نیم نگاهی به کاگنیت (cognate)در کوردی، فارسی و انگلیسی

عبداله عبداله زاده

در زبانشناسی، کاگنیتها (cognates)به کلماتی گفته می شوند که دارای ریشه مشترک در دو یا چندین زبان باشند. منابع و مراجع در مورد کاگنیت بسیار نادر هستند. کاگنیتها نشان می دهند زبانها دارای خاستگاه مشترک و از زبان والد منشعب شده اند و کلمات، صداها و معانی آنها در طول زمان تغییر و تحول پیدا می کنند. به کلماتی مانند برا (کردی) برادر (فارسی) و Brother (انگلیسی)که دارای ریشه مشترک و بسیار طولانی مدت هستند و تقریبا در هر سه زبان از معنی و تلفظ مشابه برخوردارند True cognates (کاگنیتهای حقیقی)گفته می شود. اما کلماتی هستند که حتی ریشه مشترک هم دارند ولی معنی آنها در طول زمان تغییر یافته است، آنها را False cognates (کاگنیتهای کاذب)می نامند. مانند کلمه ماشین (کوردی و فارسی) و machine در (انگلیسی). در کوردی و فارسی ماشین معنای "خودرو " می دهد اما در انگلیسی به هر ابزاری که کار را آسان کند machine گفته می شود. مثلا کامپیوتر در انگلیسی یک machine است. باید دقت کرد لغاتی مانند تلگرام یا رادیو یا اتم و ... که در این زبانها کاربرد مشترک دارند کاگنیت نیستند بلکه اینها کلمات قرضی (Borrowing) هستند و دارای ریشه متفاوت و خاستگاه مجزا هستند. کاگنیتها در آموزش زبان و در درک و فهم متون سطح بالا تاثیر بسیار مثبت و مفیدی دارند و در حقیقت نقش کلمات راهنما را ایفاء می کنند و راه را برای یادگیری هموار می سازند چون دارای ویژگی انتقال مثبت(positive interference)هستند ولی یافتن و تشخیص کاگنیتها کار آسانی نیست و مهارت و دانش هم زمانی (synchronic) و درزمانی (diachronic) و واژه شناسی (lexicology) و ریشه شناسی(etymology)زیادی را می طلبد.

کاگنیت غیراز لغات (lexicons) ، بعضی از پسوندها و پیشوندها را هم شامل می شود. منجمله پسوند –ist در کلماتی مانند artist ، florist ، تروریست، کمونیست، فوتبالیست و پیشوند co- (به معنی با هم) در کلماتی مانند combine (انگلیسی) ، کؤکراو، کؤ بوون، کؤما (کوردی) که در زبانهای انگلیسی، کوردی، فارسی و حتی در زبان مصنوعی اسپرانتو هم کاربرد دارند این پیشوند و پسوند ریشه در زبان سانسکریت دارند و سانسکریت از خانواده زبانهای هند و اروپایی به حساب می آید متن های این زبان به سالهای 1500-1200 قبل از میلاد بر میگردد.

تعدادی از کاگنیتها انگلیسی، کوردی، فارسی:

Cognate	Kurdish	Persian
Baby	Babehبه به	Bache بچه
Baba	Babeبابه	Baba بابا
Chin	Chane چه نه	Chaneh
Daughter	Dowet دویت	Dokhter دختر
Father	Pder پدر	Pder پدر
Jackal	Chaqal چه قه ل	Shoghalشغال
leg	Laq لاق	-
mother	Mader مادر	Mader مادر
muscle	Masule ماسوله	Mahiche ماهیچه
name	Nav نیو-ناو	Nam نام
new	Niwy نوی	Now نو
Soot	Sot سوت (دوده)	-
Star	Estere ئه ستیره	Stareh ستاره
spleen	Spl سپل	-

کلمات کلیدی: کاگنیت-کردی-فارسی-انگلیسی.

References

¨ Cognates: True, false, and in between;

Dr. Jon Aske, Department of Foreign Languages,

Salem State University

¨ The effect of true cognates on EFL learning English proficiency

(A case study of English and Kurdish);

Abdollah Abdollah Zadeh

¨ http://en.wiktionary.org

¨ www.wikipedia.org/ cognate/ disambiguation.

برچسب ها: هاژه, کاگنیت, یادداشت

ارسال به دوستان

چاپ

اشتراک گذاری

نظر کاربران

0 0	پاسخ به این اظهارنظر

احمد گردینیahmad gordini

۱۳۹۶/۶/۲۱

ریشه ها این گونه نیست در فیسبوک به زبان شناسی پیش از تاریخ بنگرید

1 0	پاسخ به این اظهارنظر

رحمانی

۱۳۹۶/۴/۱۸

ماشین درفارسی به معنی اتومببل نیست

0 0	پاسخ به این اظهارنظر

۱۳۹۶/۴/۱۷

مرسسسسسسسسی خوب بود

0 0	پاسخ به این اظهارنظر

۱۳۹۶/۴/۱۷

بسیار مفید..

0 0	پاسخ به این اظهارنظر

امیر سامانی

۱۳۹۶/۴/۱۶

فوق‌العاده عالی، استاد عبدالله زاده عزیز همکار توانمند و گرامی. خداقوت

0 0	پاسخ به این اظهارنظر

رحمت حسینی

۱۳۹۶/۴/۱۶

ممنون از استاد عبدالله زاده عزیز طبق معمول از مقالات و نظرات ایشان استفاده کردیم

0 0	پاسخ به این اظهارنظر

Kamal Esmail Zade

۱۳۹۶/۴/۱۶

...Very good, useful

نظر خود را براي ما ارسال كنيد

نام

پست الکترونیک

نظر شما