نقد و نگاهی بە ورزش/ پیدایش ورزش در مهاباد

بعد از ارومیه نخستین شهر استان که ورزش در آن ظهور می‌یابد شهرستان مهاباد است که در نیمه دوم دهه ۲۰ آرام آرام ورزش در این شهرستان پدیدار میگیرد . اما پیدایی ورزش برای دیگر شهرهای همجوار و جوامع نیمه روستایی و نیمه شهری آن عصر با تاخیر زمانی بیشتری روی میدهد و بعد از جریان اصلاحات ارضی در اوایل دهه ۴۰ شمسی است که زمینه عینی و بستر مناسب برای پدیده‌ای نوین به نام ورزش در آن جوامع مهیا می‌شود. همین تاخیر زمانی همسایگان ما در ورود به ورزش و شروع زود هنگام مهاباد موضوعی پر اهمیت است که نه تنها سال‌ها بر برتری نسبی و تفوق مهاباد اثر نهاد بلکه در ذهن و روحیات جامعه ورزشی شهرستان نوعی احساس برتری طلبی و تفاخر را هم دامن زد.

اما در پاسخ به این پرسش که چرا اساساً ورزش در این دیار و خطه زودتر امکان پیدایش مییابد باید گفت کە در هرم اجتماعی مهاباد و توازن و تناسب نیروهای اجتماعی تفاوتی محسوس و مهم با جوامع و شهرهای همجوار در آن دوره دیده می‌شود . در هرم اجتماعی مهاباد بازار و اصناف متشکل از تجار و بازرگانان از درجه ای منزلت و اعتبار برخوردار بودند که تماما هژمونی فرهنگی جامعه را در اختیار داشتند و حتی حضور پررنگ این قشر اجتماعی در تحولات حساس سیاسی در آن دوره مشهود و ملموس است .

این قشر ممتاز بازاری و تجار به دلیل ارتباطات گستردەای که از مدتها قبل با جهان بیرونی پیدا کرده بودند و دامنه آن گاها تا قفقاز جنوبی و بازار استانبول هم کشیده میشد بسیار زودتر از سایر طبقات و اقشار دیگر با دنیای متجدد آشنایی یافته و به همین دلیل در پذیرش پدیده های نوظهور برای جامعه متبوع خود از درجه تسامح و انعطاف بیشتری برخوردار بوده و نظر به تاثیر گذاری اینان بر ذهنیت عمومی، اغلب پدیدەهای دنیای متجدد بدون کشمکش به مهاباد ورود پیدا می کرد و ورود زود هنگام و سهل ورزش به مهاباد مرهون و مدیون چنین بستر و زمینه اجتماعی میباشد.

اما بر خلاف مهاباد و در همسایگان و جوامع همجوار صف بندی و توازن و تناسب نیروهای اجتماعی بنوع دیگری رقم خورده بود. در آن جوامع ،قدرت اجتماعی در ید طبقات و اقشاری بوده که عموما خاستگاه غیرشهری داشته و ارتباط خیلی محدودی با دنیای متجدد داشتەاند. با توجه به این وضعیت اجتماعی خاص ، مهاباد زودتر از همسایگان و نزدیک به بیست سال جلوتر ورزش را تجربه و آغاز نمودە است و همین تفاوت زمانی در شروع ، سروری و زعامت ما در منطقه برای در صدر بودن را برای چند دهه امکان پذیر کرد. اما به دلیل سکون و توقف در دنیای ورزش آماتوری و در عدم بستری لازم برای قدم نهادن و ورود به جهان ورزش حرفەای، زودتر از دیگر مناطق هم از تب وتاب و نفس افتادیم و همسایگانمان که زمانی به دلیل در زیر سایه ما ماندن ، کمتر دیده میشدند نه تنها به ما رسیدند بلکه در بعضی لحظات گوی سبقت را هم از ما ربودند. اما هیجان و موضوع اصلی داستان در این نکته است که آثار از نفس افتادن همسایگانمان که آنان نیز اسیر دست ورزش اماتوری هستند به وضوح دیده میشود و اکنون به مانند ما بر پایان عصر اماتوری در ورزش پی بردەاند و با ما هم داستان و هم سرنوشتند و باید به مانند ما چشم انتظار باز شدن فضا برای شکوفایی ورزش حرفه ای باشند .

هفته تربیت بدنی بر تمامی رهپویان آن مبارکباد

عطا کاویان