اگر کودک عاشق تلویزیون دارید، بخوانید!

جالب است بدانید که کودکان دو ساله قادر به شناسایی برندهای خاصی هستند که توسط تلویزیون و یا رفتار والدین تبلیغ می شوند.

تلویزیون رسانه ای یک سویه است و تماشاگر در برابر آن صرفاً یک دریافت کننده منفعل است. بنابر این وقتی کودک مدام مقابل تلویزیون می نشیند، مدارهای مغزی او نیز بر مبنای انفعال شکل می گیرند (دروان کودکی مهم ترین مقطع زمانی برای شکل گیری مدارهای مغزی است). چنین کودکی از خلاقیت و توان یادگیری ذهنی کمتری نسبت به هم سن های مشابه خود برخوردار خواهد بود

همچنین تماشای تلویزیون اگر جای روابط رو در رو را بگیرد، می تواند در رشد اجتماعی کودک، اثرات منفی بگذارد و او را خجول، گوشه گیر و منزوی بار بیاورد

تماشای برنامه های نامناسب برای کودکان، مانند برنامه های دارای صحنه های خشن یا جنسی نیز پیامدهایی چون تمایل به پرخاشگری و بلوغ زودرس دارد.

در زیر خلاصه ای از چند پژوهش علمی در این باره را  نقل می کنیم:

* آیا نظر آکادمی پزشکی اطفال آمریکا علیه تماشای برنامه های تلویزیونی توسط کودکان زیر 2 سال است؟

- بله!

در سال 1999، آکادمی پزشکی اطفال آمریکا بیانیه ای رسمی در مورد رسانه و کودکان منتشر کرد.

خلاصه بیانیه:

"متخصصین اطفال باید از والدین بخواهند تا تماشای تلویزیون برای کودکان زیر 2 سال را منع کنند. هرچند برنامه های تلویزیونی ویژه ای برای این گروه سنی ساخته می شود، اما تحقیقات در خصوص توسعه اولیه مغز کودکان نشان داده است که این رده سنی نیاز اساسی به برقراری ارتباط مستقیم با والدین و مراقبت کنندگان اصلی خود دارند. از جمله اصلی ترین نتایج این تعامل مستقیم، رشد مغزی سالم، تکامل اجتماعی، احساسی و همچنین مهارت های شناختی است. از این رو توصیه می شود از قرارگیری این رده سنی در معرض برنامه های تلویزیونی خودداری شود."

* آیا در زمینه تاثیر تلویزیون بر توسعه مغزی، تفاوتی میان کودکان دختر و پسر وجود دارد

- خیر

تفاوت در نحوه استفاده از تلویزیون توسط کودکان دختر و یا پسر، تا قبل از دوره پیش دبستانی ظاهر نمی شود. اما پس از این زمان پسرها بیشتر به بازی های ویدئویی و همچنین تقلید رفتارهای تهاجمی در برنامه های تلویزیونی روی می آورند.

* آیا یک کودک نوپا قادر است مفاهیمی را درک کند که توسط برنامه های تلویزیونی انتقال می یابد؟

به احتمال زیاد میزان درک کودک از برنامه های تلویزیونی، بسیار فراتر از سطح انتظار ما است. با این وجود نیاز به تحقیقات بیشتری خواهیم داشت. سنجش درک مطلب کودکان از برنامه های تلویزیونی به هیچ عنوان کار آسانی نیست، اما در ادامه به نتایج حاصل از مطالعات مختلف اشاره خواهیم کرد:

- هنگامی که محتوای تلویزیونی برای کودک قابل درک نباشد، به تدریج سطح توجه وی نسبت به برنامه مورد نظر افت خواهد کرد.

با افزایش سن کودکان سطح شناخت شان نیز بالا می رود و لذا مدت زمانی که کودک مستقیما به صفحه نمایش تلویزیون توجه می کند بیشتر می شود. بنابراین والدین نباید از افزایش علاقه کودک به تلویزیون شگفت زده شوند.

- جالب است بدانید که کودکان دو ساله قادر به شناسایی برندهای خاصی هستند که توسط تلویزیون و یا رفتار والدین تبلیغ می شوند.

- کودکان یک ساله قادر به الگو برداری از بازیگران برنامه های محبوب خود هستند. به عنوان مثال اگر بازیگر مورد نظر به جسمی واکنش منفی نشان دهد، کودک نیز این عکس العمل احساسی را دریافت کرده و رفتاری مشابه از خود بروز می دهد.

* آیا تماشای برنامه های تلویزیونی منجر به چاقی می شود؟

  مطالعات نشان داده اند که تبلیغات خوراکی های مختلف در تلویزیون، منجر به از میان بردن "فرصت انتخاب سالم" توسط بیننده خواهند شد.

در سال 2006، آکادمی ملی پزشکی آمریکا (NAM) گزارشی تحت عنوان "بازاریابی مواد غذایی برای کودکان و نوجوانان؛ تهدید یا فرصت؟" منتشر کرد. این گزارش به درخواست کنگره آمریکا و با حمایت مرکز کنترل و پیشگیری بیماریها ارائه شد.

 

خلاصه گزارش:

- تبلیغات مواد غذایی می تواند سلامت دراز مدت کودکان را در معرض خطرات جدی قرار دهد

- مدت زمانی که روزانه هر کودک به تماشای تلویزیون مشغول است، می تواند بر میزان چاقی وی تأثیرگذار باشد. کودکانی که در اتاق خواب خود تلویزیون داشته اند (40 درصد از نمونه بررسی شده)، تمایل بیشتری به تماشای برنامه های تلویزیونی نشان داده اند و به تبع نیز چاق تر بوده اند.

* آدا روشن بودن تلویزیون در خارج از محدوده حضور کودک (به عنوان مثال در اتاقی دیگر) مهم است؟

- بله!

روشن بودن تلویزیون در فضای پس زمینه می تواند نفوذی مخرب در مغز کودکان داشته باشد.

خلاصه مطالعه ای که توسط گروهی از محققان انجام شده و در مجله American Behavioral Scientist نیز به چاپ رسیده است:

در خانه هایی که تلویزیون اکثر مواقع روشن است (حتی اگر بیننده ای هم نداشته باشد)، اولاً میزان تمایل کودکان به مطالعه کمتر از بقیه هم سالان هخودشان است.

ثانیاً  محدوده تمرکز (مدت زمانی که کودک قادر به تمرکز بر کاری مهم است) در کودکانی که تلویزیون خانه آنها در فضای پس زمینه دائما فعال است، به طرز قابل توجهی پایین تر است.

بنابراین تا جایی که ممکن است تلویزیون را خاموش کنید.

* آیا تلویزیون می تواند به توسعه زبان کودک کمک کند؟

- بله و خیر!

تاثیر تلویزیون بر توسعه زبانی کودک، وابستگی زیادی به محتوای تماشا شده دارد.

تحقیقات مختلف نشان داده اند که تماشای برنامه های مناسب کودکان، منتج به تقویت دایره واژگان و همچنین مهارت بالاتر در مکالمه و استفاده از کلمات در کودکان 30 ماهه خواهد شد.

اما تلاشای برنامه های رده سنی بزرگسالان عملاً به کاهش قابلیت استفاده از دایره واژگان در کودک منجر می شود، احتمالاً به این دلیل که ساختارهای مغزی کودک را ناهمگون می سازند.

با این حال علم و تجربه ثابت کرده اند که یادگیری زبان و توسعه دایره واژگان در ارتباطات دوسویه اجتماعی (خانواده، مهدکودک و ...) بهتر اتفاق می افتد. بنابر این با کودک تان به هر بهانه ای و مدام حرف بزنید.

* آیا توجه به محتوایی که کودکان نوپا تماشا می کنند، اهمیت دارد؟

- بله!

برنامه هایی که مناسب سن کودکان طراحی شده اند، می توانند مورد توجه قرار گیرند ولی اگر والدین - یا یکی از آنها - کودک را در تماشای این برنامه ها همراهی کنند، بار آموزشی و تربیتی بهتری خواهد داشت. کودک باید شخصاً مسائل را تجربه کند و بیازماید نه این که صرفا در صفحه تلویزیون ببیند. بنابراین، حضور یک بزرگ تر در کنار کودک می تواند کمک کند تا آموخته های تلویزیونی به تجربه های عینی تبدیل شود.

* آیا قوانین وضع شده توسط والدین بر تمایل به تماشای تلویزیون توسط کودک تاثیر می گذارد؟

- بله

اما همانطور که می دانید تمام قوانین یکسان نیستند و منتج به نتیجه مشابهی نخواهند شد.

زمانی که صحبت از وضع قوانین تربیتی می شود، با تنوع بالایی رو به رو خواهیم بود. به عنوان مثال در مطالعه ای که اخیرا انجام شده است، والدین از نظر وضع قوانین تربیتی به گروه های مختلفی دسته بندی می شوند. برخی از آنها معتقد به قوانین برنامه ای محدود کننده مانند عدم تماشای تلویزیون و یا تماشای برنامه ای خاص هستند.

شماری دیگر از قوانین زمانی مانند بازه ای که تلویزیون می تواند روشن باشد، پیروی می کنند.

نتایج این تحقیق بسیار جالب است: والدینی که قوانین زمانی وضع کرده اند، سطح بالاتری از موفقیت را نسبت به والدین پیرو قوانین برنامه ای گزارش داده اند.

در واقع کودکان این خانواده ها زمان کمتری را صرف تماشای تلویزیون می کنند. 

بکوشید کودکان تان بیش از دو ساعت در شبانه روز تلویزیون نبینند و البته زیر دو ساله ها را کلاً از تماشای تلویزیون دور کنید هر چند که برخی منابع علمی بر آنند که تماشای تلویزیون تا 5 سالگی ممنوع است.