بیش از درآمد ایران از صادرات نفت!

فرهنگ غنی مطالعه در یک جامعه پیشرو و به دور از افکار پوچ می تواند یک کلید ارزشمند جهت باز کردن درب های رویایی در آن جامعه باشد. تعداد کثیری از جوامع پیشروی غرب به این نتیجه رسیده اند که علم سرمایه اصلی تولید ثروت و قدرت در زمینه های مختلفی هم چون تکنولوژی، اقتصاد، برنامه های نظامی، سیاست خارجی و برنامه های تحقیقاتی مختلف بوده که می تواند در نهایت تضمین کننده قدرت یک کشور در جهان باشد. تمام کشورهای قدرتمند جهان از نظر علمی، پیشرو هستند. تولید علم نیازمند برنامه ریزی های کلان ملی و جذب سرمایه در این زمینه است. به نظر شما آیا بدون صرف هزینه و اختصاص سهم بزرگی از درآمدهای ملی و هم چنین ایجاد زیر ساخت های مناسب و تعامل با مراکز تحقیقاتی بین المللی، می توان شاهد به دست آوردن ثروت و قدرت از علم بود؟ این یک سوال بنیادی از نظام آموزش عالی است. برنامه ریزی کلان یعنی سرمایه گذاری روی تحقیقات بنیادی در علوم پایه است. چیزی که در ایران بهایی به آن داده نمی شود. کشور قدرتمند و پیشروی علمی هم چون ایالات متحده آمریکا برنده این موضوع خاطره انگیز بالا به واسطه توسعه و پیشرفت علوم پایه است. علوم پایه، زیربنای اصلی سایر دانش‌ها محسوب می‌شود و اگر کشوری دارای علوم پایه ضعیف هم چون ریاضی، فیزیک و شیمی باشد، نمی تواند بیان دارد که در سایر زیرشاخه های دیگر علوم، پیشرفتی داشته است. عدم توجه کافی به علوم زیربنایی، اشتباهی راهبردی است که کشورهای «در حال توسعه » را، همیشه در حال توسعه نگه می دارد و شانس توسعه یافتگی را از آنان می گیرد.   

بر طبق آخرین تحقیقات انجام گرفته از سوی مراکز علمی جهان و تحلیلگران معروف جهان، نظام آموزش عالی پویا یکی از مهم ترین عوامل پیشرفت علم در یک کشور است. آموزش عالی، بهترین صنعت آمریکا در جهان است. آمریکا با پنج درصد جمعیت دنیا، در صحنه آموزش عالی برتری مطلق دارد و 68 درصد از پنجاه دانشگاه برتر جهان متعلق به این کشور است. مزیت آمریکا در هیچ حوزه دیگری تا این حد قاطع نیست. آمریکا 2/6 درصد از تولید ناخالص خود را صرف سرمایه گذاری بر روی آموزش عالی وابسته به علوم پایه می کند.

آخرین گزارش مجله بلومبرگ Bloomberg در مورد جذب سرمایه از سوی دانشگاه های آمریکا و میزان درآمد آنها بسیار حیرت آور و شگفت انگیز است که با مشاهده این آمار سرتان سوت خواهد کشید. به گزارش این مجله دانشگاه های آمریکا در سال 2018 موفق به جذب 7/46 میلیارد دلار سرمایه در راستای تحقیقات انجام شده در این مراکز تحقیقاتی شده اند. دانشگاه هاروارد با جذب 4/1 میلیارد دلار پولدارترین و اولین دانشگاه بوده است. طبق آمار شورای پیشرفت و حمایت از آموزش، دانشگاه استنفورد با 1/1 میلیارد دلار دومین دانشگاه پر درآمد و هم چنین دانشگاه کلمبیا با 1 میلیارد دلار سومین دانشگاه در این رتبه بندی است. در مجموع به 10 دانشگاه اول، تنها طی یک سال بیش از 5/8 میلیارد دلار از سوی آمریکایی ها در جهت انجام تحقیقات بنیادین اهدا شده است که با احتساب دلار 13 هزار تومانی 110 هزار میلیارد تومان خواهد شد. تازه این عدد مربوط به 10 دانشگاه اول است و اگر بقیه نیز محاسبه شود این رقم بسیار بیشتر خواهد شد.

به گفته مرکز پژوهشی STATISTA کل مبالغ اهدایی به دانشگاه های آمریکا در سال 2018 به 73/46 میلیارد دلار رسیده است یعنی رقمی بالغ بر 607 هزار میلیارد تومان. تازه این رقم سرسام آور مربوط به 1 سال است و اگر مبالغ اهدایی برای ترویج علم و پیشرفت دانش و تکنولوژی در دهه های اخیر را حساب کنیم به مبالغ گزاف تری می رسیم که قابل محاسبه نیست.

نکته جالب توجه و حیرت آور این است که این مبالغ عظیم جدا از بودجه دانشگاه ها، شهریه دانشجویان و گرنت اساتید است. درآمد حاصل از صادرات نفت خام ایران در سال 2017 به گزارش WORLDSTOPEXPORT، 40 میلیارد دلار بوده است و نشان می دهد که کل ثروت و درآمد سالانه ما تنها به اندازه هزینه تحقیقات در دانشگاه های آمریکا است.

مهم ترین نتیجه این مقاله این است که رشد علم و تکنولوژی هزینه می خواهد و با جیب خالی نمی شود قدم های بزرگ برداشت و در دنیای پیشرفته امروز حرفی برای زدن داشت.