لازمه های توسعه و بهبود راههای مواصلاتی شهرستان مهاباد در آیینه امر واقع

در این مختصرسعی داریم تا ضمن اشاره به بسترها و در نظرگرفتن قابلیتها و توانمندیهای موجود در دورنمای توسعه منطقه و با چشمداشتی به ضرورتهای ایجابی در حوزه مدیریت، به میزان نیل به افقهای ترسیم شده در حوزه محورهای مواصلاتی شهرستان مهاباد و کشف دلایل عدم تحقق آنها بپردازیم.

 بیشتر ما اعتراف داریم که نام مهاباد با تکیه بر جایگاه های ارزشمندتاریخی، اجتماعی، فرهنگی و ... به نوعی تمرکز جغرافیایی در میان شهرهای جنوب استان تعریف یافته و به عنوان هدف گردشگری در سطح کشور و خصوصاً مناطق کردنشین توانسته است که طی سالیان متمادی حائز امتیازات و کانون توجه مدیران، صاحبنظران و کنش گران اجتماعی آن باشد. بدون شک افت و خیزها و دگرگونی های اقتصادی، عمران شهری و دیگر جوانب توسعه ای این شهرستان نیز در طول تمامی دوران مدیریتی مسئولان و تصمیمگران ارشد کشوری و منطقه ای در رصد و معرض واکاوی ریز بینانه این صنف قرار داشته و خواهد داشت. لذا هرگونه تبعات و بازخورد تصمیم گیریها و گام های عملیاتی که در منطقه برداشته می شود، در سوابق کاری مدیران و وکیلان آن قید و بدون تردید کارنامه فعالیت در این منطقه تأثیر قابل توجهی در آینده کاری آنان ایفا خواهد نمود. با این وصف انتخاب مهاباد به عنوان عرصه  تصمیم گیریهای کلان حائز ریسکی بزرگ و مستلزم شایستگی درخور می باشد که توان پاسخگویی به مطالبات مستمر و بروز مردم فهیم و پیشبرد همه جانبه اهداف توسعه ای این شهرستان در راستای نیل به جایگاه واقعی و در شأن این شهررا داشته باشد. متأسفانه یکی از موانع شکل گیری تیم های مدیریتی کارآمد در سطح کشور ما فقدان احزاب، تشکل های منسجم و قوی با داشتن برنامه های همه جانبه در حوزه های مدیریتی است؛روال مرسوم در سازماندهی نیروهای کلیدی سطح کشور  متأثر از دوران زمامداری و انتخاب روسای دولت می باشد و بر طبق سنت معمول لازمه این امر هماهنگی و همراهی  حداکثری مجموعه صاحبنظران و معتمدین در سطوح مختلف  جامعه می باشد که متاسفانه شیوه ای متأثر از اختلاف نظرها و اعمال سلایق و بروز نتایج عمدتاً نامطلوب خواهد بود. با این وصف متأسفانه امکان پیاده سازی برنامه های زیربنایی و کلان که قابلیت پشتیبانی در دوره های چند ده ساله را داشته باشد به امری دشوار تبدیل شده است و طبیعتاً چنین وضعیتی واکنش منتقدان و پژوهشگران در سطح جامعه را به دنبال خواهد داشت. با گریزی به یادداشت مورخ 24 آذر ماه سال جاری که در پایگاه اطلاع رسانی هاژه تحت عنوان ((وضعیت اسفناک جاده های مهاباد در آیینه سوء‌مدیریت)) که با نام مستعار عبدالرحمن تلاوت منتشر شده است مشخص خواهد شد که صرف نظر از بیان واقعیات موجود و آشکار از بابت وضعیت نامطلوب راههای شهرستان، نگارنده دراین مطلب بدون در نظر گرفتن تمامی جوانب و عوامل دخیل در سیر زمان؛ مسئولیت شرایط موجود را تمام و کمال به حساب مسئولین کنونی در سطح شهرستان می گذارد، هرچند انتقاد پیش شرط پویایی و تحرک در حوزه تصمیم گیری و مدیریت بوده و به آسیب شناسی برنامه ها و کشف نقاط ضعف کمک می نماید لکن باید اذعان داشت که در یک انتقاد منصفانه باید عملکرد مدیران در بازه های زمانی مختلف با درک شرایط حاکم بر منطقه و موشکافی علل و عوامل دخیل در توقف برنامه های عمرانی در دوره های زمانی گذشته خصوصاً محروم نگاه داشتن منطقه در دوران طاغوت و حاکم بودن شرایط جنگی و عملیاتی بودن نوار مرزی و عقبه آن بلافاصله پس از انقلاب،وضعیت عمدتاً کوهستانی در محدوده جنوب استان را در نظر گرفت.این شرایط اگرچه اهتمام بیشتر مسئولین و توجه مضاعف در دوران بازسازی را می طلبد اما لطمات دور ماندن از برنامه ریزی یکپارچه کشوری و استانی در قالب تخصیص و تقسیم اعتبارات و رشد پلکانی منطقه را نباید از نظر دور داشت؛با توجه به شرایط نامناسب محورهای مواصلاتی شهرستان و علی الخصوص شهر مهاباد ، باید گفت که متأسفانه تاکنون امکان ترفیع جایگاه این شهرستان حتی در سطح منطقه هم نبوده ایم و این واقعیت گویای مسائل و مشکلاتی عمده در هموار کردن مسیر دسترسیها به مهاباد است که رفع آنها مستلزم پیگیریهای مستمر و تلاش بی دریغ با توان موجود خواهد بود.پیگیری تخصیص اعتبارات خاص به حوزه توسعه راههای مهاباد و جایگزینی تجهیزات و ماشین آلات فرسوده موجود در شهرستان اصلیترین راهکاریست که مجموعه مدیریتی شهرستان برای سالهای آتی بر آن تمرکز نموده است، علیرغم تلاشهای پیگیرانه در سالهای گذشته و با توجه به اینکه عمده رویکرد دولتها در این بخش معطوف به محرومیت زدایی از مناطق محروم و گسترش و بهبود راههای روستایی بوده است و بخش قابل توجهی از فعالیت های انجام گرفته در شهرستان نیز در این قسمت صورت گرفته، لکن در سالهای اخیر ضروریتهای ایجابی و نیازهای محسوس در حوزه راههای شهری نیز موجبات توجه مسئولین و اهتمام ویژه ای را فراهم نموده است. پس از ادغام وزارتخانه های راه و ترابری و مسکن وشهرسازی در سال 1390 که منجر به تقسیم وظایف در حوزه راه شد؛ اکنون دو اداره مدیریت راهداری و حمل و نقل جاده ای با وظیفه نگهداری و ایمنی محورهای مواصلاتی و راه و شهرسازی با وظیفه توسعه واحداث محورها زیر نظر وزارت راه و شهرسازی به فعالیت می پردازند.تقسیم امکانات و تجهیزات، هماهنگی بین دو اداره و نحوه پیگیری مطالبات و تفکیک حوزه های اختصاصی از جمله مسائلی بوده که متعاقب تفکیک دو اداره وجود داشته و به مرور در حال مرتفع شدن می باشند، اگر چه تشریح وضع موجود در راه رسیدن به مهاباد بیانگر کاستیهای وافر بازمانده از سرگذشت پرفراز و نشیب این شهراست اما با این وجود نباید با نقد یکجانبه کلیت اقدامات و تلاشهای انجام شده در بخش توسعه راهها را نادیده انگاشت.

شايان ذكر است كليه محورهاي روستايي شهرستان مهاباد قبل از انقلاب كمتر از 5 درصد آسفالته بودند كه بيش از 50 % راه‌هاي ارتباطي روستاها بعد از انقلاب آسفالت شده ( به طول حدوداً 320 كيلومتر از 600 كيلومتر راه روستايي حوزه استحفاظي مهاباد) و عدم توسعه يافتگي و پوشش كامل را بايد در طول يك زمان به نسبت طولاني بررسي نمود. برجاي ماندن محروميت‌هاي قبل از انقلاب شكوهمند اسلامي در سال 57، مشكلاتي همچون 8 سال دفاع مقدس و تبعات آن، تحريم‌هاي گسترده و طولاني و متعاقب آن كسري بودجه‌هاي هر ساله دولت و عدم تخصيص كامل اعتبارات تصويبي و رسيدن تخصيص‌هاي استاني به كمتر از 40 % طي چند سال اخير ، خصوصي سازي پالايشگاه‌ها و توليدكنندگان قير، ، تورم لجام گسيخته كه منشاء داخلي و خارجي دارد، فرسودگي راه‌هاي ارتباطي كه طي سال‌هاي گذشته احداث شده و اينك نيازمند نگهداري هستند و بودجه‌هاي گزافي را به خود اختصاص مي‌دهند همه و همه بخشي از نارسايي‌‌ها در بُعد كلان كشوري بوده و بديهي است اين امور تا حد زیادی خارج از اراده و مديريت مسئولان منطقه‌اي است. علاوه بر اين مسائل ، مشكلاتي همچون فرسودگي تعداد كثيري از مدارس، كمبود و يا نبود فضاهاي ورزشي و تفريحي در شهرستان، لزوم توجه به توسعه زيرساخت‌هاي گردشگري، بهداشتي، بيمارستان و درمانگاه‌ها، گازرساني به روستاها و حذف سوخت مايع از سبد انرژي شهرستان در راستاي محروميت زدايي، لزوم آب رساني به روستاها و توجه به خشكسالي و مهاجرت از روستا به شهر، نگهداري شبكه و تعمير خطوط انتقال آب‌ شرب، لزوم توسعه زيرساخت‌هاي صنعتي اعم از واحدهاي واقع در شهرك صنعتي و خارج آن شامل تأمين راه دسترسي، شبكه تصفيه پساب صنعتي، تأمين حامل‌هاي انرژي و ديگر مواردي كه در اين مقال نمي گنجد، توجه به زيرساخت‌هاي كشاورزي اعم از نوسازي و توسعه شبكه‌هاي آبياري نوين و زهكشي‌ها و پوشش بتني كانال‌ها، اجراي طرح هاي هادي روستايي، احداث ديوارهاي ساحلي و سيل بندها، گسترش خدمات عمومی و حمل و نقل شهری، پايگاه‌هاي امداد بين شهري و جاده‌اي، حفاظت محيط زيست و توسعه فضاي سبز، تجهيز و نوسازي ادارات سطح شهرستان در راستاي خدمات بهتر و سريعتر به شهروندان، احداث كتابخانه‌ها و قرائت‌خانه‌ها و فضاهاي مطالعه بخش ديگري از پازل عدم اختصاص كل بودجه نه چندان چشمگير شهرستان به راه‌ها در كنار هزينه بسيار بالاي احداث بزرگراه ها و راه هاي فرعي است ( براي نمونه برآورد احداث هر كيلومتر بزرگراه اصلي در تيرماه سال جاري حدود 350 الي 400 ميليون تومان بوده و در راه‌هاي فرعي حدود 200 ميليون تومان، كه با توجه به جهش نرخ ارز و تورم همراه آن قطعا شاهد افزايش چشمگير در برآوردهاي آتي خواهيم بود، امري كه تلاش در جهت تأمين اعتبار را نه در سطح استاني كه در سطح كشوري خواهد طلبيد.)  مسائل عنوان شده نه فرار رو به جلو بلكه بيان مشكلاتي است كه با آن مواجه هستيم و تبين تنگناها بخشي از حل مسئله بوده و درك مشتركي از نحوه برخورد با مسائل را در پي خواهد داشت. خواننده اين سطور اكنون با آگاهي بيشتري به قضاوت خواهد نشست و مشكلات را به صورت بخشي جدا از توسعه همه جانبه شهرستان نخواهد ديد. در ادامه اما به خدمات دولت به صورت مختصر اشاره خواهيم داشت. شايد محدود كردن راه‌هاي مواصلاتي شهرستان تنها به حمل و نقل جاده‌اي دور از انصاف باشد و اكنون پس از سالها شاهد حركت تقريبا روزانه قطار به مقصد تهران و بالعكس هستيم كه خود اين امر تلاشي در راستاي كاهش بار ترافيكي از جاده‌هاي شهرستان بوده است.

هم اكنون 15 كيلومتر بزرگراه در محور مهاباد به مياندوآب و مهاباد به اروميه احداث شده كه كماكان فعال است ، علاوه بر اين در سال 97 حدود 22.5 كيلومتر پروژه فعال راه روستايي در حال اقدام می باشد. دیگر موارد اتمام شده و یا در حال انجام در این حوزه به شرح ذیل می باشد:

• احداث زیرگذر اگریقاش به اعتباری بالغ بر 7000 میلیون ریال که در سال93 به اتمام رسیده است.

• احداث زیرگذر پیاده رو گوگ تپه داخل شهر گوگ تپه جهت عبور و مرور اهالی شهر از عرض جاده با اعتبار بالغ                    بر 1500 میلیون ریال که در سال 94 به بهره برداری رسیده است.

• ترمیم پل سه دهانه دارلک جمعاً به طول 60 متر با اعتباری بالغ بر 2300 میلیون ریال که در سال 94 به اتمام رسیده است.

• روکش آسفالت کمربندی دارلک به ترشکان به طول 12 کیلومتر با اعتباری بالغ بر 20000 میلیون ریال که در سال 93 به اتمام رسیده است.

• احداث و چهاربانده نمودن طول 5/3 کیلومتر از (حد فاصل روستای یوسفکند تا مهاباد) بزرگراه دارلک به مهاباد با اعتباری بالغ بر 45000 میلیون ریال و ادامه پروژه در حال اجرا بوده و در حدود 40٪ در مرحله انجام است.

• احداث و چهاربانده نمودن قطعه  2-ج 1  از بزرگراه ارومیه – مهاباد – میاندوآب (از سه راهی ترشکان تا انتهای پاسگاه برده رشان) به طول 8 کیلومتر با اعتباری بالغ بر 90000 میلیون ریال در سال 95 به اتمام و بهره برداری رسیده است.

• نگهداري و مرمت راه‌هاي روستايي به طول 320 كيلومتر راه روستايي و حدود 250 كيلومتر راه اصلي