۱۴۰۳/۹/۲ ۶:۳۳
| تاريخ: ۱۳۹۷ پنج شنبه ۱۴ تير ساعت ۱۰:۵۰ | بازدید: 4181 نظرات: 0 کد مطلب: 9730 |
مخاطرات وجود گسل ها در مهاباد و راهکارهای مدیریتی جهت کاهش ریسک بهنگام وقوع زلزله
پیام شیخ محمدی-عضو هیئت علمی و مدیر گروه مهندسی عمران دانشگاه میعاد
مخاطرات وجود گسل ها، زمین لغزش، روانگرایی، فرسایش و جدا شدن قطعات بزرگ از کوه ها، از وقوع یک واقعه لرزه ای محسوب می گردند. از آنجا که بروز چنین مخاطراتی در یک ناحیه شهری می تواند منجر به نتایج ناگواری گردد، شناخت و ارزیابی آنها و ارائه راهکارهای مدیریتی جهت کاهش خطر این مخاطرات از اهمیتی بنیادی برخوردار می باشد که انجام این امر برای گستره شهر مهاباد که از لحاظ آئین نامه استاندارد 2800 زلزله(ویرایش چهارم)، شهری با لرزه خیزی زیاد هدف اصلی این پژوهش است. در این تحقیق پس از شناسایی کلیه گسلها و عوامل لرزه زایی که بروز مخاطرات لرزه ای ناشی از آنها در گستره شهرستان مهاباد محتمل است به گونه ای که شواهد زمین شناسی و انقطاع لایه های سنگی نمایانگر گسل نیمه فعال امتدادیافته از دریاچه سد مهاباد به سمت جاده ارومیه میباشد، اقدام به ارائه راهکارهای مدیریتی جهت کاهش ریسک لرزه ای گردید. بر اساس نتایج حاصل در این تحقیق می توان توصیه کرد تا یک کیلومتری گسل مهاباد هیچگونه ساخت و سازی انجام نگیرد و صرفاً به فضای سبز اختصاص یابد. همچنین تا ده کیلومتری این گسل از هرگونه ساخت و ساز سازه حساس و خاص پرهیز گردد و سعی و اهتمام بر آن باشد تراکم جمعیتی کاهش و ساخت و سازها بر مبنای اصول و مبانی مقررات ملی و از ساخت و سازهای سنتی خودداری گردد.
سوانح و حوادث طبیعی سالانه سبب خسارتهای بسیار قابل توجه جانی و مالی در کشور ایران می شود. با توجه به موقعیت کشور و نحوه قرا گیری شهرها در نقاط آسیب پذیر از لحاظ لرزه‌‌خيزي، ضرورت پرداختن به این مسأله امری بدیهی است. یکی از ضروریترین اقدامات و مسائل، به کارگیری اصول مدیریت بحران به منظور کاهش مخاطرات، آمادگی، مقابله، بازسازی و بازتوانی است. بنابراین مدیریت بحران شهری فرایندی پویا در قالب اقداماتی سنجیده می باشد که پیش از وقوع بحران، در زمان وقوع بحران و بعد از وقوع بحران انجام می شود.
زلزله، نشانگر حركت مداوم پوستة زمين است و يكي از مخرب‌ترين پديده‌هاي طبيعي محسوب مي‌شود كه هر ساله شمار زيادي از مردم در نقاط مختلف دنيا را درگير آثار نامطلوب خود مي‌سازد. ايران نيز كشوري است لرزه‌خيز كه تاكنون موارد متعددي از زلزله‌هاي ويرانگر در آن رخ داده و هركدام از آنها به نوبه خود خسارات و تلفات جبران‌ناپذيري برجاي گذاشته است. قرار گرفتن فلات ايران در كمربند كوه‌زايي آلپ-هيماليا، كه از لرزه‌خيزترين مناطق جهان محسوب مي‌شود و نيز ديگر شواهد زمين‌شناسي، لرزه‌‌خيزي، زلزله‌شناسي و ژئوفيزيكي، همگي دلالت بر اين مطلب دارند كه همواره احتمال رويداد زلزلة شديد ديگري در گسترة ايران وجود دارد.
اينگونه بنظر مي‌رسد كه در شرايط كنوني و با دانش امروز بشر، تنها راه مقابله با اين پديدة طبيعي، مقاوم-سازي سازه‌ها در برابر حركات زمين ناشي از زلزله و نیز گسترش شهرها در فضاهای امن مي‌باشد.
توصیه های مدیریتی جهت کاهش ریسک لرزه ای شهرستان مهاباد
بر اساس سطح خطر و آسیب پذیری موجود در گستره شهرستان مهاباد و نیز امکانات موجود، توصیه های عمومی زیر را می توان به عنوان اقدامات لازم در راستای کاهش مخاطرات ناشی از زلزله در شهرستان مهاباد پیشنهاد نمود.
بهسازی لرزه ای و مقاوم سازی سازه های موجود بر اساس اصول مهندسی
تعيين حريم گسل و رعايت فاصله هاي مناسب در ساخت و سازها
تأكيد بر پيشگيري به جاي اقدامات پس از حادثه در برنامه مديريت بحران منطقه
لحاظ تعيين آثار ناشي از خطر زلزله و راه هاي كاهش آن در پروژه هايي نظير ساخت مدارس، بيمارستان، آسايشگاه، مراکز خرید و ...
تهيه نقشه آسيب پذيري ساختمانها، مراكز مهم عمومي و تأسيسات زيربنايي
افزايش آموزشها و آگاهي هاي عمومي مردم شهرستان و روستاها توسط کمیته های علمی-دانشگاهی در رابطه با وقوع زلزله
انعقاد قرارداد با بخش هاي خصوصي قبل از رخداد حادثه بگونه اي که در موقع بحران امکانات، تجهيزات و وسايل امدادي خاص را در اختيار مديريت بحران منطقه قرار دهد.
تهيه و اعمال سياست هاي تشويقي براي شهروندان و شركتهاي خصوصي براي حفاظت و ايمني شهرستان
شناسايي فضاهاي باز شهري براي اسكان جمعيت در مواقع اضطراري وقوع زلزله
محدود کردن ساخت و سازها و توسعه¬هاي جديد درمناطق خطرناک
تجهيز فضاهاي شهري با امکانات اوليه امدادي (بيل، کلنگ، چراغ قوه و ...) با توجه به خصوصيات جمعيتي، کالبدي و ...
