کوڕی ناساندن و شرۆڤەی کتێب له مەهاباد به‌ڕێوە چوو+ وێنه‌

هه‌واڵنێری هاژه: ڕێبوار عەجەمی

به پێی هه‌واڵی هاژه، کۆڕی ناساندن و شرۆڤەی کتێب وەک پلانێکی گشت‌گیر ماوەی دوو ساڵە لە سەرجەم کتێب‌خانە گشتێکانی وڵاتدا پلانی بۆ دادەڕێژرێ و مانگێ جارێک لە هەر یەک لە کتێب‌خانە گشتێکان بەڕێوەدەچێ.

هەر لە ژێر ئەو دروشم و چالاکیانەدا، کتێب‌خانەی شەماتەی فەرهەنگ و ئیڕشادی مەهاباد، ڕۆژی چوارشەممه 10ی خەرمانانی 1395ی هەتاوی دانیشتنی ژمارە 285ی خۆی بە بەشداری ڕێزداران قاسم مۆئەیەدزادە، هاشم سەلیمی، مێهرداد ڕامیدی‌نیا و جەلال ئیبڕاهیمی لە هۆڵی بۆنەکاندا بەڕێوەبرد.

لە سەرەتای کۆبوونەوەکەدا، دوای خوێندنەوەی قورئانی پیرۆز، کامبیزی ئیبڕاهیم‌زادە پێشکەشکاری بەرنامەکەی وەئەستۆ گرت و ئامانج لەو کۆڕە (بەرنامەیەکی زانستی بۆ ناسینی کتێب)ی ناوبرد.

قاسم مۆئەیەدزادە (مامۆستا هەڵۆ) وەک یەکەمین میوان لە ڕووی دەست‌نووسەکانی نەسری خۆی چەند بەسەرهاتی خۆش و پێکەنینی وەک (لە کارەساتی شێر و ڕێوی‌دا-دەرخۆنە-عەزە نەوەرد)ی بۆ بەشداربووان خوێندەوە و بزە و جۆش و خرۆشێکی تایبەتی بە گوێگران بەخشی.

 

لە بەشێکی دیکە‌دا ڕێزدار هاشم سەلیمی وەک دووهەم میوان، سەرجەم ئەو کتێب و وتارانەی کە لە ئەزموونی چەند ساڵ حەول و تێکۆشانی خۆی خڕی کردبوونەوە و بە چاپی گەیاندبوون بەم شێوەیە ناوی بردن و شرۆڤەیەکی کورتی لە سەر لێدان.

1.زمستان در فرهنگ مردم کورد

2.خاطرات دکتر هاشم شیرازی

3.ژانە ژین (لالایی‌های مادران کورد)

4.چیرۆک (افسانە و قصه‌های کوردی)

5.فلکلور کوردی،(نووسینی دوکتور عیزەدین مستەفا ڕەسووڵ) وەرگێردراو بۆ سەر زمانی فارسی ئێستا چاپ نەکراوە

6.چیرۆک و ئەفسانەی موکریان(کوردی)

7.لە چاپ دانی سێ وتار لە ناوەندی دایرەالمعارفی گەورەی ئیسلامی لە تاران بە ناوەکانی (قصه‌های کوردی-ترانە‌های کوردی-تحفە‌مظفریه).

بەڕێز سەلیمی لە درێژەدا لە سەر کتێبی (ژانە ژین"لالایی‌های مادران کورد") دوا و گوتی ئەو کتێبە زۆربەی لای‌لایەکانی ڕۆژئاوای ئێران وەکوو پارێزگای کوردستان و کرماشان، لۆڕستان، هەمەدان و زاراوەی بادینی و ناوچەی موکریان و هەولێر و سلێمانی تێدا خڕکراوەتەوە، کە ئەو کتێبە لە هه‌رێمی کوردستان بۆ سەر زمانی کوردی وەرگێڕدراوەتەوە و بە خۆشێوە لە زانکۆی سەلاحەدینی هەولێر و زانکۆی سلێمانی وەک تێز کەڵکی لێوەرگیراوە و لە زانکۆی سنەش شیکاری و ڕاڤەیەکی لە سەر لێدراوە، خانمی سووڕەیا کەهریزی بە چەشنێکی ڕێک‌وپێک بۆ سەر شێعری نوێ فارسی وەریگێڕاوەتەوە. لە درێژەی وتەکانیدا بەڕێزی باڵی کشاندە سەر چیرۆک و ئەفسانەکانی کوردی کە بۆ هەوەڵ جار بۆخۆی ئەو کارەی بە  شێوەیەکی پۆلین‌بەندی و ڕیزبەندی کردووە و نزیکەی 130دانەی کۆ کردۆتەوە و لەو بەینەدا 50چیرۆک لە گەڵ چیرۆکە جیهانێکان هاوشان و بەرامبەرن.

 

میوانی سێهەم بەڕێز مێهردادی ڕامیدی‌نیا بوو کە کتێبی (کورد لە دەقەکانی مێژوودا) ئی کۆچکردوو کاک ئەحمەد شەریفی پێناسە کرد و وەک زنجیرە وتارێک کە لە سەردێڕەکان باسی کورد، چۆنیەتی ژیانی کورد هێنایە بەرباس و لە سەر کتێبەکانی "وشەی کورد لە دەقەکانی مێژوودا"، "کورد لە (الاعلاق‌النفسیە)ی کوڕی ڕۆستە‌دا"، "کورد لە (المسالک و الممالک)ی خوردادبیهەدا"، "کورد لە (اشکال‌ العالم)ی سەدەی سێهەمدا"، "کورد لە کارنامەی (ئەردەشیری پاپەکاندا)"، "کورد لە (مسالک و ممالک)ئیستەخریدا"، "کورد لە (فارس‌نامە)ی‌ ئیبنی بەڵخیدا"، "هەولێرنامە یان ڕوویدادنامەی ئەدیابنە"و "ڕوودادنامەی کەرەخ‌بەیت سلۆک یان کەرکووک‌نامە"، "ڕیشەیابی نێوی مەهاباد" و "وتارێک لە سەر گوندی لەجی شاروێران چاپکراو لە گۆڤاری سروە" دا دوا و شیکاری گونجاوی لە ماوەیەکی کورت دا بۆ کرد.

میوانی دواتر جەلال ئیبڕاهیمی بوو کە کتێبە شێعری (پنجرەای در فصل پنجم سال)به نووسەری "ئۆدیسە ئۆس ئەلیتیسی" یونانی و وەرگێڕانی فواد نەزیری کە بە زمانێکی خیاڵ‌ئاوی و وردبینانە ئەنجامی داوە، بە هەستیاران ناساند، ناوبراو ئۆدیسەی بە چەشنێکی سەر لێشێواو لە کتێبی (تندر بادها) لێکدەداتەوە و کاتێک کە لە گەڵ دنیای شێعر و ڕووحی پۆڵێروار ئاشنا دەبێ خۆی دەبینێتەوە و هەر بۆیەش ئۆدیسە شێوازی سوڕئاڵیسمی پۆڵێرواری لە شێعری خۆیدا دەگەیەنێتە لوتکە و ئەو هەستەی شێعری ئۆدیسەی لەشاعیرانی فارس وەکو ئەحمەد شاملوو و یەدۆڵڵای ڕۆیایی بەڕوونی وەبەر چاو دێ.

 

کامبیز ئیبڕاهیم‌زادە وەک ئاخرین وتاربێژ باسێکی لە سەر خۆی ورووژاند و گوتی چەند دەقێکی(مافی نێودەوڵەتی)م وەرگێڕاوە و دوایە تەمام گرت تا کتێبی " کۆمەڵ‌کوژی(ژێنۆساید)"ی خانمی (مەهین دۆخت مەحاسیب) لە سەر ئیزنی بەڕێزیان بۆ سەر زمانی کوردی وەریگڕمەوە، تا ئەوەی کە توانیم لە ساڵی 2012چاپی بکەم، لەوێ دا یاساگەلێک سەبارەت بە وەی کە چلۆن پێشی کوشتن دەتوانێ بگیرێ، هاتۆتە بەر باس، ناوبراو لە درێژەدا گوتی: "هەر کوشتنێک کۆمەڵکوژیە، وەلی هەر کۆمەڵکوژیەک نابێتە ژێنۆساید"، کۆمەڵکوژی لە کوشتنی ئەندامانی گرووپێک، لێدانی زۆر بە مەبەستی ئازاری جەستەیی و ڕووحی، سەپاندنی بارودۆخی تەنگی مادی، سەپاندنی هەل‌ومەرجێک بە مەبەستی پێش‌گرتن لە زاو و زێ، ڕاگواستنی منداڵان لە گرووپێک بۆ گرووپێکی دیکە"، زەمانێک ژێنۆساید پێش دێ کە بنەبڕ کردنی نەتەوەیی بە دوا دا بێ.

لە کۆتایی کۆڕەکەدا یاهو بەرپرسی کتێبخانەی گشتی فەرهەنگ و ئیڕشاد لە وتووێژ لەگەڵ هەواڵنێری هاژە گوتی کە ئەم جۆرە دانیشتنانە لە پێشدا لە قوتابخانەکاندا دەستی پێکرد دوایە بە چەشنێکی گشت‌گیر بۆ تەواوی تۆێژی منداڵ، تازە‌لاو و لاوان گەڵاڵەی بۆ داڕێژرا کە لەو بەینەدا پێشوازی تازە لاوان بێ‌وێنە بووە، ناوبراو ئامانج لە بەڕێوەبردنی ئەم جۆرە دانیشتنانە "هاوبەش کردن و ناساندنی ئەو کتێبانەی کە خوێنەران خوێندوویانەتەوە" ناوبرد.