در محکومیت تجاوز علنی اخیر به حریم رودخانه و سد و فضای سبز مهاباد

ماردین سیداحمدی

عنوان این نوشتار از رمان همیشه جاویدان فئودور داستایوسکی نویسنده شهیر روسی گرفته شده است که تحلیل استادانه و روانشناسانه ای از انگیزه‌های قتل و تأثیر قتل بر قاتل است که داستایوسکی مسئلهٔ رابطه میان خویشتن و جهان پیرامون و فرد و جامعه را در آن گنجانده است.

شکی نیست که ساخت و ساز و بتن و آهن و فولاد و سیمان ریزی در محدوده و حریم زیباترین نقطه گردشگری شهر مهاباد را در فاصله چند صد متری از دیواره سد مهاباد و رودخانه آن باید جنایتی بزرگ در حق ریه های این شهر تلقی کرد، جنایتی که جدا از مسئله ممنوعیت ساخت و ساز در محدوده رودخانه ها و فضای سبز دارای ابعاد خطرات جانی و مالی برای ساکنین این محدوده ها خواهد بود و در صورت بروز بحران برای ساکنین آنها صدمات جبران ناپذیری را به دنبال خواهد داشت.

یکی از ابعاد مهم این پدیده، ابهام در نحوه صدور مجوز و پروانه های بظاهر شبه قانونی آن است که با علم به تمامی مستندات و بلاخص حافظه تاریخی مردم شهرستان مهاباد، متصرفین زمین را وادار به زدن دهل در شب تاریک می کند، سازی که صدایش که نه در همان شب و بلکه صبح صادق فردایش شنیده خواهد شد.

چرایی بی خبری شهردار و مجموعه شورا و اداره ثبت اسناد و املاک از این ساز ناساز و انکار و استبراء و حواله به قباله سلسه مراتبی این موضوع، خود داستانی است که می تواند در پس پرده آن علاوه بر رمز گشایی از این پرونده، راز فساد سازمان یافته تصرف های به ظاهر قانونی دیگری را نیز در دل خود داشته باشد.

اما بحث تخصصی در این زمینه را با شواهد و مستندات ثبتی و ادله های طرح تفصیلی به متخصصین و کارشناسان مربوطه در زمان و نوشتاری دیگر ارجاع می دهیم و‌ در این بحث از زاویه دید سازمان های مردم نهاد و انجمن های حفاظت از محیط زیست و رسالت و اهداف این سازمان ها به واکاوی موضوع می پردازیم.

پر واضح است که در تعاریف جدید و بر پایه اصول جامعه شناسی، شهر مجموعه ای صرف از خیابان های قیر و ماسه ای و ساختمان های بتنی و آهنی و مجموعه ای از المانهای خشک و بی روح نیست، بلکه در تعاریف نوین، شهر به مثابه یک موجود زنده، که می بیند و می شنود و ‌نفس می کشد، مجموعه ای پویا از طبیعت و انسان و سازه است که یکی از مهمترین و بارزترین ویژگی های آن نفس کشیدن و جریان خون زندگی در شریان های آن است.

بر اساس این تعریف و با توجه به شمایل شهر مهاباد ریه های تنفسی این شهر از تپه مشرف به سد مهاباد شروع می شود و در امتداد رودخانه مهاباد جاری و ساری می گردد، بطوریکه این موجود زنده در مسیر این زندگی زیبا و سبز از بسیاری از شهرهای استان و حتی کشور زیباتر و خواستنی تر است.

مهاباد در گذشته ای نه چندان دور دارای باغ های زیادی در حاشیه های این رودخانه بوده است که در طول زمان چندین دهه و غالبا از دهه هفتاد به این طرف توسط افرادی نابود شده و تغییر کاربری یافته و به فضای مسکونی دگردیسی کرده اند که بعنوان مثال از سه باغ مشهور "باغ اسماعیل آقا" و "باغ سیسه" و "باغ شافعی" می توان نام برد.

باغ مکائیل که هنوز در میان نسل قدیمی و میانسال مهابادی به پارک ملت تغییر نام نداده است و بیشتر با همان باغ مکائیل خوانده می شود از نوستالژی های چندین نسل ساکنین شهر مهاباد محسوب می گردد، این باغ در اواخر دهه شصت و اوایل دهه هفتاد و در چند فاز از حالت سنتی باغ به یک پارک زیبا تغییر وضعیت داد که حتی در مدت زمان کمی توانست به جاذبه گردشگری مهمی تبدیل شود و نقش مسکن مهمان و گردشگران دور و نزدیک را در قالب یک اطراق گاه موقت برای آنها بازی کند و مهاباد سرسبز قدیمی از همه داشته های باغیش می ماند و باغ مکائیلش با زیبایی محصور کننده ای که مانند مرواردی بر روی این انگشتر طلائی می درخشد.

در سالهای اخیر که بیشتر زمین های حومه شهری در غالب شهرهای کشور از تجاوز بی نصیب نماند زمین های بکر و زیبای اطراف این پارک زیبا نیز که تقریبا به تنهایی جور نفس کشیدن مهاباد را بر دوش می کشید از این قاعده مستثنی نماند و‌ در چندین مرحله و به بهانه های مختلف از طرح های گردشگری گرفته تا طرح مساکن مهر به این محدوده تجاوزاتی شد.

اما ناثواب ترین حمله به این نایژه های شهری در قالب تصرف زمین های ضلع جنوب شرقی پارک منتهی به محله گمرک است که در بستر رودخانه و حریم سد مهاباد به قول شاملو قرار است:

«به هزار انگشت به وقاحت پاکی آسمان را متهم کند» خوشبختانه بالا رفتن شعور و آگاهی مردم و بهره برداری صحیح از دنیای ارتباطات و اطلاعات و بلاخص وجدان های پاک سمن ها و شخصیت های حقیقی و حقوقی شریف و بیدار، بصورت ضرب الاجل نسبت به این جنایت واکنش نشان دادند و باعث موضع گیری مسئولین ارشد شهرستانی در خصوص این پرونده مسموم شدند که خود توقف عملیات خاک برداری و ویرانگری نبض زندگی مهاباد را به دنبال داشت.