شکست کودتا و ظهور دیکتاتور

ترکیه یکی از کشورهایی بوده است که همواره با واژه ی کودتا بیگانه نبوده و بعد از بزرگترین کودتا که به 36 سال قبل برمی گردد کماکان در همه دهه ها و هر نسلی از جامعه شاهد ظهور و فروپاشی یک کودتا بوده است. با نگاهی به تاریخ پر فراز و نشیب ترکیه، بخوبی می توان حکومت داری را بر بنیان های نظامی و قشونی دانست که ترکیه امروزی را پایه گذاری کرده اند. در طول دوره های گذشته نیز تاریخ  ترکیه حکایت از قتل پادشاهان و امیران این کشور و جدال برای براندازی حکومت و بنیان دیکتاتوری دارد.

ساعاتی پس از شروع روز 16 ژوئیه ( 26 تیر ماه)، تعدادی از نظامین بزرگترین پل کابلی آنکارا که نقطه اتصال دو قسمت شهر بحساب می آید را بستند و مکررا دیوار صوتی شهر توسط جنگنده ها شکسته شد و خبری از اعلام رسمی دولت و نشست های خبری وجود نداشت، همچنین خبرهای ضد و نقیضی درباره پیروزی کودتاچیان و شکست دولت تمام ترکیه و منطقه را فرا گرفته بود و گاه موضع دو پهلو و نامشخص دولتهای بزرگ و منطقه نیز فضای ترکیه را بیش از پیش غبارآلود تر می کرد و حتی باعث شد تحلیلگران نیز نتوانند سرانجام این خیزش برای کودتا را پیش بینی کنند. کودتایی چند ساعته و در سکوت کامل دولتی و پیش بینی دو سرانجام از جانب تحلیلگران که آیا دوباره شاهد عقب گردی تاریخی برای ترکیه خواهیم بود و یا اینکه جنگ داخلی ترکیه و جدال برای قدرت در بخش شرقی ترکیه جرقه های اولیه خود را پیموده است.

سکوت چند ساعته دولت و سرانجام ظهور یکدفعه اردوغان، بالاترین مقام رسمی دولت از طریق نرم افزار سکایپ شخصی یکی از مجریان شبکه TURK  CNNترک شکسته شد که در نوع خود پیچیدگی موضوع و نهایت آشفتگی یک دولت را نشان می داد. اردوغان در این تماس نامتعارف از مردم خواست که به خیابانها بیایند و سرانجام در حالیکه تمام دستگاههای دولتی به تصرف نظامیان درآمده بود، ارتش شروع به تیراندازی به ساختمانهای دولتی کرد و در عرض یک ساعت ورق به نفع اردوغان و حزب حاکم برگشت. حال با چند پرسش ابهام برانگیز روبه رو می شویم، باوجود اینکه در طول تاریخ ترکیه تمام کودتاها از راس هرم نظامیان سازماندهی و موفق بوده اند، چرا این خیزش تنها به چند فرمانده میانی و شکست ختم گردید؟!

پرسش دوم اینکه چرا با وجود اینکه اردوغان و دستگاههای اطلاعاتی ترکیه طی چند روز گذشته از بروز کودتا و نقشه های آن خبر داشتند با رفتار عجیب دولت در آنشب و پنهان شدن های اردوغان و رفتن به تعطیلات در چنین شرایطی چه توجیهی می تواند داشته باشد؟

پرسش سوم اینکه طبیعتا بعد از هر بی قانونی و یا کودتا، بایستی عاملان آن محاکمه گردند، علت چیست که در ترکیه خبرنگاران، کارمندان ساده ادارات آموزش و پرورش و سایر ادارت و شرکتهای دولتی از کار اخراج و یا دستگیر می شوند؟

با بررسی ها و قرار دادن قطعات پازل کودتا و رفتار دولت در قبل و بعد از این ماجرا، حقایق و زوایایی پنهان بیشتر مشخص خواهد شد.

طبیعتا با هر کودتا چه موفق و چه ناموفق شاهد عقب گردی در رشد و توسعه همه جانبه کشورها خواهیم بود و اگر این حرکت چند روز گذشته را نه در قالب یک نمایش از پیش تعیین شده بلکه در قالب یک خیزش ناموفق برای کودتا تلقی کنیم باید منتظر عواقب و عقب گردهای آن نیز باشیم کما اینکه با بررسی اوضاع و احوال دهه 80 ترکیه و مقایسه آن با کشورهای همسایه آن زمان و حال ترکیه بخوبی می توان این تفاوت را احساس کرد. عواقب و تاثیرات کودتای دهه 80 میلادی تا چندین دهه ادامه داشت و این خیزش نیز بدون درنظر گرفتن هیچ یک از حواشی( موج دستگیری ها، ناامنی، رکود اقتصاد گردشگری و...) طبیعتا تاثیر منفی خود را بر اوضاع و احوال فعلی خواهد داشت.

یکی از قوی ترین دلایل این شکست کودتا در ترکیه را می توان به عدم تمایل راس هرم ارتش به کودتا عنوان نمود که در عین حال توانسته موجب شبهاتی گردد که ممکن است این عمل نه کودتا بلکه خیزشی از قبل تعیین شده و با فرجام شکست از سوی دولت برای رسیدن به اهداف بلند مدت و پایه ریزی یک دیکتاتوری جدید با معیار و تعریف جدید باشد، کما اینکه اسنادی در حال انتشار می باشند که موج سواری اردوغان بر هژمه رویداد را تایید و مدعی شده اند این کودتا نه در راس ارتش بلکه در لایه های میانی که ترسی از آن نمی رود برای پیروزی و هماهنگی با رده های بالاتر ارتش با برنامه ریزی اردوغان صورت گرفته است. نکته قابل تامل در این کودتای پر از ابهام تناقض در گفتار و رفتار دولتمردان ترکیه است که علی رغم خبر داشتن از وقوع کودتا در تعطیلات بسر می بردند که بغیر از توجیه بی مسئولیتی در قبال کشور و مردم و یا برنامه ریزی نمی توان موردی دیگر را یافت.

اگر به رویه رشد سیاسی و قدرت سیاسی اردوغان در ابتدا تا کنون نگاهی انداخته شود متوجه می شویم که مراحل تکامل خود را پیموده و اکنون به جایی رسیده که اساتید و هم قطاران خود را نیز به عقب رانده و به قدرت مطلقه ای در صحنه ی حزب تبدیل شده و طبیعتا به دوره فرسودگی و البته دلبستگی به قدرت نزدیک شده است. طبیعتا انتظار می رود با حذف بیشتر رقبا و هم قطاران رویه ای را در پیش بگیرد که در انتخابات پیش رو راهی جز انتخاب وی برای ترکیه باقی نگذارد کما اینکه در انتخابات گذشته نیز با همین برگ برنده و شعار اینکه اگر وی و حزب متبوعش انتخاب نشود کشور دچار آشفتگی سیاسی و اخلال می گردد، و با همین بهانه توانست بر کرسی قدرت تکیه زند. چند روز پس از پایان کودتا موج دستگیری ها از خواستار تحویل استاد و یار قدیمی گرفته تا خبرنگاران و کارمندان ادارات، دانشگاه، فرودگاه و سربازان را نیز می توان اشاره نمود. آخرین حرکت اردوغان  را می توان حذف بزرگترین حزب کردها که حزب سوم کشور و البته مخالف با اکثر برنامه های اردوغان است را برشمرد.

در پایان باید به شروع بازی های اردوغان پرداخت که از 2 سال قبل از انتخابات گذشته چه در عرصه داخلی و چه در عرصه بین الملل  و خاورمیانه و رفتار فعلی دولت در قبال یاران دیرین و احزاب مخالف  گرفته تا کارمندان دولت چه در دانشگاه و آموزش و پرورش و چه در رسانه ها، بنابراین همواره در دوران افول و فرسودگی سیاست اردوغان در عرصه حکومت داری هر لحظه شاهد اتفاقات جدید و نا متعارفی برای افزایش قدرت وی باشیم کما اینکه تاکنون شاهد سعی بر افزایش قدرت اردوغان بوده ایم تا حکومت داری و قانونمداری و همچنان در آینده هم شاهد چنین اعمالی در حکومت ترکیه خواهیم بود.