پدر از نگاه پسر/ نگاهی گذرا به احوال، آثار و افکار استاد علامه ملا عبدالله احمدیان

احمد احمدیان – دانشجوی دکتری زبان شناسی – نویسنده و پژوهشگر

آتش غم بی تو تا در جان کردستان فتاد

آتش حسرت نه در ایران که در کیهان افتاد

رفتی سوی عرش و چشم فرش در دنبال توست

زین سفر هنگامه ای در گنبد گردان افتاد

ولوله از میزبان در عالم بالا گرفت

غلغله در محفل گردون از این مهمان فتاد

آن مقامات منیع و آن مقالات بدیع

آن رسالات نو، آن سان از کف انسان فتاد

صیت تو عالم بگیرد، نام تو پایا بود

کی نشان چون تویی در بوته نسیان فتاد

این ناچیز کم بضاعت چگونه می تواند درباره آنکه در زمان خود ((محیط فضل و آداب)) بود و مجمع الفضایل، و جامع علوم و معارف انسانی و کلیه دانشهای معقول و منقول بود، چیزی بگوید و از بحر وجود ذی وجود و آثار محمود او چقدر می تواند در کوزه کم گنجایش مقاله ناقابل خود بریزد؟ اما به هر حال به حکم((ما لا یدرک کله لا یترک کله)) قطره ای از دریای کمالات و فضایل و اندیشه های والا و جامعیت حجیت آفرین استاد علامه دکتر حاج ملا عبدالله احمدیان را بر می شماریم.

استاد ما چهره ای شاداب و جذاب داشت، با قامتی کوتاه و شخصیتی بلند که در آن اندام دلارام، جهانی صفا و اخلاص، کمال و جمال، فضل و هنر، عزت نفس و مناعت طبع، دانش و بینش، حکمت و معرفت، مهر و عطوفت و انسانیت، علو روح و سعه صدر، ظرافت طبع و لطافت ذوق جای گزیده بود که گفتی ):(جهانی است بنشسته در گوشه ای.))((لو جئته لرایت الناس فی رجل و الدهر فی ساعة و الأرض فی دار.)) حافظه سحار، هوش و خرد سرشار، خوش ذوقی و خوش محضری، حضور ذهن و حاضر جوابی، آزادگی و وارستگی، حق پرستی و زور ستیزی، صراحت و صداقت و شهامت، گرمی و شورانگیزی بیان، گستره دانش و بینش و حکمت و معرفت ، خط چشم نواز و دلربا، نثر دل آویز و شیوا، استقلال رأی و اندیشه، استحکام تفکر و استواری تعقل، استغنای روح و روان : آراسته بر همه فضایل/ پیراسته از همه رذایل.

آز و نیاز را در ساحت وجودش راهی نبود . از گرداب ریاست و مرداب سیاست پرهیز و گریز داشت. نه در سر سودای جاه ، و نه در دل غوغای مقام داشت. نسبت به اهل فضل واقعی فروتن بود، بر عکس بر مدعیان و لفاظان، نگاهی سرد و در خور آنان داشت. محضرش کعبه آمال دانشجویان و طلاب و پژوهشگران و محل حل مشکلات و معضلات علوم به شمار می آمد. از چاپلوسی و خوشامدگویی به شدت بیزار بود. نه در سراسر عمر نسبت به احدی چاپلوسی کرد و نه به مداحی هیچ شخصیتی – چه حقیقی و چه حقوقی – پرداخت و نه چاپلوسی دیگری را نسبت به خود بر می تافت. زخارف و زیورها و تفاخر و تکاثر دنیا در نظرش ناچیز و بی ارزش می نمود. خوش مشرب و مجلس آرا بود. لبخند رخسارش، چون آهنگ گفتارش، نماد طنزی روح افزا بود .حافظه اش چنان فراگیر و دامن گستر بود که همه خوانده ها و دیده ها و شنیده ها از روزگار کودکی، چون لوح محفوظ بر خاطرش نقش بسته بود.حدت ذهن و قدرت هوش و استعداد شگفت انگیزاستنباط و تحلیل قضایا نیز به مدد حافظه اش شتافته بودند و افزون بر آنها، عشق وافر به مطالعه و آموزه و اندوزه علمی نیز با ذات استاد جوش خورده و پیوند یافته بود و الحق که بدیع زمان بود و فرید دوران. به تایید همدوره ای های استاد، غالب اساتید ایشان و بویژه دانشمند سترگ و علامه مفضال و بی همال، استاد ملا محمد باقر بالک مریوانی (مدرس کردستانی)، متکلم بی بدیل معاصر و صاحب کتاب ماندگار((در رالجلالیه)) در دو جلد قطور در حوزه کلام و فلسفه اسلامی، که به پشتگرمی حافظه درخشان خود به فلک باج نمی داد، شاگرد خویش((ملا عبدالله)) را خوب شناخته بود و گاهی در نقل مطالب، جانب احتیاط را نگه می داشت و از او تأییدیه می خواست و می گفت : ((ملا عبدالله اینطور نیست؟))

علامه احمدیان دایرة المعارف زنده ای بود از علوم انسانی و اسلامی و معارف بشری : از لغت و زبان، ادب و بیان، ملل و نحل، فلسفه و حکمت و منطق، علم رجال و انساب، فقه اللغة و فرایض، فقه و علم اصول،علم آداب و تاریخ تحلیلی و جغرافیا، هیات و نجوم و اسطرلاب و ریاضیات و فلکیات و تشریح، معانی و بیان بدیع، عروض و قافیه، تفسیر قرآن و قرآن پژوهی، حدیث شناسی و حدیث پژوهی، اسلام شناسی و دین پژوهی و معرفت شناسی، کلام جدید و کلام قدیم و حتی فلسفه دین و فلسفه غرب و جامعه شناسی و روان شناسی و علوم طبیعی و هنر شناسی و هنر پژوهی.

استاد احمدیان وقوف و آگاهی بر دانشهای مذکور و اخیر را برای یک مبلغ دین ضروری می داند و در کتاب((اسلام پژوهی و روش شناسی معرفتی)) (زیر چاپ) چنین می گوید: ((مبلغ دین باید از جامعه شناسی و روان شناسی تا این حد آگاه باشد که بتواند در فضای تمایلات دسته ها و گروههای مختلف ، نقطه های جذب و دفع و نقطه های ذوب و انجماد را تشخیص دهد تا بتواند در اثنای تبلیغ که به این فضاها می رسد، با محاسبه این نقطه ها و کار کردن روی آنها تحول عمیقی در این فضاها به وجود آورد. مبلغ دین باید علاوه بر جامعه شناسی و فلسفه ادیان و منطق استدلالی، در علوم زمین شناسی، نجوم و گیاه شناسی و زیست شناسی و اندام شناسی و فیزیک و شیمی و بقیه علوم زمان ،اطلاعات کافی داشته باشد. ضرورت این آگاهی ها و این اطلاعات بدین جهت است که همچنان که در سابق بیان گردید، همیشه در امر تبلیغ دین ساختمان های محکم قدیمی منهدم می گردند و بناهای محکم جدیدی تأسیس می شوند.))

والحق که خود استاد احمدیان مصداق بارز و عینی و الگوی تمام عیار یک مبلغ دینی بود که واجد کلیه صفات و ویژگی های ذکر شده برای یک مبلغ دینی در اثر فوق الاشاره بودند.

آنچه از آثار قلمی استاد باقی مانده هر چند در کردستان ایران و در میان جامعه اهل سنت ایران هم از حیث متد و روش علمی – پژوهشی و شیوه تحلیلی – انتقادی و کیفیت و کمیت توأمان آثار تألیفی – تحقیقی و هم از لحاظ حجیت و جامعیت آثارش منحصر به فرد هستند (جدای از اینکه آثار چاپ شده استاد ، در واقع نیمی از آثار تألیفی ایشان را در بر می گیرد و هنوز نیمی از آثار استاد یا زیر چاپ یا آماده چاپ اند)، ولی نسبت به گستره معرفت و دانش وی و بینش ژرف و ذهن وقّاد و تحلیلگر وی و تفکرات و اندیشه های والا و نو گرایانه وی و نسبت به سلطنت و هیمنه علمی وی ، اندکی است از بسیار و قطره ای است از دریای زخّار! و این آثار عشری از عشیر مقام علمی و تفکرات و اندیشه های والای او را نمی نمایاند.

اقبال عامه دانشجویان، دانشگاهیان و پژوهشگران حوزه های مختلف علوم اسلامی و الهیات و معارف اسلامی به تألیفات و تحقیقات استاد احمدیان، از دیگر موفقیت های چشمگیر و کم نظیر ایشان می باشد، طوری که دو تألیف از تألیفات ایشان : ((کلید حدیث شناسی)) و((سیر تحلیلی کلام اهل سنت)) سالهاست که منبع آزمون تعیین سطح و اعطای مدرک به روحانیون اهل سنت ایران هست که این آزمون ها هر ساله توسط دانشگاه تهران برگزار می شود و تعیین این کتابها نیز به عنوان منابع این آزمون، توسط دانشگاه تهران صورت پذیرفته است. همچنین در بسیاری از دانشگاهها، کتابهای : ((کلید حدیث شناسی))، ((تاریخ حدیث))، ((کلام جدید))، ((قرآن شناسی))، ((الایضاح))، سیر تحلیلی کلام اهل سنت)) و دیگر تألیفات و تحقیقات استاد احمدیان به عنوان کتاب درسی دانشگاهی در رشته های((علوم قرآن و حدیث)) و((فلسفه و کلام اسلامی)) مورد استفاده اساتید دانشگاه و دانشجویان قرار می گیرند و بسیاری از این کتابها به عنوان منابع آزمون کارشناسی ارشد دانشگاهها در رشته الهیات و معارف اسلامی توسط برخی از اساتید دانشگاهی معرفی می شوند.

جالب اینکه غالب کتابهای پیش گفته همزمان با تدریس دروس دانشگاهی مربوطه و واحدهای دانشگاهی همنام در دانشگاه آزاد اسلامی مهاباد(در طول 10سال تدریس استاد احمدیان در این دانشگاه [از سال 1372تا1382] و به علت کمبود یا نبود منابع تحقیقی مرتبط، توسط استاد احمدیان تألیف شده اند و توسط خود ایشان در همانجا تدریس شده اند. از دیگر خدمات علمی – فرهنگی ایشان اینکه به همت و پایمردی و پیگیری استاد احمدیان و به خاطر جایگاه رفیع علمی ایشان و تألیفات گرانسنگ وی بود که به تأسیس دو رشته دانشگاهی ((زبان و ادبیات عرب)) و((علوم قرآن و حدیث)) در دانشگاه آزاد اسلامی مهاباد موافقت شدد و هر ساله دانشجویانی برای تحصیل در این دو رشته مورد پذیرش قرار می گیرند.

او استادی بود که اگر در یکی از پهنه های علوم انسانی و در یکی از حوزه های علوم و معارف اسلامی، دست به قلم می برد، اصحاب دعوی را چاره ای نبود جز سپر افکندن!

ایشان از همان دوران طلبگی چنان به فضل و علم و ادب و قوه اجتهاد و استنباط و استقصا مشهور و از اقران و مسن تران از خود متمایز گردید که در کلیه علوم و معارف اسلامی و انسانی و دانش های معقول و منقول و علوم ادبی، فرد شاخص و ممتازی شناخته شد. و یکی از چند ستاره((قدر اول))آسمان علم و معرفت و فضل و ادب کردستان و اهل سنت ایران به شمار آمد و کم کم به مقامی رسید که شعر((بُحتری))شاهد صادقی بر آن است که: وأری الخلق مجمعین علی فضلک ما بین سید و مسود/عرف العالمون فضلک بالعلم و قال الجهال بالتقلید.

و خصال و استعدادهای ذاتی و فضایل و کمالات اکتسابی اش او را در علم و معرفت و ادب، مشار بالبنان خاص و عام ساخت تا بدانجا که نه مغبوط بلکه محسود عده قلیلی از همگنان گشت؛ محسودیتی که نه تنها تا زنده بود، بلکه پس از مرگش نیز او را رها نکرد. در این خصوص شاعر عرب چه خوش سروده : صم اذا سمعوا خیراً ذکرت به / وان ذکرت بشر کلهم أذن / ان یسمعوا ریبة طاروابها فرحاً / منی، و ما سمعوا من صالح دفنوا. یعنی : ((اینان اگر کسی مرا به نیکی یاد کند، همگی کراند، اما اگر به بدی یاد شوم، همه سرتا پا گوشند. اگر تهمت و سخن نامناسب و مشکوکی درباره ام بشنوند، از خوشحالی به پرواز در می آیند و آن را به همه می رسانند و بازگو می کنند و اگر چیز خوبی از من بشنوند، آن را پنهان می کنند و زیر خاک می نهند.))

در حالی که اینان به قول ((أبوتمام)) غافلند از اینکه : و اذا أراد الله نشر فضیلة / طویت أتاح لها لسان حسود / لو لا اشتعال النار فیما جاورت / ما کان یعرف طیب عرف العود.

و به قول حافظ : او را به چشم پاک توان دید چون هلال / هر دیده جای جاوه آن ماه پاره نیست.

استاد علامه مفضال، دانشمند بی همالی بود که توأمان مرجعیت و جامعیت حجیت آفرین را در کلیه علوم و معارف اسلامی و دانش های معقول و منقول در کردستان ایران و جامعه اهل سنت ایران در دوران معاصر، دارا بود. و البته تتبعات و تحقیقات و تألیفات و تصنیفات متعدد و گوناگون تحلیلی ، روشمند و آوانگارد ایشان که حاوی و دربر گیرنده نظرات و دیدگاههای ابتکاری، انتقادی و بدیع ایشان است، به اضافه قریب به 50سال جالس بودن بر کرسی تدریس کلیه علوم و معارف اسلامی و دانش های معقول و منقول در کلیه سطوح، به همراه مقالات پرشمار علمی – تحلیلی و سخنرانی های متعدد علمی – تحقیقی و ادبی – فرهنگی گواه صادق این ادعاست.

هر چه او نگاشته نمونه کاملی از تحقیق و تحلیل و تتبع و موشکافی و استنباط و استقصای علمی و قضاوت درست و نکته سنجی های ظریف و استشهادات لطیف است و رشحات قلم پر برکات او در نوع خود بی نظیر است و اقوال تحقیقی او حجیت داشته و راه گشای محققان و متتبعان است. در این خصوص دانشمند فرزانه و فرهیخته و علامه مفضال قاضی ملا محمد خضری اشنوی.. که صاحب تألیفات عدیده چاپ شده به زبان فارسی و عربی می باشند، در بخشی از نامه مورخه 14/7/1365 خود که در خصوص یکی از تألیفات استاد احمدیان آن را نگاشته اند، چنین می نویسد :

((فاضل اندیشمند، استاد عالی مقام، حضرت مسطاب فضایل آداب، آقای حاج ملا عبدالله احمدیان ((دامت برکات افاضاتکم)) رساله حسنی المقاله ((سبْعُک أحق)) به وسیله برادر محترم آقای موفقی زیارت و بر چشم نهاده شد؛ از حیّ منان جلّ جلاله دوام صحت وجود مبارک آن دانشمند اندیشمند را خواستارم. واقعاً انشا و املا و ربط و ضبط و مدعی و ملازمه دلایلش بسیار بسیار از تألیفات امثال حقیر از هر لحاظ رساتر و شیرین تر و به قول مرحوم مبرور قاضی مکری نور الله مرقده دندان دارتر است و اینکه نامش ((سبْعُک أحق)) می باشد، باید هر مطالعه کننده ای عرض کند : ((سعیک اشکر.)) محب صمیمی – قاضی خضری 14/71365.))

تجلی و تشعشع علمی و ادبی علامه احمدیان در سخن و سخنوری و تدریس و نحوه تکلم و شیرین بیانی و سخنرانی های ادبی و مواعظ و خطبه ها و خطابه هایش نیز همانند آثار مکتوبش کاملاً هویدا و آشکار و نمایان بود.

می توان گفت که استاد علامه، کلامش همانند نوشته اش و نوشته اش همانند کلامش، دلنشین و جذاب و شیوا و دلربا و در عین حال فخیم و فاخر و دارای جزالت و عذوبت توأمان بود. استاد علامه، با همه خوش قلمی و روان نویسی که مسلماً در تحریرات و نویسندگی از((أمراء بیان)) شناخته می شود، بیان شفاهی و تدریس و سخنرانی و خطابه و مواعظش نیز همانطور بود. طوری که مشکل است در کردستان ایران و در دوره معاصر کسی را یافت که در شیرین سخنی ، خوش بیانی، فصاحت و بلاغت و ملاحت و طلاقت کلام و لسان برتر، از او بالاتر باشد.

در کلام و گفتار و سخنان وی به هنگام خطابه و سخنرانی، از نظر لفظی هیجان و حرکتی خاص دیده می شد که تأثیر آن شبیه نواهای مهیج و شورانگیزی است که از آلات طرب بر می خیزد، و ولوله و غوغایی در شنونده بر می انگیزد، و البته صفت بارزی که هم در گفتار و سخنرانی های ادبی و خطابه ها و مواعظش و هم در نوشتارها و آثار ادبی و علی الخصوص در نثر کردی و نثرهای مسجع و مناجات های مسجع کردی ایشان، وی را از دیگر سخنرانان و سخنوران و نویسندگان و خطبا مشخص و ممتاز و متمایز می سازد، همان دبدبه و طنطنه و شکوهی است که در گفتار و نوشتار و سخنان او پدیدار است و الحق آن لقبی که در ادبیات عرب به ((أعشی)) داده اند و او را ((صناجه)) گفته اند، زیرا در شعرش زمزمه و صدایی(انعکاس صوتی) هست و گویی که در موقع انشاد شعر او، کس دیگر نیز همراه و هم آواز با شما آن را می خواند، به تمام معنی درباره نوشتار ادبی و گفتار و سخنرانی های علامه احمدیان نیز صدق می کند.

آنان که سعادت حضور در پای سخنرانی های ادبی و سخنرانی های علمی و خطابه ها و مواعظ و سخنرانی های دینی – معرفتی ایشان را داشته اند، می دانند که چون او لب به سخن می گشود، ((قند فراوان)) از دو لب خود می ریخت و به راستی که این بیت شعر وصف حال اوست که : چون به سخن گرم شود مرکبش/جان به لب آید که ببوسد لبش.

علاوه بر همه اینها ، نثر کردی استاد احمدیان دارای سبک و اسلوبی ویژه و منحصر می باشد. نثر کردی ایشان نثری جاذب و اثرگذار و با قدرت انتقالی شگفت و توصیف های واقع نما می باشد. چنانکه بعد از مطالعه، سیمای یکایک شخصیت ها و تکت تک مناظر تا مدتها در ذهن خواننده می ماند و با آنها زندگی می کند. نثر کردی ایشان از جنبه های مختلف زیبایی شناختی، نحوی، ساختواژی، آوایی شناختی و واژگان شناختی، جای تحقیق و تأمل و درنگ بسیار است.

نثر کردی وی، نثری محکم و منسجم و استوار و پرنفس، نافذ، صریح، دقیق، صمیمی، حساس و زنده و واقعی و عاری از یکنواختی ملال آور است . علاوه بر این نثر کردی او نثری است شاعرانه، هم از نظر فرم و صنایع لفظی و هم از نظر محتوا و درونمایه و صنایع معنوی. نثر کردی او طرز و طور منحصر به فرد دارد و در واقع((سبک اختصاصی یا شخصی)) اوست و به قول معروف : نثر، معرف نویسنده است و نام گوینده را جار می زند.

نثر فارسی وی نیز که در کتابهای تحلیلی – تحقیقی و آثار علمی – پژوهشی به آن بر می خوریم (نه در آثار ادبی که به زبان کردی نگارش یافته اند و از آن یاد شد)، در خور تأمل و تحقیق و بررسی است. استاد علامه در غالب آثار فارسی خویش، لعابی نازک از صبغه داستانوارگی و طنزگونگی بر نثر محققانه و تحلیلی خود می نشاند تا خواننده حتی پس از ساعتها مطالعه، گرد ملال بر رخسارش ننشیند و این همان هنر ((سهل ممتنع)) است.

با وجود تبحر کم نظیر استاد، در زبان و ادبیات عربی، درصد لغات و ترکیبات و اصطلاحات عربی در نثر فارسی او اندک است و آن هم اولاً لغات آشنا و جا افتاده و در ثانی در خدمت کلیت زبان و مکمل آهنگ کلام است.به همین دلیل است که نثر فارسی او را ((نثری جوان)) خوانده اند. ایشان گاهی برای تحلیل ، توجیه و اثبات سخن، از تشبیه، تمثیل و تلمیح سود می جوید، اما نه چنانکه خواننده غیر متخصص در نیابد. نثر فارسی او از جمله نمونه های عالی، سالم و سرزنده نثر محققانه معاصر است.

یکی از شگفتیهای شخصیت استاد علامه، به رغم درون پیچیده فلسفی و تفکر جدی و روحیه علمی ایشان، شوخ طبعی ها و نکته گیریها و مطایبات اوست. گرچه در تمام آثار ایشان رگه هایی از طنزی پنهان را می توان ردیابی کرد، اما نوشته های مشخصاً طنزی ایشان، یکی((گه لحو)) است (که داستانی است به زبان کردی و در 127صفحه که در سال 1370 و در تیراژ 3000نسخه به چاپ رسیده)و دیگری برنامه ها و نوشته های طنز اجتماعی ایشان که در رادیو مهاباد(1351-1359) قرائت و پخش می گردید و بالغ بر 1000برنامه و نوشته طنز اجتماعی می باشد(با زبان کردی). همچنین منشأت و نامه های ادبی ایشان، به ویژه نامه های ادبی مبادله شده بین استاد احمدیان و استاد محمد نوری(عطری گلولانی)، ادیب و شاعر بزرگ معاصر کرد، که حدود 100صفحه می باشند.

طنز استاد احمدیان ابزاری است برنده در خدمت انتقاد؛ انتقاد از خرافات و کج اندیشی ها و کج فهمی های رایج و مرسوم و عادات و سنت های مألوف جامعه که ظاهراً این عادات مذموم و رسوم و سنت های نکوهیده اجتماعی، صبغه دینی و مذهبی نیز به خود گرفته اند و از سوی عامه مردم، ممهور به مهر دین و مذهب شناخته شده اند. استاد احمدیان در طنزهای اجتماعی خود اندیشمندانه و روش اندیشانه و به گونه ای روشمند، مرز میان دین معقول و مستدل و مستند را با خرافات و عادات و رسوم مألوف و سنت های مذموم[بدعت ها] که با دین عجین و آمیخته شده اند، مشخص و نمایان ساخته و مخاطب خویش را نیز حکیمانه از این مرزبندی و مرزشناسی می آگاهاند و مطلع می سازد.

استاد علامه در طنزهای اجتماعی خویش،((رندی اندیشه ور و روشنفکری تیزبین)) و نکته یاب و باریک بین است و با طنز خاص خود به گونه ای کاملاً هنرمندانه و روشمند به خرافات و رسوم و سنت های نکوهیده رایج می تاخت و در این کار اهل مجامله نبود. این خصلت طنز پردازی وی با آن((شخصیت و قیافه تودار)) و در کنار آن کارنامه درخشان و بلند بالای علمی – فرهنگی و تحلیلی – تحقیقی ، تأثیر مضاعف داشت.

علاوه بر همه این فضایل و کمالات و این همه هنرهای گوناگون، استاد احمدیان در هنر خوشنویسی و در نگارش و کتابت انواع و اقسام خطوط ایرانی و اسلامی متبحر و متخصص بود و از خوشنویسان نامور معاصر کردستان محسوب می گردد. استاد علامه خطی بسیار خوش و نیکو داشت که نستعلیقش به پر طاووس و نسخش بر عارض عروس طعنه می زد.

از دیگر جنبه های شخصیت چند بعدی استاد علامه ، فعالیت چشمگیر و مداوم و اثرگذار ایشان در عرصه مطبوعات و نشریات است. استاد علامه در مدت 25سال فعالیت مطبوعاتی(1358-1383) بیش از 200مقاله علمی عتحقیقی، تحلیلی، تاریخی، ادبی و انتقادی نگاشته اند که بالغ بر یکصد مقاله از آنها در زمان حیات ایشان و در بیش 20نشریه کشوری و منطقه ای و محلی چاپ و منتشر شده اند که اولین آنها مقاله است تحت عنوان : ((می دانید دعوا بر سر چیست؟)) در دفاع از مواضع اهل سنت ایران در بحبوبه انقلاب که در روزنامه اطلاعات، سه شنبه 12مرداد 1358 به چاپ رسیده است و آخرین مقاله ای که در زمان حیات شان چاپ شده مقاله((سوکه ئاوریک له میژووی زمان و ویژه ی کوردی)) است که در هفته نامه سیروان و در روز شنبه 23/3/83 یعنی دقیقاً در روز ارتحال ایشان به چاپ رسیده است و آخرین مقاله ای که تا لحظه نگارش این سطور{تااسفندماه 1385} و بعد از فوت ایشان چاپ و منتشر شده است، مقاله ای است تحت عنوان((گاهی خداوند پیروزی را به تأخیر می اندازد)) که در مجله ندای اسلام منتشر شد و در واقع یکصد و سی و پنجمین مقاله منتشر شده استاد احمدیان می باشد.

از دیگر ابعاد شخصیت چند بعدی استاد احمدیان، تخصص و تبحر ویژه ی ایشان در فلسفه اسلامی بود که در این رابطه تنها به ذکر نقل قولی از((دکتر رضا گرجی زاد)) در ماهنامه سراسری و وزین کیهان فرهنگی، شماره214، مرداد 83، صفحه 42اکتفا می کنیم که در مقاله ای تحت عنوان : (یاد کردی از عالم عامل کرد: حاج ملا عبدالله احمدیان و 50سال خدمت فرهنگی)) چنین در رابطه با این بعد از شخصیت استاد، سخن می گوید :

((مرحوم استاد احمدیان از نادر افراد در بین حوزه های علمیه اهل سنت کرد بود که به فلسفه روی آورد و با پشتکار و جدیت موفق شد کتابهای این رشته از جمله((شفا))ی ابن سینا و ((منظومه)) سبزواری را نزد دو تن از نامداران علمای کرد، علامه ملا باقر بالک و علامه ملا عصام الدین شفیعی بخواند و بعدها موفق شد خود نیز به تدریس انتقادی آنها بپردازد.))

یکی دیگر از ابعاد و جنبه های برجسته و ممتاز شخصیت چند بعدی علامه احمدیان، استقلال اندیشگی ایشان بود. استاد احمدیان خوشبختانه در تمام طول زندگانیش استقلال اندیشگی خویش را حفظ و صیانت کرد و در دام هیچ جریان و گروه و دسته و تشکل و تحزب و حاکمیتی نیفتاد و گرفتار عوامزدگی رایج و متداول دربین این قشر وصنف نیز نگردید. همین استقلال اندیشه به علاوه عدم ارتزاق از دین و همچنین هجرت تخصصی و چند منبعی بودن بعد علمی – تخصصی ایشان که مقوم اندیشه ورزی و تولیدگری ایشان بود، و نیز درد دین داشتن(هم دغدغه توانایی دین و هم دغدغه خلوص دین را به طور توأمان داشتن) به اضافه علاقه وافر به فکر و هنر و ادبیات و مطبوعات و همچنین نگاه انتقادی و بینش تحلیلی ایشان و درک شرایط و مقتضیات و نیازهای زمانه، مجموعاً باعث شد که به عنوان برجسته ترین و گویاترین الگوی روشنفکری دینی در کردستان ایران مطرح و مطمح نظر باشد.

در همین رابطه دکتر جلال جلالی زاده – استاد مقطع دکترای گروه فقه شافعی دانشگاه تهران و نماینده پیشین مردم سنندج در مجلس شورای اسلامی ونویسنده وفعال سیاسی واجتماعی– در مقاله ای تحت عنوان ((: استاد احمدیان به تما معنا، یک روشنفکر دینی بود)) (هفته نامه سیروان، شماره279،30خرداد 1383،صفحه4)چنین می گوید: ((یکی از ویژگی های فراموش ناشدنی ایشان، درک نیاز و ضرورت جامعه کتابخوان و قشر تحصیلکرده بود که در هر موضوعی احساس نیاز می کرد، اثری را تدوین و تألیف می کرد. در مسائل فقهی ،کلامی، تاریخ، معرفی شخصیت ها و مسائل کلامی جدید، آنچه را در توان داشت به رشته تحریر در آورد. او زنده است، زیرا با آثار جاودان و احساس مسئولیت و دفاع از مکتب، نه تنها حیات خود را جاودان کرد، بلکه با آگاهی بخشی و ایمان به راه خود و و عشق به خدمت، توانست رسالت و تعهد خود را در ابلاغ پیام دین ایفا نماید. او هم مسجد را می شناخت و هم دانشگاه را و هم حامی فرهنگ ملی بود و هم مدافع ارزشهای دینی و به همین دلیل بود که در میان اقشار مختلف از احترام خاصی برخوردار بود. آن مرحوم تلاش کرد تا اسلام را به عنوان مکتب تعقل و تدبر و تفکر بشناساند و دین را بر اساس تحقیق معرفی کند و شبهه ها را از ذهن و مغز جوانان بزداید و با طرح مسائل فکری، مخاطبانش را به اندیشیدن وا دارد و با تشویق اندیشه ورزی به حل مشکلات جامعه اهتمام نماید. او توانست در احساس، فکر و شعور مردم انگیزش ایجاد کند و استعدادها را به شکوفایی وا دارد. آنچه که موجب تمایز او از دیگران شده بود، شناخت زمان و درک نیازها و ضرورت ها و تلاش برای پاسخگویی به مسائل مستحدثه و شبهات بود. او نشان داد که انسان باید تا دم مرگ لحظه ای ننشیند و از تلاش باز نماند. وی حقیقت جویی جوانان را درک کرده بود و بدین سبب عشق و علاقه زایدالوصفی به او نشان می دادند و در مورد او مقالات و مطالبی می نوشتند. او هرگز در بند تقلید گرفتار نشد، بلکه تحقیقات و پژوهشهای آزادانه، استفاده از مراجع متعدد و آزاداندیشی، در تکامل فکر و سیر اندیشه او مؤثر بود. ایشان به تمام معنا یک روشنفکر دینی بود؛ زیرا هم زمان شناس بود و هم مسائل جامعه را به خوبی تشخیص می داد و هم دید انتقادی داشت و هم دلسوز بود.))

و اما نکته حائز اهمیت اینکه، استقلال اندیشگی علامه احمدیان، البته به معنی بر کنار ماندن ایشان از مسایل سیاسی و اجتماعی دوران زندگی اش نیست، بلکه او دارای نوعی((تقوای سیاسی)) بود، و چنانکه قبلاً نیز ذکر شد((از گرداب ریاست و مرداب سیاسیت پرهیز و گریز داشت.)) او همواره تلاش کردبا توصیف صادقانه واقعیت، تصوراتی را که اندیشه حامیان وضع موجود بر آنها استوار بود، در هم شکند؛ تصوراتی از قبیل به سامان بودن اوضاع و سعادتمندی توده ها را به انحای مختلف به ریشخند می گرفت یا بر آن می تاخت. روح متلاطمی که زندگی و آسایش و فراغ بال و جاه و متاع دنیوی را به خاطر اندیشه های والایش و آرمانهای سترگش و تفکرات متعالیش و دغدغه های مبارکش از خود دریغ کرد، چگونه ممکن بود به اسارت تحزبی یا جریانی یا گروهی و یا حاکمیتی گردن نهد و یا گرفتار عوام زدگی گردد که در واقع مقوم ارتزاق این قشراز دین می باشد.

شأن نویسنده ((سیمای صادق فاروق اعظم)) فراتر از آن بود که ستیغ استقلال فکری و استغنای روحی خویش را ترک گفته و در حضیض نیاز و تقید و ارتزاق گرفتار آید.

و سخن آخر – از قول شاملو – اینکه : ((و دریا به جرعه ای که تو از چاه خورده ای، حسادت می کند)).

منابع :

1- آگشته، فرهاد(حسن)(1382) ((پنجاه سال خدمت علمی – فرهنگی ملا عبدالله احمدیان))، هفته نامه سیروان، شماره267،16اسفند 1382،ص15.

2- آگشته،فرهاد(حسن)(1384)((استاد احمدیان؛به تنهایی یک دانشگاه))،دو هفته نامه پیام کردستان،5تیر1384،ص5.

3- آگشته،فرها(حسن)(1384)(سهم حجره های کردستان در بالندگی زبان و ادبیات عرب))، به بهانه چاپ کتاب عربی((الایضاح))علامه ملا عبدالله احمدیاتن، هفته نامه سیروان، شماره 351،9/7/84،ص14.

4- آگشته ،فرهاد(حسن) (1385)((استاد احمدیان و نواندیشی دینی در کردستان ایران))، هفته نامه سیروان، شماره 386،27خرداد 85،ص4.

5- احمدیان، عبدالله،(چاپ نشده)، اسلام پژوهی و روش شناسی معرفتی.

6- خدیو، صلاح الدین(دکتر)(1383)،((خاموشی یک نماد))به بهانه در گذشت زنده یادحاج ملا عبدالله احمدیان، دو هفته نامه روژهه لات، شماره 8،10تیر 1383،ص6.

7- جلالی زاده، جلال(دکتر) (1383) ((استاد احمدیان به تمام معنا یک روشنفکر دینی بود)) هفته نامه ی سیروان،شماره 279، 30خرداد1383،ص4.

8- رامیدی نیا، مهرداد(1385)،((سال شمار فرهنگی و شناخت نامه اجمالی علامه احمدیان))هفته نامه سیروان، شماره 422،21بهمن1385،ص14.

9- سعیدی اصل، احسان(1383) ((استاد احمدیان از تبار دانشمندان اندیشور و روشنفکران تولیدگر)) هفته نامه سیروان،شماره279،30 خرداد 1383، ص17.

10- فاضلی، محمد(پروفسور)(1385)، متن پیام پروفسور دکتر محمد فاضلی استاد ممتاز دانشگاه مشهد و از طلاب و شاگردان سابق علامه احمدیان، به همایش بزرگداشت مقام علمی، - فرهنگی علامه دکتر ملا عبدالله احمدیان در 11/10/1385(مهاباد – تالار اجتماعات دانشگاه آزاد اسلامی مهاباد).

11- کریمی، عبدالسلام(1383)((قطره ای از دریا)) یادی ار استاد علامه احمدیان، فصلنامه ندای اسلام، شماره21،بهار84، ص9-13.

12- گرجی زاده، رضا(دکتر) (1383)،((یاد کردی از عالم عامل کرد : حاج ملا عبدالله احمدیان و 50 سال خدمات فرهنگی))، ماهنامه سراسری کیهان فرهنگی، شماره 214، مرداد 83، ص43.

13- علیار، ناصر(خادم العلما) (1383)((زندگی و شخصیت استاد احمدیان)) (به زبان کردی)، سیروان ماه)، اسفند 1383، ص23-24.

........

Reply Forward

Click here to Reply or Forward

0.19 GB (1%) of 15 GB used

Manage©2014 Google - Terms & Privacy Last account activity: 20 minutes ago

Detailsrasool rasoolikia

Show details

What's New0.19 GB (1%) of 15 GB usedManage©2014 Google - Terms & Privacy Last account activity: 20 minutes agoDetails