سقز یکی از شهرهای کوردستان ایران است که در شمال استان کوردستان واقع شده است. 

زبان مردم سقز کوردی گویش سورانی است. براساس آمار ارائه ‌شدهٔ سال 1395 شهر سقز با جمعیت 165 هزار و 258 تن پس ازسنندج، دومین شهر پرجمعیت استان کوردستان است. ارتفاع سقز از سطح دریا 1هزار و 476 متر می باشد.

 

 نام امروزی سقز از نام قوم "سکا"  بوده  که "سکز" همان "ساکز" است. برخی دیگر معتقدند که واژهٔ سقز برگرفته از نام "سیاکسار" یکی از پادشاهان مادی است که یونانیان او را "سیاکس" خوانده‌اند.

سقز زمستان‌هایی بسیار سرد دارد و براساس داده‌های سازمان هواشناسی یکی از سردترین نقاط شهری ایران است. یکی از پایین‌ترین دماهای ثبت شده در این شهر ۴۵- درجهٔ سانتی گراد بوده ‌است. به گزارش سازمان هواشناسی شهر سقز به همراه شهر بستان آباد در استان آذربایجان غربی که دمای 46- درجه در آن به‌ ثبت رسیده سردترین شهرهای ایران لقب گرفته‌اند.

از سوغات سقز می توان به آدامس طبیعی ون که از شیره درختان کوهی بدست می آید، اشاره کرد.

تعدادی از جایگاههای دیدنی سقز

قرآن روستای مولان آباد

روستای مولان آباد یا مولانا آباد در فاصله حدود 65 كیلومتری جنوب سقز واقع شده است. مسجد این روستا به دلیل وجود قرآن نفیس خطی كه به خط زیبای شیخ مولانا از عرفای نامی نوشته شده، احداث گردیده است. تاریخ ساخت دقیق آن مشخص نیست. پلان مسجد شبستانی و دارای ستون های چوبی است. شیخ حسن مولان‌آباد شخصی فاضل و پرهیزكار و معروفی بوده که آرمگاه وی نیز در همین روستا واقع شده است.

 

 

رودخانه سقز

یکی از جاذبه های دیدنی سقز به شمار می رود که در حاشیه پارک کوثر قرار گرفته است.

 

 مسجد دو مناره

مسجد دو مناره واقع درمحلهٔ میان قلعه در دامنه تپه تاریخی نارین قلعه، در بافت قدیم شهر در خیابان امام خمینی قرار دارد. این مسجد در سال 1380 با شماره ثبتی 2600 جزو آثار ملی به ثبت رسیده است.   

منطقه حفاظت شده عبدالرزاق

منطقه حفاظت شده عبدالرزاق در موقعیت جغرافیایی N3618 E4644 با مساحت 43 هزار و 950 هكتار سومين منطقه حفاظت شده استان کوردستان است که در شهرستان سقز واقع شده است. 80 گونه پرنده، 17 گونه از پستانداران و بيش از 350 گونه گياهي در اين زيستگاه زندگی می کنند.

 

قلعه زیویه

قلعه باستانی زیویه سقز بر روی یکی از کوه‌های نسبتا مرتفع در 55 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان سقز در روستای زیویه قرار گرفته و حدود 700 سال پیش از میلاد در دوره حکومت اقوام ماد ساخته شده است.

برای نخستین بار از این بنای تاریخی در سالنامه‌های آشوری ذکری به میان آمده است و بیان شده که به دنبال شورش و طغیان اقوام مانایی (سده نهم تا ششم پیش از میلاد) از طریق قلعه این تپه عملیات‌های جنگی صورت گرفته است.

اعتبار و شهرت جهانی قلعه باستانی زیویه به سال 1325 باز می‌گردد که در اثر عوامل جوی و ریزش برف و باران قسمتی از راس تپه تخریب و آثار و اشیاء به صورت اتفاقی کشف شدند. این اثر در تاریخ  10مهر 1380 با شمارهٔ ثبت 4018  به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. تعدادی از آثار این تپه باستانی در ذیل نمایش داده شده است.

 

بازار قدیمی سقز

مجموعه بازار قدیمی شهر سقز در مرکز اصلی این شهر قرار دارد با توجه به احداث مراکز تجاری در مجاورت آن همچنان به عنوانی یکی از مراکز ‏تجاری اصلی شهر محسوب می‌شود‏

با توجه به اینکه از بازار اصلی و قدیمی شهر سقز بقایای زیادی موجود نیست آما آثار کاروانسرای تاجوانشیر نشانگر اهمیت این بازار در گذشته بوده است.

مسجد تاریخی روستای تورجان

مسجد قدیمی در داخل روستای تورجان قرار دارد و از نظر معماری در زمره مساجد سبک بومی منطقه کوردستان است. بنای این مسجد دارای یک شبستان اصلی با شش ستون در دو ردیف سه تائی است.

حمام حاج صالح

حمام «حاج صالح» در بافت قدیمی شهر سقز و در مجموعه بازار این شهر به سبک اصفهانی ساخته شده است .

قدمت این حمام به دوران صفویه برمی‌گردد اما بخش‌هایی از آن در دوران زندیه به بنا الحاق شده و در واقع قدیمی‌ترین حمام به جا مانده در شهر سقز است.

در مقطعی از زمان شخصی به اسم حاجی صالح  که از رجال صاحب سقز بوده است نسبت به خرید این بنا اقدام نموده و از همین‌رو به حمام حاج صالح مشهور شده است، اما با توجه به سبک معماری و دیگر شواهد موجود، بانی حمام شخص دیگری غیر از حاجی صالح بوده است.

فضای داخلی حمام هم‌چون اغلب حمام‌های تاریخی دارای پوششی آهک ‌بُری با نقوش متنوع شامل صحنه‌های شکار، فرشته بالدار و نقوش هندسی است.