۱۴۰۳/۹/۲ ۱۵:۳۳
| تاريخ: ۱۳۹۶ دوشنبه ۲۳ بهمن ساعت ۱۰:۴۸ | بازدید: 2966 نظرات: 2 کد مطلب: 5094 |
"انتقال پادگان مهاباد" راه برون رفت از بن بست توسعه کالبدی شهر
واحد احمدتوزه، دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری
مهاباد از جمله شهرهایی است که با توجه به موقعیت خاص کوهستانی، طبیعی و به سبب برخی از اقدامات بی برنامه و مقطعی عملاً با مشکل توسعه کالبدی_فیزیکی مواجه است. این در حالی است که با توجه به افزایش جمعیت شهر(از طریق رشد طبیعی جمعیت و مهاجرت های روستا شهری و...) نیاز به کاربری و زیرساخت های جدید امری اجتناب ناپذیر است. توسعه امکانات و زیرساخت های از جمله مسکن، فضاهای آموزشی، تفریحی، ورزشی، خدماتی، درمانی، فضای سبز و... نیاز به زمین لازم و کافی دارد که با توجه به محدودیت های فیزیکی مهاباد این امر آینده توسعه شهری را با مشکل روبرو خواهد کرد، اگرچه در حال حاضر نیز شهر با این مشکل مواجه است. همین کمبود فضای فیزیکی مناسب جهت توسعه باعث گسترش شهر در زمین های نامناسب برای شهرسازی و ساخت ساز شده است(محلاتی از جمله پتوبافی، دولی گاقران، آزادگان، حریم رودخانه مهاباد و...) که متاسفانه مجوز ساخت و ساز در برخی از این محلات توسط شهرداری صادر شده است!
در این بین یکی از راهکارهای اساسی جهت توسعه شهرهای که با مشکل محدودیت های کالبدی فیزیکی روبرو هستند، بحث توسعه درونزای شهری است. در توسعه درونی شهرها زمینهای بایر، متروکه و خالی از سکنه بعنوان اصلی ترین اراضی برای مکان گزینی رشد و توسعه مدنظر قرار خواهد گرفت.
در این دیدگاه بافتهای قدیمی، فرسوده و ناکارآمدشهری، احیاء، بهسازی و نوسازی می‌شود. اراضی بایر و رها شده شهری بکار گرفته می‌شود، کاربریهای نامناسب و نامتناسب با زندگی امروزی شهری نظیر؛ زندان‌ها، پادگانهای نظامی، کارخانه‌ها و صنایع مزاحم درون شهر اصلاح می‌شود. سطح معابر و شبکه‌های دسترسی، سطح فضای سبز و در نهایت تمامی عناصری که در شهر وجود دارد به استانداردهای شهرسازی نزدیک می‌شود(حاتمی نژاد و دیگران، 1391).
در این یادداشت با توجه به سطح گسترده و مساحت زیاد پادگان مهاباد(151 هکتار) و در داخل محدوده شهری قرار گرفتن به بحث انتقال و جابجایی آن به خارج از محدوده قانونی شهر اشاره خواهد شد.
قانون فروش و انتقال پادگانها و سایر اماکن نیروهای مسلح به خارج از حریم شهرها مبتنی بر 8 ماده و 1 تبصره که در مورخه 11/6/1388 به تایید مجلس و شورای نگهبان رسید، به وضوحی این مطلب را ذکر نموده که وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران مکلفند با درخواست ستاد کل نیروهای مسلح، دولت یا شهرداریها (از طریق وزارت کشور) و در صورت موافقت فرماندهی کل قوا نسبت به فروش (از طریق مزایده یا توافق) وانتقال پادگانها و سایر اماکن تحت تملک از محدوده شهرها به خارج از حریم آنها با توافق وزارت مسکن و شهرسازی یا شهرداریها و یا سایر دستگاههای اجرائی اقدام نمایند. البته این قانون استثنائاتی را نیز ذکر نموده است که شامل این قانون نخواهند بود.
در این بین آنچه مهم می نماید وضعیت کالبدی – فیزیکی مهاباد و محدودیت های پیش روی توسعه آتی آن است که جهت شکوفایی و پیشرفت اقتصادی، فیزیکی و گردشگری و... لزوم توجه به انتقال پادگان به خارج از محدوده شهر اساسی است.
در طول سال های قبل و بعد از انقلاب موارد متعددی از انتقال پادگان های شهری به خارج از محدوده شهرها وجود داشته است؛ از جمله می توان به انتقال پادگان قلعه مرغی در تهران، پادگان مشهد، پادگان ساری و در این اواخر نیز استارت انتقال پادگان های تبریز و ارومیه نیز زده شده و در آینده به خارج از محدوده شهر انتقال خواهند یافت، اشاره کرد.
با توجه به شرایط کنونی شهر انتقال پادگان مهاباد ضروری است؛ این امر نیاز به تعامل، پیگیری و همکاری گسترده مسئولان شهرستان از طریق نهادهای تأثیر گذار برای تصمیم گیری در این مورد دارد(نهادهایی همچون بیت رهبری، وزارت دفاع، نهاد ریاست جمهوری، وزارت کشور و...). توجه به این امر که می توان با در اختیار داشتن بیش از 150 هکتار از مناسبترین و بکرترین زمین های شهر چه اقدامات و برنامه ریزی های صورت داد، هر برنامه ریز شهری، شهرساز و معماری را وسوسه می کند. ایجاد فضای مناسب برای ساخت و سازهای مسکونی جدید، فضاهای ورزشی، گردشگری، سبز، تجاری و... تنها بخشی از موارد استفاده از این فضا است.
مهم تر از این موارد به سبب همجواری پادگان با بیمارستان مهاباد در راستای توسعه و گسترش آتی آن می توان از بخشی از این زمین ها بهره گرفت. همچنین با در نظر گرفتن مراجعه افراد بسیاری از اقلیم کوردستان برای درمان بیماری ها و موارد مختلف پزشکی، در دید وسیع تر در آینده می توان با ایجاد زیرساخت ها و امکانات پزشکی مناسب، مبحث توریسم سلامت را در مهاباد مطرح و به عنوان منبع شغلی پایدار برای آینده شهر بدان نگاه کرد.
از طرف دیگر رونق ساخت و ساز در زمین های این محدوده می تواند به عنوان منبع درآمدی مناسب برای شهرداری و فرار از مشکلات اقتصادی و مالی گسترده این سازمان مطرح باشد.
ذکر این نکته اساسی است که امروزه مقوله انتقال پادگان ها به خارج از محدوده شهر در جهان و ایران نیز امری عادی تلقی می شود و نباید عوامل و پارمترهای سیاسی و اجتماعی را در جهت جلوگیری از جابجایی و انتقال آن برجسته نمود. متاسفانه در طرح جامع شهر مهاباد که در بسیاری از موارد با نیازها و محدودیت های پیش روی مهاباد همخوانی ندارد و از واقعیت بدور است این امر رعایت نگردیده است. در این طرح برای دور زدن قوانین مصوب در زمینه انتقال پادگان ها محدوده حریم شهر را از خیابان هواشناسی و تنها با کشیدن یک خط مشخص نموده اند، که جای بسی تأمل دارد!
در پایان امید است مسئولان شهری با همکاری، تعامل سازنده و پیگیری های مکرر درصدد اخذ مجوز انتقال پادگان به مکانی بیرون از شهر و با فضای مناسب که موجبات رضایت ارتش و دیگر نهادها را فراهم کند، راه را برای برون رفت از بن بست توسعه فیزیکی و کالبدی مهاباد هموار نمایند.
منابع:
1- حاتمی نژاد، حسین، افرادی، کاظم، سلیمانی، هادی و واحد احمدتوزه(1391)، انتقال پادگان ها و توسعه درونزای شهری(نمونه موردی: پادگان قلعه مرغی تهران)، مجله شهرداری ها.
منابع:
1- حاتمی نژاد، حسین، افرادی، کاظم، سلیمانی، هادی و واحد احمدتوزه(1391)، انتقال پادگان ها و توسعه درونزای شهری(نمونه موردی: پادگان قلعه مرغی تهران)، مجله شهرداری ها.
