وحدت از نگاهی دیگر

دکتر علی دارابی

۱۲ ربیع الاول برابر روایت اهل تسنن میلاد پیامبر اکرم، حضرت محمد (ص) و این ولادت باسعادت از نظر شیعیان ۱۷ ربیع الاول است. همانطور که توجه دارید این اختلاف تاریخی صرفا پنج روز است؛ شبیه بسیاری از افراد که در شناسنامه هایشان یک تاریخی درج شده اما در واقعیت و بنا به دست نوشته های پدران در حاشیه قرآن یا اسناد مختلف، زمان دیگری صحت دارد. مثل خودم که تاریخ تولدم در شناسنامه، اول فروردین ۱۳۴۰ قید شده اما در واقعیت ۲۰ آبان ۱۳۳۹ متولد شده ام. بدون هیچگونه قیاس و صرفا برای تقریب ذهن این مثال را ذکر کردم که بدانیم بخشی از این اختلافات طبیعی است.

خوشبختانه این اختلاف تاریخی با هوشیاری رهبران انقلاب و مسئولان و رهبران فکری اهل تسنن و تشیع در ایران پایه وحدت شد و هرساله به همین مناسبت مراسم های ویژه ای برگزار می شود. انقلاب اسلامی اگرچه در ذات و ماهیت خود ایدئولوژی شیعی دارد اما آرمان ها و اهداف بلندی که برای خود متصور است و حتی در قانون اساسی صریحا به آن اشاره شده است یک انقلاب اسلامی، جهانی و بشری است.

امروزه در قرن ۲۱ و ظهور شبکه های مجازی که به مثابه ابررسانه های عصر حاضر عمل می کنند و نیز تحولات گسترده در عرصه جهانی، ما نیازمند تفسیر موسع از مبانی دینی و فقهی انقلاب اسلامی هستیم که هم کارآمدی نظام مردمسالار دینی در سایه اسلام را عملی کنیم و هم اقبال جهانی نسبت به اسلام را افزایش داده و در برابر اسلام هراسی، شیعه هراسی و ایران هراسی که دشمنان انقلاب به راه انداختند، مقابله کارآمد و تاثیرگذار داشته باشیم.

ما در کشوری زندگی می کنیم که تنوع اقوام و اقلیت های دینی و مذهبی را داراست و قرن ها در کنار هم زیر چتر ایران زندگی مسالمت آمیز داشته اند. کشور مجال درگیری در برخی حواشی را ندارد و خیلی از مسائل مربوط به اقوام، اقلیت های دینی و مذهبی را می توان با مساعی جمعی، گفتگو و مدارا حل و فصل کرد و نیاز به اعتراضات، تجمعات و مسائلی از این دست نباشد. ما باید با مکانیزم های عقلانی، مسائل فرهنگ و اجتماعی تبدیل کنیم و راه حل آنها را در حوزه فرهنگ و اجتماع جستجو کنیم. نه آنکه مسائل فرهنگی و اجتماعی را به حوزه ی امنیتی وارد ساخته و آنگاه با ابزارها و روش های سخت و بدون آنکه بخواهیم پاسخ منطقی و مستدل به نیازها و درخواست ها بدهیم، با سرکوب یا روش های غیرمعقول به آنها پاسخ دهیم. این درحالی است که همه می دانیم این روش ها مُسکّن و کوتاه مدت است و هزینه ی کشورداری را بالا می برد.

امروزه ما نیازمند بازخوانی مجدد مبانی و اصول مشترک وحدت مسلمانان هستیم. خدای واحد، کعبه و قبله واحد، ایمان و اعتقاد به خاتمیت پیامبر (ص)، دین اسلام به عنوان آخرین دین الهی و معجزه قرآن کریم به عنوان آخرین کتاب آسمانی در کنار کرامت انسانی، صلح و عشق‌ورزی، نوع‌ دوستی، تعاون، مقابله با دشمنان و مدارا با دوستان، همه و همه در اسلام سراسر رحمت و مهربانی وجود دارد ولی چرا اختلافات مسلمانان آنقدر زیاد است که اسلام بدلی و آمریکایی یک روز در قالب "اسلام طالبانی"، یک روز با نام "اسلام وهابی" و روزی دیگر در قالب "اسلام داعشی" موجب ترس جهانیان می شود و چهره ای خشن و غیرانسانی از اسلام و مسلمانان یا همان امت پیامبر رحمت للعالمین را به تصویر می‌کشد. اینجاست که نقش نخبگان، مراجع، فقها، مفتیان و عالمان دینی در تشیع و تسنن سخت و دشوار می شود. همانطور که علمای بزرگی مثل آیت الله سیستانی در این راه گام برداشتند و در پیام خود فرمودند: گفتمان ما بر دعوت به وحدت استوار است و من بارها گفته ام و باز هم می گویم که نگویید برادران سنیّ مان بلکه بگویید آنها نفس و جان ما هستند.