مفید خطرناک

 

تلفن همراه را مردی به نام دکتر "مارتین كوپر" (Martin Cooper) در سن 77سالگی اختراع کرد. این شخص چندین دهه قبل به عنوان مهندس الکترونیک در شرکت موتورولا کار می­کرد. ایده­ی ساخت گوشی تلفن همراه زمانی به ذهن وی خطور کرد که مشغول دیدن فیلمی علمی- تخیلی به نام"پیشتازان فضا"بود. در یکی از صحنه­ها، شخصیت­ اصلی فیلم با یک گوشی بی­سیم صحبت می کرد؛ دیدن این صحنه باعث شد که کوپر تصمیم بگیرد بر روی عملی کردن این قضیه کار کند و موفق هم شد که آن را اختراع کند و به عنوان اولین نفر با گوشی تلفن همراه یک کیلوگرمی­اش در سوم آوریل سال 1973 صحبت کند.

به مرور این وسیله، تولید و وارد بازار شد و هر روز به قابلیت های آن افزوده گردید، ولی کوپر چندان موافق دستکاری آن و افزودن امکانات بر روی تلفن همراه نبود. سال ها بعد از اختراعش در آن زمان سوالاتی در زمینه تلفن همراه از ایشان پرسیده شد که چنین پاسخ دادند:

(از بین سوالات به ذکر چند مورد آن اکتفا می گردد.)  

سوال: نظر شما درباره افزودن قابلیت­های دیگر وسایل دیجیتالی مثل دوربین دیجیتالی،mp3 پلیر و غیره بر روی گوشی تلفن همراه چیست؟

جواب: من اصلاً شیفته­ی مفهوم وسایل همه­کاره نیستم؛ فکر می­کنم راه خدمت کردن به مردم، بهبود دادن کارکرد آن چیزی است که آن وسیله را به خاطر آن ساخته اند. اگر شما سعی کنید چیزی بسازید که همه کار انجام بدهد، آن وسیله هیچکدام از آن کارها را خیلی خوب انجام نمی­دهد.

سوال:یعنی شما هرگز تلفن همراه دوربین­دار نمی خرید؟ فکر می­کنید صنعت تلفن همراه روی چه چیزی باید تمرکز کند؟

جواب: به نظر من، ما داریم پسرفت می­کنیم. ما به جای این کارها و پیش از هر چیز باید یک تلفن همراه واقعاً خوب بسازیم که همیشه خوب کار کند. ما هنوز نتوانسته­ایم این کار را انجام دهیم. ولی رفته­ایم سراغ اضافه کردن قابلیت­های دیگر به گوشی­های تلفن همراه در حالی که هنوز به رویای اصلی آن دست پیدا نکرده­ایم.

سوال:در حال حاضر از چه گوشی­یی استفاده می­کنید؟

جواب: من تا زمانی که گوشی­های تلفن همراه این قدر کوچک نبود که بتوانم آن را با خود حمل کنم و همه جا آن را داشته باشم، از گوشی تلفن همراه استفاده نمی­کردم. حالا هم یک گوشی کوچک و سبک دارم و بدون آن هم نمی­توانم زندگی کنم. من همیشه از کوچک­ترین و سبک­ترین گوشی که بتوانم خریداری کنم، استفاده می­کنم. ( Grand-eagle.mihanblog.com)

این پرسش و پاسخ ها به چندین دهه قبل برمی گردد که امکانات گوشی های همراه در حد دوربین دیجیتال وmp3 پلیر بود، مخترع آن هم هیچ گونه علاقه ای به آن نشان نداده و یک گوشی ساده و بدون امکانات را ترجیح می داده است.

 اکنون هم که در آینده ی آن زمان هستیم، با پیشرفت علم و تکنولوژی، گوشی تلفن همراه به راحتی در اختیار همه قرار دارد و بزرگ و کوچک از آن استفاده می کنند، به گونه ای که دیگر نمی توان زندگی انسان ها را بدون تلفن همراه تصور کرد. این دستگاه که در انواع مدل و سایز در بازار وجود دارد، متاسفانه یا خوشبختانه، در زندگی امروزی ما به وسیله ای تقریبا همه کاره تبدیل شده که جای بسیای از امکانات را برای ما پر کرده است و کارایی زیادی دارد، نظیر: (دوربین عکاسی، دوربین فیلم برداری، لپ تاپ و رایانه، ماشین حساب، ساعت، چراغ قوه، کتابخانه سیار، تلویزیون، ماهواره، دستگاه DVD، انواع دستگاه های بازی، موبایل بانک و دهها و شاید صدها وسیله و کاربرد دیگر.) کمترین استفاده ای هم که از آن می شود، برای تلفن کردن است. به هر حال، بحث ما بر سر این نیست که این پیشرفت و ترقی، خوب است یا بد است، خیر؛ بلکه خیلی هم عالیست و کار ما را در بسیاری از زمینه ها آسان نموده است. این فناوری به رفاه بشریت کمک می کند و توانمندی های او را افزایش می دهد و برای موقعیت کاری بعضی ها هم بسیار ضروری است؛ اما بحث ما بر سر نوع و فرهنگ استفاده از آن است، چون این وسیله ی جذاب و ارزشمند در حین خوب و مفید بودن می تواند خطرناک هم باشد و لطمات سنگینی را بر ما و مخصوصا بر فرزندان ما وارد نماید، زیرا به یار مهربان و دانای خوش زبان خیلی ها تبدیل شده و آنان را به خود معتاد کرده است.

این اسباب بازی و سرگرمی تمام وقت همراه، مرد و زن و کوچک و بزرگ را در گیر خود کرده و با وصل شدن به اینترنت و وارد شدن به دنیای مجازی، انسان ها را از دنیای واقعی دور نموده و گوشه نشین و کم حرف کرده است که اگر از آن استفاده ی صحیح نشود، می تواند سلامت فکری ما و فرزندان ما را به مخاطره بیندازد.

در حقیقت، همه ی ما از فواید و قابلیت های تلفن همراه کاملا آگاه هستیم و هیچ شکی هم در ارزشمندی این وسیله نیست، ولی از مضرات پنهانی آن چندان مطلع نیستیم و یا مطلع هستیم و مواظب خودمان و فرزندانمان نیستیم.

در این قسمت به چند نمونه ی کوچک از این مضرات و راهکارهای مبارزه با آن اشاره می نماییم:

رواج فساد اخلاقی و بی بندوباری جنسی فرزندان و حتی بزرگترها: اگر به گذشته­ی خود برگردیم، می­بینیم که کسب اطلاعات ما در زمینه­های مختلف به آرامی صورت می­گرفت و خیلی از مسایلی را که لازم بود در سنین بالاتر از آن مطلع شویم، زودتر نمی­آموختیم، ذهنمان ذهنی سالم بود و مشغول یک سری اطلاعات پوچ و بی­اهمیت نبود؛ ولی متاسفانه اکنون در این زمینه شاهد بی­بند و باری­های زیادی در جامعه و در خانواده­­های خود هستیم. می­بینیم که اطلاعات بچه­های ما در بسیاری از زمینه­ها فراتر رفته است؛ آنچه را که نباید در این سن بدانند، می­دانند و به بلوغ زودرس می رسند؛ زیرا این دستگاه خطرناک، آن­ها را به این دهکده­ی جهانی متصل کرده و پیوند زده است. (با نصب انواع فیلترشکن بر روی گوشی و وارد شدن به سایت ها و مسیرهای غیرمجاز و یا ذخیره کردن فیلم ها و عکس های غیرمجاز در گوشی همراه خود و...) معضلی که حتی بر ما بزرگترها نیز بسیار تاثیرگذار است. در این زمینه باید از پیدایی نوعی بی حسی بیم داشت و از بی تفاوت شدن افراد در برابر فجایع جنسی هراسان گردید.

البته درست است که عصر، عصر اطلاعات است و باید پیشرفت کرد، ولی مراقب باشیم که با آگاه کردن فرزندانمان نگذاریم که هر اطلاعاتی به خورد ذهن پاک آن­ها برود و در ضمن، حواسمان به محتوای گوشی آنان باشد، همچنین حد و مرزی را هم برای خودمان تعیین کنیم. پس، قبل از این که این وسیله ی ارزشمند ولی در عین حال، خطرناک را خریداری نماییم و در اختیار فرزند خود قرار دهیم، شیوه ی استفاده ی درست و صحیح آن را به او آموزش دهیم و با زبانی خوش و دوستانه از فرزندانمان بخواهیم که مواظب و آگاه باشند.

هدر دادن وقت زیاد در طول شبانه روز: همه ی ما در طول شبانه روز وقت زیادی را صرف استفاده از گوشی همراه خود می کنیم (چه برای وصل شدن به اینترنت، بازی کردن، دیدن فیلم ها و عکس ها، وارد شدن به برنامه ها و...)، مثلا وقت هایی که بیکار هستیم، وقت هایی که در مجالس هستیم، وقت های که می خواهیم بخوابیم، وقت هایی که مهمان داریم، وقت هایی که در حضور خانواده ی خود هستیم ولی انگار نیستیم و.. . در مجالس و هنگامی که مهمان داریم، کار ما می تواند حتی بی ادبی هم محسوب شود، زیرا بی توجهی به طرفمان تلقی می گردد.

اما اختصاص این وقت زیاد، می تواند باعث کم خوابی، خسته شدن مغز و چشم ها شود، ما را از رسیدن به کارها باز دارد و تنبل، بی حال و سست بار بیاورد؛ كودكان يا نوجوانی هم که مدت زمان زيادي سرگرم این وسیله می شوند، از ديگر كارهاي ضروريشان (مخصوصا مطالعه) باز مي­مانند و باعث افت تحصیلیشان خواهد شد.

در استفاده از این وسیله، تلفن کردن که جای خود را دارد ولی سعی کنیم برای استفاده های دیگر، برنامه ریزی داشته باشیم(ساعاتی مشخص برای اطلاع از اخبار، بازی کردن و...) تا هم وقتمان هدر نرود و هم به سایر کارهای دیگر خود برسیم و همچنین نگذاریم که فرزندانمان هم دچار افت تحصیلی شوند.

مشكلات خواب شبانه و خستگی بزرگترها در سر کار و همچنین، کوچکترها در سر کلاس درس: معمولا بچه هایی كه بیشتر از تلفن همراه استفاده مي­كنند به دلیل استفاده از اینترنت(تلگرام، اینستاگرام و ... )، دیدن فیلم­ها و عکس­های نامناسب و یا حتی مناسب، یا بازی های مختلف و ... تا دیر وقت بیدار می مانند. این مورد شامل ما بزرگ ترها هم می شود که در سر کار خود، سست و بی حال هستیم و کارایی لازم را نخواهیم داشت. باید این را بدانیم که بدخوابي و بي­خوابي و ذهن درگیر شده به یک سری مسایل پوچ، در عملكرد روزانه­ی ما و فرزندانمان تأثير مستقیم خواهد گذاشت؛ این تاثیر منفی بر ما بزرگترها مشخص است، ولی برای فرزندانمان قضیه به گونه ی دیگری است، اگر جویای وضعیت تحصیلی و انضباطی آنان در مدرسه شویم، می بینیم که اکثر معلمان از این وضعیت گله­مند هستند، زیرا که ذهن خسته و مسموم دانش­آموز، گیرایی لازم را برای یادگیری نخواهد داشت. این بی خوابی باعث می شود که زندگی ما بزرگترها نیز مختل شود و ذهنی سالم و خوب نداشته باشیم؛ پس به خود بیاییم و در ابتدا خودمان را اصلاح نماییم و سپس با آموزش و برنامه ریزی درست برای فرزندان، زندگی خود و خانواده ی خود را سامان دهیم.

گوشه­نشینی و دور شدن از زندگی اجتماعی: اگر نگاهی به اطراف خود بیندازیم می بینیم که تقریبا بیشتر افراد جامعه، در حال استفاده از گوشی همراه خود هستند، در منزل، در خیابان، در داخل وسایل نقلیه، در مجالس و... (روی سخن بنده با کسانی است که مشغول استفاده هایی دیگر به غیر از تلفن کردن هستند) این امر باعث می شود که انسان از زندگی اجتماعی دور شده و در دنیای مجازی خود تنها باشد؛ پس با استفاده ی به جا و به موقع، زندگی عادی خود را فراموش نکنیم و از اجتماع دور نشویم.

گسترش روابط دوستی(دوستی با جنس مخالف): این مورد، بیشتر در مورد جوانها و نوجوانها صدق می کند، زیرا مثل قدیم، دغدغه و نگرانی ارتباط با تلفن ثابت منزل را ندارند که کسی خبردار شود؛ روابطشان بسیار ساده، آسان و پنهانی صورت می گیرد(از طرق گوناگون) و می تواند خدای ناکرده تبعات وخیم تری را به دنبال داشته باشد.

کم حرف شدن: مسلم است که وقتی سرگرم استفاده از گوشی همراه خود هستیم و حواسمان به دنیای واقعی نیست، کم حرف می شویم؛ در این مورد نیز تا آن جایی که می توانیم، وقتی که در حضور جمع هستیم، با احترام به آنان گوشی همراه خود را کنار بگذاریم و وارد آن جمع شویم.

پنهان کاری و دروغ گفتن بچه ها: در بعضی مواقع، محتويات گالری گوشی همراه فرزندانمان، اطلاعات، عکس ها و فیلم های نامناسبي دارد كه باعث می شود آن را از ما بزرگ ترها پنهان نمایند و یا مواردی از جمله: (داشتن دو سیم کارت و یا بیشتر، برخورداری از رم جانبی و یا قفل کردن، پنهان کردن فایل ها، و در کاربری اینترنت، استفاده از اسم غیر واقعی در اتاق های گپ اینترنتی، گروه های خبری و شبکه های اجتماعی و...) این کار به دلیل ترس از اطلاع ماست که آن ها را دچار نگراني و استرس کرده و در نهایت، منجر به پنهان کاری و دروغ گفتن می­نماید. در این زمینه ما والدین می توانیم بدون تعارف با فرزند خود صحبت کنیم و با سیاستی خاص، راه درست را به او نشان دهیم.

تاثیر امواج الکترومغناطیسی در محدوده استفاده از تلفن همراه: با تحقیقاتی که در این مورد صورت گرفته، استفاده مداوم انسان از گوشی تلفن همراه می تواند به لحاظ جسمی، تاثیراتی را بر بدن ما وارد نماید و مضراتی داشته باشد که این امر، مقوله ای تخصصی است و مطالعه خواننده ی علاقمند را می طلبد.

مصرف نمایشی: مدل گوشی و امکانات آن برای بعضی ها بسیار اهمیت دارد و اگر مهم هم نباشد، مصرف نمایشی آن مطرح می شود که به اصطلاح می خواهند خودی نشان دهند و هرجایی گوشی خود را بیرون آورده و قیمت آن را به رخ دیگران بکشند؛ این نوع آدم ها فکر می کنند که ارزش گذاری انسان بر اساس نوع گوشی گران قیمت، نوع لباس، نوع ماشین و... است و وجهه ی  اجتماعی آن ها بر همین اساس بالا می رود که کاملا در اشتباهند.

و...

سخن آخر

هیچ شکی در این نیست که گوشی تلفن همراه در زندگی امروزی ما کارایی بسیار بالایی دارد و بسیار هم ارزشمند است، ولی خطرناک بودن آن بحثی است که به شیوه ی به کار گیری آن توسط ما بر می گردد. این وسیله به غیر از ارتباط برقرار کردن، کارهای فراوانی را برای ما انجام می دهد؛ با وصل شدن به اینترنت، دنیا را برای ما کوچک می گرداند و در نهایت، امور زندگی را برای ما سهل می نماید، اما در این بین هستند انسان هایی(مخصوصا کودکان و نوجوانان) که این وسیله بر آنان بسیار تاثیر می گذارد و به زبان ساده تر، فرهنگ استفاده ی صحیح آن را ندارند و یا از مضرات آن بی اطلاعندکه همین امر، زندگی و آینده ی آنان را به مخاطره می اندازد.

 پس اگر می خواهیم در این دنیا سالم زندگی کنیم و فرزندانی سالم داشته باشیم، چشمان خود را باز کنیم و به خود و اطراف خود بنگریم؛ و سعی کنیم هم خودمان به درستی از این وسیله استفاده نماییم و هم توجهی ویژه به فرزندانمان داشته باشیم که از این راه لطمه نبینند. در ضمن برای پیدا کردن راهکارهای مناسب مبارزه با این مشکلات حتما مطالعه و اگر لازم بود با روانشناس، مشاوره داشته باشیم.

در آخر هم با نوشته ی "ژان کازنو" بحث خود را به پایان می بریم: «بايد به خاطر داشت كه تكنولوژي هاي ارتباطي به كساني كه از آنها استفاده مي كنند ولي از آن شناختي ندارند و يا روش به كارگرفتن آن را نمي دانند، رحم نخواهد كرد.» (کازنو، 1364: 184)

 

                                         بازبینی توسط:

سلیمان کارسولی (کاشناس ارشد مشاوره خانواده)

 

 

 

 

منابع

كازنو، ژان،(1364)، قدرت تلويزيون، ترجمه علي اسدي، تهران: انتشارات اميركبير.

Grand-eagle.mihanblog.com