تعطیلی مدارس، تصمیمی چندوجهی میان سلامت، آموزش و هزینه‌های پنهان

تعطیلی‌های مکرر مدارس در آذربایجان غربی به‌ویژه در روزهای اخیر به دلیل آلودگی هوا و شیوع آنفلوانزا، بار دیگر موضوع فرآیند تصمیم‌گیری، پیامدهای آموزشی و اجتماعی و مسئولیت دستگاه‌های اجرایی را به کانون توجه افکار عمومی کشانده است؛ موضوعی که به گفته مسئولان، یک تصمیم ساده نبوده و تابع ضوابط، ملاحظات و هماهنگی‌های فرابخشی است.

به گزارش هاژه، به نقل از ایرنا؛ با آغاز فصل سرما و افزایش پدیده‌هایی همچون آلودگی هوا، بارش برف، یخبندان و شیوع بیماری‌های فصلی، تعطیلی مدارس به یکی از پرتکرارترین مطالبات خانواده‌ها و در عین حال چالش‌برانگیزترین تصمیمات مدیریتی در استان آذربایجان غربی‌تبدیل شده است.

تصمیمی که اگرچه در کوتاه‌مدت با هدف حفظ سلامت دانش‌آموزان و کاهش ترافیک و آلاینده‌ها اتخاذ می‌شود، اما در بلندمدت تبعات آموزشی، اقتصادی و اجتماعی قابل‌توجهی را به دنبال دارد.

در همین راستا، مسئولان آموزش و پرورش و استانداری آذربایجان غربی با تأکید بر اینکه «تعطیلی مدارس قوانین و سازوکارهای مشخص خود را دارد»، معتقدند این تصمیم نه‌تنها به یک دستگاه محدود نمی‌شود، بلکه برآیند نظر نهادهایی همچون آموزش و پرورش، هواشناسی، بهداشت، محیط زیست، مدیریت بحران و در نهایت تأیید نماینده عالی دولت در استان است. فرآیندی که آگاهی ناکافی برخی خانواده‌ها نسبت به آن، گاه منجر به انتقادها و سوءبرداشت‌هایی در فضای عمومی می‌شود و به فضای مجازی نیز می‌کشد.

تعطیلی مدارس؛ تصمیمی با ضوابط قانونی و مسئولیت مشخص

مدیرکل آموزش و پرورش آذربایجان‌غربی با تأکید بر اینکه تعطیلی مدارس فرآیند و ضوابط قانونی مشخصی دارد، گفت: مسئولیت قانونی تعطیلی مدارس بر اساس آیین نامه های مربوطه بر عهده استاندار است و این تصمیم پس از طرح پیشنهادها و بررسی شرایط توسط دستگاه‌های ذی‌ربط و در نهایت با تأیید نماینده عالی دولت در استان اجرا می‌شود.

غلامرضا صمیمی با اشاره به برخی انتقادها مبنی بر ناهماهنگی در اعلام تعطیلی‌ها افزود: اولیا و جامعه فرهنگی در این زمینه آموزش و پرورش را می‌شناسند اما نسبت به روند، رویه‌ها و سازوکار تصمیم‌گیری درباره تعطیلی مدارس آگاهی کافی ندارند و همین موضوع باعث شکل‌گیری برخی گلایه‌ها شده است.

وی با بیان اینکه تعطیلی مدارس مزایا و معایب خاص خود را دارد، اظهار کرد: یکی از مزایای تعطیلی در شرایط بحرانی، آمادگی دانش‌آموزان برای آموزش غیرحضوری و تقویت زیرساخت‌های اینترنتی و آموزشی در بستر فضای مجازی است؛ موضوعی که بخشی از آن در دوران کرونا تجربه و تثبیت شده است.

به گفته مدیرکل آموزش و پرورش آذربایجان‌غربی، تعطیلی‌های اخیر به دلیل آلودگی هوا موجب کاهش بار ترافیکی و آلاینده‌ها در سطح شهر شد و در مرحله بعد نیز نقش مؤثری در قطع زنجیره ابتلا به بیماری آنفلوانزا ایفا کرد.

وی در عین حال، به معایب این تعطیلی‌ها نیز اشاره کرد و گفت: در برخی مناطق روستایی که دسترسی مناسب به اینترنت وجود ندارد، دانش‌آموزان از برنامه‌های درسی عقب می‌مانند و همین مسأله اعتراض خانواده‌ها و حتی معلمان را به دنبال دارد.

تعطیلی مدارس و هزینه‌های سنگین پنهان برای آموزش و پرورش

صمیمی با اشاره به هزینه‌های اقتصادی تعطیلی مدارس تصریح کرد: حقوق پرداختی ماهانه آموزش و پرورش به فرهنگیان استان حدود یک همت و ۱۶۸ میلیارد تومان است و تعطیلی تنها یک روز مدارس، رقمی معادل ۳۹ میلیارد تومان هزینه به سیستم آموزشی تحمیل می‌کند.

وی همچنین با ارائه آماری از میزان مشارکت دانش‌آموزان در آموزش مجازی گفت: بررسی‌های استخراج‌شده از شبکه شاد نشان می‌دهد که روز چهارشنبه ۱۹ آذرماه جاری، تنها یک‌ششم دانش‌آموزان استان یعنی ۱۰۴ هزار نفر در کلاس‌های آموزشی مجازی حضور داشتند، در حالی که این تعداد در روز سه‌شنبه ۱۸ آذرماه ۲۹۷ هزار نفر و در روز دوشنبه ۲۹۳ هزار نفر ثبت شده است.

به گفته مدیرکل آموزش و پرورش آذربایجان‌غربی، در سه ماه نخست سال تحصیلی جاری، مدارس استان ۱۵ روز تعطیل شده‌اند و بررسی‌های آموزشی نشان می‌دهد اگر مدرسه‌ای در طول سال تحصیلی بیش از ۶ روز تعطیل شود، دچار آسیب جدی آموزشی می‌شود و تداوم این روند می‌تواند بنیان یادگیری را مختل کند.

اطلاع‌رسانی واحد در شرایط همزمان بحرانی

در همین حال، سرپرست معاونت سیاسی و اجتماعی استانداری آذربایجان غربی با بیان اینکه تعطیلی مدارس یک موضوع فرابخشی است، گفت: عوامل منجر به تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها و مراکز دولتی متغیر است و هرکدام دستورالعمل خاص خود را دارد.

رسول مقابلی افزود: در مواردی مانند برودت هوا و بارش‌ها، آموزش و پرورش پیشنهاد دهنده است، اما در برخی مناطق مانند صومای برادوست، سیلوانا، انزل و نازلو که دارای مدیریت منطقه‌ای مستقل هستند، رییس آموزش و پرورش منطقه پیشنهاد دهنده و بخشدار تصمیم‌گیرنده نهایی است.

به گفته وی، در شهر ارومیه نیز در مواقع لازم نظرات مدیریت آموزش و پرورش نواحی یک و ۲ جمع‌بندی شده و فرماندار به‌عنوان نماینده دولت، رییس شورای آموزش و پرورش و رییس ستاد بحران شهرستان درباره تعطیلی تصمیم می‌گیرد.

سرپرست معاونت سیاسی و اجتماعی استانداری آذربایجان غربی خاطرنشان کرد: زمانی که این شرایط به‌ صورت همزمان در چند شهرستان رخ می‌دهد، اطلاع‌رسانی واحد ضروری است و این وظیفه از طریق مدیرکل مدیریت بحران استانداری انجام می‌شود تا همه شهرستان‌ها تحت پوشش قرار گیرند.

مقابلی تصریح کرد: در موضوع آلودگی هوا، محیط زیست دستگاه محوری است و در موارد بیماری‌هایی مانند آنفلوانزا، تصمیم‌گیری برعهده دانشگاه علوم پزشکی قرار دارد و هر تصمیمی که اتخاذ شود باید به‌موقع و شفاف به مردم اطلاع‌رسانی شود.

این مقام استانداری با رد برخی ادعاها مبنی بر سهل‌انگاری مسئولان گفت: مؤلفه‌هایی مانند وضعیت ترافیکی، پیش‌بینی‌های هواشناسی و ایمنی تردد به‌دقت رصد می‌شود و اینکه تصور شود مسئولان به این موضوعات بی‌توجه هستند، صحیح نیست.

وی با اشاره به چالش‌های اجتماعی تعطیلی مدارس افزود: در ایام تعطیلی مدارس و مهدکودک‌ها، مادران شاغل با مشکلاتی در زمینه نگهداری فرزندان مواجه می‌شوند که در این راستا مقرر شده با نظر مدیران، امکان دورکاری آنان نیز مورد توجه قرار گیرد.

آموزشگاه‌های آزاد زیر فشار تعطیلی‌های متوالی

نماینده آموزشگاه‌های آزاد آذربایجان‌غربی هم با بیان اینکه تعطیلی‌ها موجب تضرر این مراکز می‌شود، گفت: ۸۰۰ آموزشگاه آزاد در استان فعال هستند که ۲۳۰ مورد آن در ارومیه قرار دارد و در قوانین موجود هیچ حمایت مشخصی از مراکز غیردولتی پیش‌بینی نشده است.

وی ادامه داد: این آموزشگاه‌ها مراکز روزمزد هستند و در تعطیلی‌های متوالی، درآمد آنها به‌طور کامل قطع می‌شود در حالی که هزینه‌هایی مانند اجاره، بیمه، مالیات و حقوق کارکنان پابرجاست و این در حالی است که برخی مراکز مشابه همچنان فعال هستند.

نگرانی از تداوم تعطیلی‌ها؛ زنگ خطر برای کیفیت آموزشی

مشاور مدیرکل آموزش و پرورش آذربایجان غربی نیز با اشاره به پیامدهای اجتماعی تعطیلی مدارس گفت: خانواده‌ها معمولاً از تعطیلی‌ها رضایت ندارند زیرا این وضعیت می‌تواند زمینه‌ساز افت تحصیلی، بی‌تحرکی و کاهش انگیزه یادگیری در دانش‌آموزان شود.

قدرت اله قاسمی تأکید کرد: تعطیلی مدارس باید آخرین گزینه باشد، چرا که ترافیک و مشکلات شهری همواره وجود داشته و نمی‌توان آموزش را قربانی این چالش‌ها کرد؛ آموزش تعطیل‌بردار نیست، بلکه در شرایط خاص تنها به شکل غیرحضوری ادامه می‌یابد.

آنچه از مجموع اظهارات مسئولان، آمارهای آموزشی و دغدغه‌های خانواده‌ها و فعالان آموزشی برمی‌آید این است که تعطیلی مدارس نه یک تصمیم ساده اداری، بلکه انتخابی چندوجهی میان سلامت عمومی، ایمنی تردد، کیفیت آموزش و هزینه‌های اقتصادی است. هرچند در شرایط بحرانی همچون آلودگی هوا، برودت شدید یا شیوع بیماری‌های واگیر، تعطیلی یا غیرحضوری‌ شدن آموزش می‌تواند نقش مؤثری در کاهش آسیب‌ها داشته باشد، اما تداوم و تکرار این تصمیم بدون توجه به پیامدهای آموزشی و عدالت دسترسی، به‌ویژه در مناطق کم‌برخوردار، می‌تواند صدمات جبران‌ناپذیری به نظام تعلیم و تربیت وارد کند.

بنابراین، به نظر می‌رسد تقویت زیرساخت‌های آموزش مجازی، افزایش اختیارات شهرستان‌ها متناسب با شرایط اقلیمی، اطلاع‌رسانی به‌موقع و شفاف، و در نظر گرفتن حمایت‌های جبرانی برای معلمان، خانواده‌ها و مراکز آموزشی غیردولتی، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. تعطیلی باید همواره آخرین گزینه باشد؛ چرا که آموزش، حتی در دشوارترین شرایط، تعطیل‌بردار نیست و تنها می‌تواند شکل خود را متناسب با شرایط تغییر دهد.