نسل آینده در دام نمایشگرها؛ زنگ خطر وابستگی مجازی کودکان

استفاده بی‌رویه از تلفن‌های هوشمند و بازی‌های رایانه‌ای، سلامت روانی و جسمی نسل آینده را با تهدیدی جدی روبه‌رو کرده است.

به گزارش هاژه، به نقل از ایرنا؛ با گسترش روزافزون استفاده از فضای مجازی در میان کودکان و نوجوانان، نگرانی‌ها درباره پیامدهای روانی و جسمی این پدیده رو به افزایش است. کارشناسان می‌گویند وابستگی بیش از اندازه به تلفن‌های هوشمند و بازی‌های رایانه‌ای می‌تواند سلامت روانی و رفتاری نسل آینده را با چالش‌های جدی مواجه کند. در همین ارتباط، یک پزشک عمومی و فعال رسانه‌ای ارومیه‌ای با هشدار نسبت به افزایش وابستگی روانی کودکان به فضای مجازی، بر ضرورت آموزش، هدایت والدین و نظارت بر محتوای مصرفی این گروه سنی تأکید کرد.

دکتر هوشنگ عطاپور روز چهارشنبه با اشاره به افزایش وابستگی کودکان به فضای مجازی گفت: وابستگی روانی کودکان به بازی‌های رایانه‌ای و تلفن‌های هوشمند آسیبی جدی است که سلامت روانی و جسمی آنان را تهدید می‌کند.

وی افزود: این بازی‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که کاربر، به‌ویژه کودک، تمایل دائمی به ادامه بازی پیدا می‌کند. چنین وابستگی‌ای می‌تواند به مشکلاتی مانند بی‌خوابی، پرخاشگری، انزوا و گوشه‌گیری منجر شود و در نهایت پیامدهایی چون کم‌تحرکی، چاقی، اختلالات حرکتی و حتی بلوغ زودرس را به دنبال داشته باشد.

این فعال رسانه‌ای با بیان اینکه فضای مجازی اکنون بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی انسان مدرن است، ادامه داد: استفاده روزافزون از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی باعث شده کودکان نیز به یکی از گروه‌های اصلی مصرف‌کننده محتوا در این فضا تبدیل شوند.

وی ادامه داد: با توجه به گستردگی و تنوع بی‌پایان محتواها، امکان پالایش و انتخاب آگاهانه برای این گروه سنی وجود ندارد و این موضوع می‌تواند سلامت روانی و تربیتی آنان را تحت تأثیر قرار دهد.

دکتر عطاپور مهم‌ترین تهدید فضای مجازی برای کودکان را دسترسی به محتواهای نامتناسب با سن و رشد ذهنی آنان دانست و گفت: مواجهه ناخواسته با چنین محتواهایی موجب می‌شود ذهن کودک در فرآیند یادگیری و شکل‌گیری الگوهای رفتاری دچار ناهنجاری شود.

وی افزود: «عوارض ذهنی، روانی و جسمی» نتیجه استفاده نادرست از فضای مجازی است. البته نمی‌توان نقش مثبت فناوری و بازی‌های رایانه‌ای را نادیده گرفت، به شرط آنکه استفاده از آنها هدفمند، متعادل و تحت هدایت والدین باشد.

این پزشک ارومیه‌ای تأکید کرد: همان‌گونه که هر ابزار یا فناوری نیازمند رعایت اصول و استاندارد مصرف است، فضای مجازی نیز باید دارای معیارهای سنی مشخص باشد تا استفاده غیر استاندارد از آن به آسیب‌های فردی و اجتماعی منجر نشود. به همین دلیل در بسیاری از کشورها پلیس فضای مجازی برای کنترل تخلفات و حفاظت از کاربران فعال است.

وی نقش والدین را در این زمینه آموزشی و نظارتی توصیف کرد و گفت: والدین باید ضمن تضمین امنیت کودک در فضای مجازی، مسیرهای دریافت محتوا را مدیریت کنند. ایجاد رابطه‌ای صمیمانه و مشورتی با کودک باعث می‌شود او بدون ترس درباره تجربه‌هایش در فضای مجازی گفت‌وگو کند و از پنهان‌کاری پرهیز نماید.

دکتر عطاپور هشدار داد: هر نوع رفتار تهدیدآمیز یا غیردوستانه با کودک، او را به سمت پنهان‌کاری و ارتباط با افراد غریبه در فضای مجازی سوق می‌دهد و از همین نقطه، آسیب‌ها آغاز می‌شوند.

وی مهم‌ترین راهکار مقابله با این چالش را آموزش، نظارت و برنامه‌ریزی جایگزین عنوان کرد و گفت: این مسیر تنها با همکاری والدین و معلمان ممکن است و نقش خانه و مدرسه در این زمینه بسیار تعیین‌کننده است.

کودکان و نوجوانان بخش قابل‌توجهی از کاربران فضای مجازی را تشکیل می‌دهند و حتی بخش زیادی از آموزش و تحصیل آنان نیز به این فضا وابسته است. با این حال، نبود فرهنگ صحیح استفاده از اینترنت و بی‌توجهی والدین به آموزش و نظارت بر فعالیت فرزندان، زمینه‌ساز بروز آسیب‌های جدی روانی و رفتاری در میان کودکان خواهد بود.

کارشناسان تأکید می‌کنند که کودکان نباید بدون راهنمایی و نظارت والدین در فضای مجازی رها شوند، چراکه مواجهه تصادفی آنان با محتواها، بازی‌ها و برنامه‌های نامناسب می‌تواند به انحرافات رفتاری، اضطراب، افت تحصیلی و حتی آسیب‌های روانی ماندگار منجر شود.

بنابراین، آموزش والدین، ایجاد فرهنگ درست مصرف رسانه‌ای در خانواده و نظارت آگاهانه بر محتوای دریافتی کودکان، مهم‌ترین راهکار برای پیشگیری از آسیب‌های فضای مجازی و تضمین سلامت نسل آینده است.