تغيير در فرم پوشش محلی توسط برخی از بانوان کورد؛ تهديدی بر اصالت فرهنگی

مقدمه: اصالت فرهنگی مفهومی است که به میزان وفاداری و پایبندی و احترام یک فرد یا جامعه به ریشه‌ها و باورها و ارزش‌های سنتی حاکم بر آن جامعه دلالت دارد. مولفه‌های اصالت فرهنگی بسیار متنوع می‌باشند، از جمله‌ی شاخص‌ترین آنها می‌توان به زبان و ادبیات بومی، آداب و رسوم سنتی، پوشش و نمادهای فرهنگی و... اشاره کرد. در واقع مولفه‌های اصالت فرهنگی زیربنای حفظ هویت فرهنگی می‌باشند. بدون شک تخریب پایه‌های اصالت فرهنگی سبب ریزش هویت فرهنگی و به مرور زمان ذوب در فرهنگ غالب می‌گردد. قطعا تنوع فرهنگی در هر کشوری سرمایه‌ای جاودانی برای آن کشور محسوب می‌شود. این تنوع به کشور کمک می‌کند که هم در داخل مرزهای خود اتحاد و همدلی حاکم باشد و هم در سطح بین‌المللی قدرتمند و قابل احترام گردد. حتی در پایین‌ترین سطح ممکن می‌تواند موتور محرک چرخ‌های اقتصادی باشد. تنوع فرهنگی سبب ایجاد بازار کسب و کار از طریق جذب گردشگر و دسترسی به بازارهای بین‌المللی می‌شود. همانگونه که ذکر شد یکی از مولفه‌های اصالت فرهنگی حفظ پوشش محلی و نمادهای فرهنگی است. قبل از آسیب‌شناسی وضعیت فعلی حاکم بر پوشش محلی توسط برخی از بانوان ذکر این نکته حائز اهمیت است که میان مدرنیته و حفظ اصالت فرهنگی هیچ تضادی وجود ندارد و وجود یکی سبب معدوم شدن دیگری نمی‌گردد. بررسی وضعیت برخی از کشورهای جهان در این حوزه موید این مطلب است. در این زمینه به عنوان مثال می‌توان به کشور ژاپن اشاره کرد که یکی از نمونه‌های بارز در حفظ پوشش محلی در کنار مدرن سازی است. گرچه پوشش روزمره مردم ژاپن عمدتا غربی است اما لباس‌های سنتی ژاپنی همچنان جایگاه بسیار مهمی در فرهنگ عمومی و هویت ملی دارند و با گذر زمان دستخوش تغییر و یا ذوب در پوشش غربی نگردیده‌اند و اشخاص چهارچوب‌های حاکم بر پوشش محلی خود را حفظ کرده‌اند.

آسیب‌شناسی وضعیت حاکم بر پوشش محلی:

لباس سنتی کردی برای زنان، شامل قطعات متعددی است که ضمن پوشش کامل بدن، جلوه‌ای هنرمندانه و باوقار از زیبایی زنانه ارائه می‌دهد. رنگ‌های شاد، پارچه‌های براق، و دوخت‌های دست‌دوز، نشان از ذوق هنری و غنای فرهنگی زنان کرد دارد. اما این زیبایی اصیل همواره در چهارچوب حیا، وقار و احترام به سنت‌ها معنا پیدا کرده است.

در سال‌های اخیر، برخی از بانوان به‌ویژه در مراسم عروسی و جشن‌ها، با تغییر در طراحی لباس کردی، آن را به سمتی سوق داده‌اند که با معیارهای سنتی فاصله زیادی دارد. استفاده از پارچه‌های نازک و بدن‌نما، کوتاه کردن بیش‌ازحد لباس‌ها، یا حذف برخی لایه‌های سنتی، موجب شده که لباس کردی برای برخی تبدیل به لباسی نمایشی و گاه تحریک‌آمیز شود.

رسانه‌های نوین بستری برای نمایش ظاهری فراهم کرده‌اند که گاه انگیزه اصلی از پوشیدن لباس کردی، نه گرامی‌داشت فرهنگ، بلکه کسب توجه و افزایش دنبال‌کننده است. این نگاه ابزاری به لباس کردی، ضمن دور کردن آن از معنا و اصالت خود، زمینه را برای عادی‌سازی ابتذال در پوشش فراهم می‌کند.

تبدیل لباس کردی از نماد هویت به ابزار خودنمایی، پیامدهایی جدی دارد، طراحی‌های افراطی، باعث می‌شود نسل‌های جدید تصویر نادرستی از لباس کردی داشته باشند و این به نوبه خود سبب تخریب تدریجی اصالت فرهنگی می‌گردد. این نوع پوشش می‌تواند موجب بدبینی دیگر اقوام یا مردمان نسبت به فرهنگ کردی شود، همین امر زمینه را برای بروز واکنش‌های منفی اجتماعی هموار خواهد کرد. بسیاری از بزرگ‌ترها، که لباس کردی را نشانه حرمت می‌دانند، با این تغییرات به مخالفت برخاسته‌اند و آن را مایه نگرانی می‌دانند، این نیز به نوبه خود سبب تشدید شکاف نسلی و خانوادگی خواهد شد.

نباید فراموش کرد که تغییر و نوآوری در پوشاک امری طبیعی و حتی گاهی ضروری است. اما خط باریکی میان نوآوری هنری و ترویج ابتذال وجود دارد. زمانی که تغییرات باعث حذف حیا، پوشش مناسب و هویت فرهنگی شود، دیگر نمی‌توان آن را «تحول مثبت» دانست.

لباس کردی باید همچنان به‌عنوان نمادی از فرهنگ، وقار، و هنر زن کرد باقی بماند. حرکت به‌سوی ابتذال در طراحی و پوشیدن آن، تنها موجب تهی شدن آن از معنا و جایگاه تاریخی‌اش می‌شود. ضروری است که نخبگان فرهنگی، طراحان لباس، و خود زنان کرد، در حفظ اصالت این پوشش بکوشند و میان زیبایی، هنر و وقار تعادل برقرار کنند.