هاژه | در جایجای این کره خاکی، جایی که طبیعت، چه بکر و دستنخورده و چه ساخته دست بشر هنوز نفس میکشد، پروژههای عمرانی و گردشگری با وعده توسعه و پیشرفت، پا به عرصه میگذارند. اما در پس این وعدهها، همواره دغدغههایی از جنس محیط زیست و آینده طبیعت، ذهن فعالان و دوستداران محیط زیست را به خود مشغول میدارد. داستان پارک جنگلی استاد هژار مهاباد و پروژه گردشگری در دل آن نیز از این قاعده مستثنی نیست.
فعالان محیط زیست، دیدبانان همیشگی طبیعت، سالهاست که نسبت به پروژههایی که با عنوان "توسعه" بر پیکر جنگلها و زیستگاهها چنگ میاندازند، هشدار میدهند. در مهاباد نیز، صدای این نگرانیها بلند است. پارک جنگلی استاد هژار، نه تنها یک ریه سبز برای شهر، بلکه محلی برای تفریح و آسایش عموم بوده است. حال واگذاری بخشهایی از این پارک به بخش خصوصی برای اجرای یک پروژه گردشگری، این نگرانیها را شعلهورتر کرده است. دغدغهها فراتر از صرفاً واگذاری است، سوالاتی پیرامون پیوستهای زیستمحیطی، مدیریت پسماند و فاضلاب در نزدیکی سد مهاباد که منبع آب شرب شهر و ۱۴۱ روستاست و تغییر کاربری بخشی از اراضی جنگلی مطرح میشود. آیا زیرساختهای لازم برای جلوگیری از آسیبهای جبرانناپذیر به محیط زیست در این پروژه پیشبینی شده است؟ آیا منافع عمومی، به ویژه دسترسی رایگان عموم و خانوادههای کمبضاعت به فضای سبز، قربانی توسعهای خواهد شد که لزوماً برای همگان قابل دسترس نیست؟ اینها پرسشهایی است که از ذهن دوستداران محیط زیست میگذرد و پاسخی شفاف و قانعکننده میطلبد.
در مقابل این نگرانیها، مسئولان بر ضرورت توسعه اقتصادی و ایجاد بستر برای سرمایهگذاری تأکید دارند. بابک رستمپور شهردار مهاباد در حاشیه کلنگزنی این پروژه، بر اجرای آن با مشارکت شهرداری و بخش خصوصی در بازه زمانی ۱۰ ساله قابل تمدید تأکید کرده است. او همچنین به واگذاری حفاظت و بهرهبرداری این پارک به شهرداری مهاباد از سوی اداره کل منابع طبیعی اشاره میکند. نکته قابل توجه این است که تنها "چند لکه" به مساحت ۸ هزار و ۸۰۰ متر مربع از مساحت ۷۴ هکتاری پارک جنگلی استاد هژار، با در نظر گرفتن "کمترین تداخل با بافت جنگلی و درختان پارک" برای اجرای این پروژه مکانیابی شده است. این پروژه قرار است شامل شهربازی، پارکینگ، مراکز رفاهی و خدماتی و اقامتی باشد و در طرح توسعه نیز اجرای زیپلاین پیشبینی شده است. آورده اولیه برای این سرمایهگذاری ۱۶۰ میلیارد تومان اعلام شده و احتمال افزایش آن در مراحل توسعه نیز وجود دارد.
شهردار مهاباد در گفتگویی با هاژه، ضمن ابراز درک دغدغههای زیستمحیطی شهروندان و فعالان، اطمینان داده که استعلامات لازم در شهرستان به پایان رسیده و جواز زیستمحیطی آن در استان در حال صدور است.
پروژه پارک جنگلی استاد هژار، نمادی از تلاقی دو مفهوم مهم و گاهی متضاد است: توسعه اقتصادی و حفاظت از محیط زیست. در حالی که مسئولان بر لزوم سرمایهگذاری و ایجاد فرصتهای شغلی و اقتصادی برای منطقه تأکید دارند، فعالان محیط زیست بر حفظ میراث طبیعی برای نسلهای آینده اصرار میورزند. سوال اینجاست که آیا میتوان راهی یافت که توسعهای پایدار محقق شود؟ توسعهای که هم به نیازهای اقتصادی جامعه پاسخ دهد و هم به سلامت و پایداری محیط زیست لطمهای وارد نکند.
صدور جواز زیستمحیطی، در صورت جامعیت و شفافیت کامل، میتواند گامی در جهت اعتمادسازی باشد. اما مهمتر از آن، نظارت مستمر و سختگیرانه بر اجرای پروژه و رعایت تمامی پروتکلهای زیستمحیطی، از دغدغههایی است که باید به آن پرداخته شود.
در نهایت این مردم و نسلهای آیندهاند که قضاوت خواهند کرد آیا این توسعه، به بهای از دست رفتن سرمایههای طبیعیشان تمام شده است یا پلی به سوی آیندهای روشنتر و سبزتر گشوده است.