فازهای عفونت دانگ

ویروس دانگ که جزء فلاوی ویروس‌ها است، چهار نوع سروتایپ دارد و این بدان معناست که امکان دارد فردی چهار بار به ویروس آلوده شود؛ سروتایپ نوع دوم، سروتایپ غالب است. ویروس دانگ از طریق گزش پشه آئدس اجیپتی و آئدس آلبوپیکتوس انتقال می‌یابد. این پشه‌ها ویروس زیکا و چیکونگونیا را نیز انتقال می‌دهند.

بیماری دانگ فازهای عفونی مختلفی دارد که شامل فاز تب، فاز بحرانی و فاز نقاهت است.

- فاز تب: اغلب ۲ تا ۷ روز طول می‌کشد. مرحله تب‌دار به صورت ناگهانی شروع شده و ۲ تا ۷ روز طول می‌کشد و ممکن است دو مرحله‌ای باشد. سایر علائم بیماری شامل سردرد شدید، درد عضلانی، درد مفصلی، درد استخوانی، درد حدقه چشم، بی‌اشتهایی، استفراغ، بثورات جلدی ماکولر یا ماکولوپایولر و تظاهرات خونریزی خفیف مثل پتشی، اکیموز، پورپورا، خونریزی از بینی و لثه، هما چوری و تست تورنیکه مثبت است.

در طول ۴۸ ساعت اول بعضی بیماران گلودرد و قرمزی حلق و صورت برافروخته دارند. تظاهرات خفیف خونریزی؛ بعنوان مثال ممکن است پتشی و خونریزی مخاطی(بینی و لثه) دیده شود. کنترل علائم هشدار به منظور تشخیص پیشرفت به فاز بحرانی، حیاتی است. علائم هشدار دهنده بیماری دانگ شدید در اواخر مرحله تب‌دار ظاهر می‌شود و این زمانی است که تب بیمار به سمت قطع شدن می‌رود. در این مرحله بیمار دارای استفراغ‌های مکرر، درد شدید شکم، خونریزی از مخاط‌ها، اشکال در تنفس، علائم شوک هیپوولمیک، کاهش سریع پلاکت‌های خون و افزایش هماتوکریت هستند.

فاز بحرانی: وضعیت بیمار رو به وخامت می‌گذارد و معمولا یک تا دو روز طول می‌کشد. فاز بحرانی با بی‌تب شدن شروع می شود و معمولا ۲۴ تا ۴۸ ساعت طول می‌کشد. اکثر بیماران در طی این فاز رو به بهبود می‌روند اما بعضی‌ها هم دچار نشت پلاسما قابل توجه می‌شوند که این مرحله، دانگ شدید است که دلیل اصلی آن افزایش چشمگیر تراوایی (نفوذپذیری) عروق است. در ابتدای این مرحله (جبران فیزیولوژیک) مکانیسم اصلی، نگهداری گردش خون به اندازه کافی است. فشار نبض رفته رفته کم می‌شود. نبض فیلی فرم و فشارخون دیاستولیک بالا می‌رود. اوایل که علائم شوک ظاهر می‌شود، بیمار ممکن است در ظاهر وضع عمومی نگران کننده‌ای نداشته باشد ولی وقتی افت فشار ظاهر شد یک مرتبه فشارخون سسیتولیک پایین می‌افتد و به دنبال آن شوک غیرقابل برگشت شده و مرگ اتفاق می‌افتد و حتی احیای بیمار هم نتیجه نمی‌دهد. بیماران ممکن است به دلیل نشت پلاسما دچار پلورال افیوژن یا آسیب شوند، هیپوپروتئینمی و افزایش هماتوکریت رخ می‌دهد.

بیماران همچنین ممکن است دچار علائم خونریزی شدید، استفراغ خونی، خونریزی از مقعد، ملنا و خونریزی از واژن شوند؛ به خصوص اگر شوک طول کشیده باشد. بیماران مبتلا به دانگ شدید ممکن است با علائم هپاتیت، میوکاردیت، پانکراتیت یا آنسفالیت مراجعه کنند.

فاز نقاهت: در این مرحله ایمنی در برابر سروتایپ عامل بیماری ایجاد می‌شود. بهبودی در حال عمومی بیمار دیده می‌شود. این فاز وقتی شروع می‌شود که نشت پلاسما فروکش می‌کند و مایعات خارج شده از عروق شروع به بازگشت به داخل عروق (جذب مجدد) می‌کنند. هماتوکریت با ثبات‌تر می‌شود و یا حتی ممکن است کاهش پیدا کند. وضعیت همودینامیک بیمار بهتر شده و ادرار مجددا برقرار می‌شود و گلبول‌های سفید هم شروع به افزایش می‌کنند. بیماران ممکن است در این مرحله بثورات جلدی اریتماتوز پیدا کنند که بعدا پوسته پوسته شده و خارش دارد.

بنابر اعلام وزارت بهداشت، از خصوصیات بیماری دانگ این است که در یکی دو سال نخست بروز بیماری در یک منطقه از آنجا که آلودگی تنها با یک سروتایپ است، معمولا بیماران دارای علائم خفیفی هستند (مثلا با سندرم تب طول کشیده یا شبه آنفلوآنزا بدون عارضه تظاهر می‌کند) این امر سبب می شود بسیاری از بیماران به مراکز بهداشتی درمانی مراجعه نکنند. این مساله دو خطر می تواند به دنبال داشته باشد؛ اولا بیمار آلوده در جامعه فعالیت دارد و می تواند در معرض گزش مجدد پشه‌ها قرار گیرد و سبب انتقال بیماری به دیگران شود. ثانیا در زمان ورود یک سروتایپ جدید به منطقه (مثلا در سال‌های آینده) در صورت آلودگی با سروتایپ جدید، بیمار به فرم شدید دانگ مبتلا می‌شود.

علائم بالینی و نشانه‌های دانگ می‌تواند یک بیماری شبه آنفلوآنزا شدید ایجاد کند. این بیماری در شیرخواران، کودکان و بالغین دیده می‌شود اما به ندرت موجب مرگ می‌شود. اغلب علائم از جمله تب، ۲ تا ۷ روز طول می‌کشد. دوره کمون، ۴ تا ۱۰ روز پس از زمان گزش پشه آلوده است.

سازمان جهانی بهداشت دانگ را به دو دسته کلی تقسیم می‌کند: دانگ (با یا بدون علائم هشدار دهنده) و دانگ شدید. این تقسیم بندی به منظور کمک به کارکنان بهداشت و درمان در راستای اتخاذ تصمیم بستری و کاهش خطر تعداد موارد دانگ شدید طراحی و تنظیم شده است.