مرمت و بازسازی کاروانسرای سیمون مهاباد در حال انجام است

هاژه | در روزگار قدیم به دلایل مختلف و نیاز به برقراری ارتباط میان شهرهای مختلف، کاروانسراها ایجاد شده‌اند. بناهایی که در طول زمان به دلایل مختلفی مورد توجه قرار گرفته‌اند. این بناها علاوه بر آنکه برای استراحت کاروان‌ها و مسافران در بین راه و مبادله کالا در درون شهر ایجاد می‌شدند، کارکردهای مهم دیگری نیز داشتند. پررونق‌ترین دوره احداث و مرمت کاروانسراها را می‌توان دوره صفویه دانست. در این دوران بود که شاه عباس یکم، تصمیم به بازسازی و احیای جاده ابریشم نمود و یکی از الزامات این کار را احیای کاروانسراها می‌دانست.

کاروانسراهای درون‌شهری و برون‌شهری که بارانداز و استراحتگاه کاروان‌ها و کاروانیان اقصی نقاط معمور آن روزگاران به‌شمار می‌آمدند و محلی برای تعامل اندیشه‌ها و تبادل و تقابل آداب و رسوم اقوام و ملل مختلف بودند و بی تردید، این تماس و تلاقی انسان‌ها و اندیشه‌های گوناگون، تأثیری شگرف بر زندگی مردم داشته‌است.

براساس نظر کارشناسان حوزه میراث فرهنگی، کاروانسرای سیمون مهاباد به همراه کاروانسرای نفت ارومیه، کاروانسرای کوزه رش سلماس و کاروانسراهای شاه عباسی و دره‌خان خوی اقامتگاه‌های شناسایی شده احتمالیِ بین راهی محور فرعی B۲ جاده ابریشم در شمالغرب ایران هستند که از شهر مراغه شروع و پس از طی شهرهای میاندوآب، مهاباد، ارومیه و سلماس به شهر خوی متصل و از آنجا یا از طریق محور خوی - ماکو به سمت نخجوان پایتخت ارمنستان رفته و یا از طریق مسیر خوی - جاده قطور به سمت وان و قسطنطنیه در ترکیه امتداد پیدا کرده‌اند. این کاروانسراها برای تامین امنیت و رفاه بازرگانان در مسیر جاده ابریشم که به عنوان بزرگترین شبکه بازرگانی دنیا با اهداف تجاری، بخش‌های مختلف آسیا را به هم مرتبط می‌کرد و همه آنها را به شمال آفریقا و اروپا پیوند می‌داد، احداث شده بود.

کاروانسرای سیمون در مهاباد بمدت چندین دهه پذیرای تجار و کاروانیانی بود که از عراق، ترکیه، شام (سوریه) و… عازم شهرهای بزرگ ایران بودند و این مکان به عنوان استراحت‌گاه، تخلیه بار به تجار ارائه خدمات می‌کرد. سیمون و سیسه دو برادر کلیمی در مهاباد بودند. سیمون مالک کاروانسرای سیمون یکی از بناهای تاریخی عهد صفوی در میدان آرد (سیدنظام) امروزی مهاباد بوده و سیسه که به زراعت علاقه داشت، باغ سیسه را اداره می‌نمود که امروزه کاروانسرای سیمون به یکی از بناهای تاریخی تبدیل و باغ سیسه نیز یکی از قدیمی‌ترین محلات شهر مهاباد در آن بنا شده است.

درحال حاضر شش دانگ کاروانسرای سیمون در سه سهم متعلق به شهرداری مهاباد، خانواده شافعی و خانواده شاطری می‌باشد.

ابنیه این مکان تاریخی در چند سال گذشته بدون هیچ گونه مرمت و نگهداری فرسایش یافته و محوطه آن نیز به محلی برای پارک خودرها با وجود احتمال ضرر رساندن به ابنیه و همچنین انباشت پسماند برخی از مغازه‌ها تبدیل شده بود.

اگرچه در دوره چهارم شورای شهر بازسازی این مکان مصوب و به دوره پنجم ارجاع گردید، ولی مشکلات، فساد مالی و به دنبال آن انحلال شورای شهر در دوره پنجم و برکناری شهردار، عملیات بازسازی این مکان را ناکام گذاشت.

با این حال در دوره ششم شورای شهر و شهرداری مهاباد توجه مضاعفی به بازسازی اماکن تاریخی و گردشگردی شده است که از نمونه‌های آن می‌توان بازسازی حوضخانه رستم بیگ، بازسازی و محوطه سازی مسجد تاریخی رستم بیگ، بازسازی مسجد تاریخی عباس آقا، پروژه میدان منگوران و... اشاره نمود. در همین راستا بازسازی کاروانسرای سیمون با اقتباس از نوع معماری اولیه آن شروع و در حال انجام است.

به گفته بابک رستم پور شهردار مهاباد بازسازی این مکان تاریخی در قسمت مالکیت شهرداری بدون تغییر در نوع معماری و با استفاده از مصالح سنتی انجام می‌گیرد و بازسازی شامل جدارەسازی و بازسازی قسمت‌های تخریب شده می‌باشد.

شهردار مهاباد می‌گوید بازسازی و مرمت در قسمت تحت مالکیت شهرداری با بودجه 2 میلیارد تومانی تا آخر فصل کاری امسال به اتمام خواهد رسید و در صورت همکاری سایر مالکین تا قبل از اتمام فصل کاری سال آینده بازسازی، مرمت و محوطه سازی کل کاروانسرا انجام خواهد شد.

کاروانسراها به‌عنوان میراث ملی که بخشی از هویت گذشتگان و نحوه زندگی آن‌ها را به نسل‌های حاضر و آینده معرفی می‌کنند از ارزش زیادی برخوردار هستند، لذا مرمت و بازسازی این بناها به لحاظ کالبدی و ساختاری به نوعی احیای فضاهای تاریخی است.