موسیقی سوگواری کوردی چیست؟

«مور» یکی از اصیل‌ترین و کهن‌ترین آوازهای کوردی در استان ایلام و کرمانشاه است که به نوعی زیباترین آوای موسیقایی کوه‌نشینان زاگروس در منطقه سیمره است که در مراسم عزاداری به زبان کوردی خوانده و اجرا می‌شود.

سجاد نظری ـ کارشناس ثبت میراث ناملموس استان ایلام ـ درباره این آواز بومی گفت: «مور» یکی از موسیقی‌هایی است که هنگام سوگواری، ماتم، عزا و در غم از دست دادن عزیزان سر داده می‌شود. در این هنگام عزاداران به شیوه مرسوم و با استفاده از سروده‌ها و ابیات، مویه سر می‌دادند و اندوه و بی‌تابی خود را ابراز می‌کردند. 

به گفته این کارشناس ثبت، «مور» به‌صورت دسته‌جمعی در مراسم‌های سوگواری اجرا می‌شود که همیشه یک نفر به‌صورت سردسته به خواندن روان شعر می‌پردازد، سپس دیگر افراد به‌صورت گروهی آن را تکرار می‌کنند. ضمن این‌که هر بار اجرا، یک چهاربیتی را تشکیل می‌دهد که دو بیت توسط سردسته و دو بیت دیگر توسط همخوانان اجرا می‌شود.

نظری ادامه داد: محتوا و موضوع این مورها، حماسه، وصف سوگ و اندوه است و با چندین ریتم و مقام موسیقایی خوانده می‌شود. این نوا ذاتا غمگین و دلتنگ‌کننده بوده و با اشعار حماسی و عاطفی حزن‌انگیزی خوانده می‌شود. کوردها هنگام دل‌تنگی و غم و غصه‌های عمیق و در سوگ عزیزانشان در مراسم سوگواری به مور پناه می‌برند. هنگام اجرای مور معمولا یک یا دو و گاهی هم سه یا چهار زن با هماهنگ کردن ریتم صدایشان با یکدیگر در رثای تازه‌درگذشته مور می‌خوانند و بقیه زنان گریه می‌کنند. علاوه‌بر زنان مردها نیز گاهی در مراسم سوگواری مور می‌خوانند. 

این کارشناس ثبت میراث ناملموس استان ایلام گفت: «مور» در دو سبک‌ مجلسی و غیرمجلسی و در مقام‌های مختلفی اجرا می‌شود.

به گفته نظری، این مراسم سال ۱۳۹۶ به شماره ۲۰۱ در فهرست آثار ناملموس کشور ثبت شده است.