جایگاه رسانه و شبکه های اجتماعی در خودکشی

امروزه رسانه ها با تامین طیف وسیعی از اطلاعات نقش مهمی در اجتماع بشری ایفا میکنند. رسانه ها میتوانند تاثیری جدی بر نگرش، اعتقاد و رفتار مردم بگذارند و نقش حیاتی در عملکرد  سیاسی، اقتصادی و اجتماعی جامعه داشته باشند. بنابراین الزم است در تهیه و انتشار اخبار  مرتبط با سلامت جسمی، روانی و اجتماعی جامعه توصیه ها و شواهد علمی در خصوص  چگونگی درج اخبار رعایت شود. شواهد و تجربیات گذشته موارد متعددی از بروز اپیدمی یا  همه گیری خودکشی به دنبال انتشار نامناسب اخبار مربوط به خودکشی افراد خاص و شناخته  شده در سطح جهان و ایران را نشان میدهد، و بدین لحاظ است که رسانه با درج و انتشار  صحیح اخبار میتواند در پیشگیری از خودکشی نقش موثری داشته باشد. خودکشی شاید غم انگیزترین روش ختم زندگی یک فرد محسوب شود. افراد برای اقدام  به خودکشی مردد هستند و مطمئن نیستند که می خواهند بمیرند. یکی از عواملی که ممکن  است افراد مستعد را به سمت خودکشی سوق دهد، انتشار نامناسب اخبار خودکشی در رسانه  ها می باشد. خودکشی دومین عامل مرگ افراد 15 تا 29 ساله در جهان است و نمیتوان از  آن غافل شد. 

میزان بالای انتشار اخبار و تبلیغات مخرب و جهت دار در مورد خودکشی در رسانه ها و  شبکه های اجتماعی موجب بروز خودکشی تقلیدی در افراد دیگر به خصوص نوجوانان میشود.  به طور مثال پخش گزارش های متعدد با سوگیری های ماجراجویانه در شبکه های متعدد و  برنامه های مختلف تلویزیون ممکن است تاثیر زیادی در افزایش میزان خودکشی داشته باشد.  بنابراین، پرهیز از انعکاس بی دلیل اخبار خودکشی میتواند در پیشگیری از رفتارهای تقلید گرایانه خودکشی کمک کننده باشد. انتشار نامناسب خبر خودکشی ممکن است این عقیده را  که خودکشی روشی طبیعی برای حل مشکالت است را، گسترش دهد و همچنین انتشار مکرر و  مداوم اخبار مرتبط با خودکشی اشتغال فکری در مورد خودکشی را به ویژه در نوجوانان و جوانان  افزایش میدهد.

نکات مهمی که رسانه ها لازم است به  منظور پیشگیری از خودکشیهای تقلیدی در  نظر داشته باشند عبارت است از:

1.هدف از انتشار خبر خودکشی، اطلاع رسانی در خصوص عوامل خطر موثر بر آن در جهت  افزایش سواد سلامت روان جمعیت عمومی، تشویق افراد پرخطر برای دریافت کمک و تشریح  پیامدهای منفی آن و شکل گیری یک همت اجتماعی برای پیشگیری از آن است، لذا در صورت  عدم مدنظر بودن موارد فوق، انتشار اخبار خودکشی در رسانه های دارای پوشش زیاد مثل رادیو  و تلویزیون ضرورتی ندارد.

2.در هنگام انتشار خبر خودکشی به تأسف انگیز بودن آسیب های جسمی وارده به فرد مانند  آسیب مغزی، ناتوانی و معلولیت های حرکتی، و یا از دست دادن فرصت زندگی برای آن فرد،  اثرات منفی خودکشی بر خانواده و بازماندگان فرد، و همچنین راه حل های جایگزین برای حل  مشکالت اشاره شود. همچنین حتما باید در ابتدای خبر، به نحوه دسترسی به خطوط تلفنی  بحران و یا مراکز بهداشتی و درمان و بیمارستانی اشاره شود.

3.رسانه ها در انتشار خبر مربوط به خودکشی، نباید از واژه خودکشی موفق برای  خودکشیهای کامل منجر به مرگ استفاده کنند. به جای آن، باید از کلمه خودکشی کامل و یا  فوت و مرگ به دنبال خودکشی استفاده نمایند.

4.برای اطلاع رسانی صحیح در مورد وقوع موارد خودکشی، نباید از واژه خودکشی در تیتر  اخبار جراید و پیام های شبکه های مجازی خبری، و یا اعالم خالصه یا سرخط اخبار رادیو و  تلویزیون استفاده کرد و به جای آن میتوان از پیامد خودکشی که مرگ هست استفاده کرد.

5.در گزارش های خبری یا تحلیلی در مورد خودکشی، چاپ هر نوع تصویری از افراد اقدام  کننده به خودکشی، و هر نوع تصویری از روش یا صحنه اقدام به خودکشی غلط است و نباید  صورت بگیرد.

6.در گزارش های خبری مربوط به خودکشی، گزارش جزئیات روش خودکشی ) اعالم محل  اقدام به خودکشی مثل سقوط از ارتفاع، و...( غلط است و خطر اقدام به خودکشی را در افرادی  که از این مناطق استفاده میکنند افزایش میدهد، لذا رسانه ها باید این اصل مهم را در اطلاع رسانی اخبار خودکشی رعایت نمایند.

7.پوشش خبری یک خودکشی، به شکل ماجراجویانه و با هدف افزایش مخاطب در مورد  خودکشی غلط است و نباید صورت بگیرد. باید در نظر داشت در خصوص اعالم اخبار خودکشی  بویژه در مواردی که افراد مشهور و مورد وثوق مردم اقدام به خودکشی میکنند، تا حد امکان پوشش خبری باید محدود باشد

8.در گزارش های تحلیلی رسانه ای در مورد خودکشی، که به شرح علل و عوامل موثر بر اقدام  افراد به خودکشی می پردازند، خودکشی را نباید مساله ای ناشناخته و غیر قابل توضیح یا از آن  طرف ساده و تک عاملی عنوان کرد.

9.در گزارش های خبری و تحلیلی و همچنین مستند های تلویزیونی و سینمایی و همچنین  سریال های تلویزیونی، نمایش خانگی و فیلم های سینمایی، از معرفی خودکشی به عنوان عملی تحسین برانگیز و قهرمانانه پرهیز گردد.

10.در تولید و پخش فیلم هایی که در آنها خودکشی اتفاق می افتد، از ذکر عبارت هایی  چون "این داستان واقعی است" پرهیز شود، چون این مطلب ممکن است خطر خودکشی را در افراد مستعد افزایش دهد.

11.با توجه به چندعاملی بودن پدیده ها خودکشی، نباید به ذکر علت خودکشی در گزارش  های خبری خودکشی پرداخت، چرا که یافتن علل و عوامل دقیق در فرد اقدام کننده نیازمند  مصاحبه بالینی و جستجوی روانشناختی است و مطالبی که از دیگران شنیده میشود، معموال  بر اساس گمانه زنی های ناقص است که نباید به آنها استناد بشود، چرا که به شکل گیری  شایعات نیز دامن می زند.