انسانی از جنس اخلاق و سخاوت

این عمر به ابر نوبهاران ماند

این دیده به سیل کوهساران ماند

ای دوست چنان بزی که بعد از مردن

انگشت گزیدنی به یاران ماند

لازم است به زندگی استاد ماموستا ملا محمد عباسی یک طور دیگر نگاه کرد. معمولا متخصصین و صاحبنظران کشورهای درحال توسعه علاقه زیادی به مهندسی معکوس دارند. حس عافیت طلبی در کنار فقدان و کمبود الگوهای پژوهشی و زیرساخت‌های تحقیقی، معمولا راحترین کار را به پژوهشگران جهان سومی دیکته می‌کند که چیزی بجز مهندسی معکوس نیست و البته مهندسی معکوس یک روش شناختی با بازدهی بالا و توام با استنتاج معتبر است.

لازم به توضیح است آنچه که مرا برآن داشت تا در این یادداشت به مهندسی معکوس زندگی ماموستا ملا محمد عباسی بپردازم خیل عظیم جمعیتی بود که علیرغم اطلاع رسانی محدود و تا حدودی خانوادگی برای مراسم خاکسپاری و تشیع این چهره مذهبی، حقوقی و مدنی به آرامستان شهر مهاباد کشانیده بود و به نحوی تکثر مردمی برای خود من جای سوال شد که در این گرمای طاقت فرسا کدام نیروی پنهان این خیل جمعیت را به اینجا کشانیده است و لذا این سرآغاز مهندسی معکوس زندگی این روحانی، فعال مدنی و حقوقدان فقید برجسته شد! شخصیتی که در مراسم وداعش ️پیر، جوان، نوجوان، زن مرد، سیاست‌مدار، نویسنده، حقوقدان، وکیل، قاضی، شاعر، روحانی، مبلغ مذهبی، فعال مدنی، معلم، مدیر، بازاری، نظامی، شیعه، سنی، کورد، ترک، فارس و حضور اقشار مختلفی که واقعا جمع کردن آنها در یک قاب واحد مشکل بود، اما حضور آنها در تشییع پیکر این ابر مرد بدون هیچگونه برنامه ریزی قبلی در گرمای ۳۸ درجه سانتیگراد روز چهارشنبه ۱۱ مردادماه اتفاق افتاده بود!

بدون تردید آنچه که در هوای گرم و طاقت فرسای آنروز ساعت‌ها این مردم نجیب و خونگرم را سرپا نگه داشت چیزی بجز انعکاس و تجلی انسانیت، اخلاق و ادب این بزرگمرد در آیینه روح پاک مردم نبود! ماموستا با هرکس به زبان خودش سخن می‌گفت، با روحانی به زبان روحانیت، با وکیل به زبان حقوق و در یک کلام با انسانها به زبان انسانیت سخن می‌گفت و این راز مقبولیت مردی بود که دوستدارانش پس از مرگ برایش سنگ تمام گذاشتند.

از مراسم خاکسپاری اگر به چند صباح پیشتر برگردیم نیز بازهم با محبت و قدرشناسی مردمی مواجه خواهیم شد که در ایام ️بیماری سخت ایشان همواره همراه یاور و درکنارش بودند. هنگامی که ماموستا ملا محمد به بستر بیماری گرفتار شد حلقه یاران و دوستان و مریدان بیشتر و بیشتر شد و ایشان در آن ایام نیز با صبر و حوصله مثال زدنی، علیرغم تحمل رنج طاقت فرسای بیماری پذیرای مهمانانش بود. می‌گویند از هر دست بدهی از همان دست میگیری و آنچه بکاری همان را درو خواهی کرد و در حقیقت این مردمی بودن و درکنار مردم ماندن راز محبت مردم به ماموستا قبل و بعد از مرگ بود .

یک مرحله قبل‌تر و در ایام اوج مشغله کاری مدارا و اخلاق حسنه ماموستا ملا محمد در برخورد با ارباب رجوع چه زمانی که در سازمان بهزیستی حضور داشت و چه دورانی که دادیار دادگستری مهاباد بود یک کلاس درس کامل بود، ادب، متانت و حسن خلقی که در دنیای مدرن امروزی در لابلای روزمرگی، مشغولیات و تلنباری از افکار منفی و ناخوش کمتر دیده می‌شود.

اما مراحل قبل از اشتغال زندگی استاد، روزهای سخت و طاقت‌فرسای تلاش، کوشش و خودسازی بود. زمانهایی که ایشان با تحصیل علم از مفاخر و اساتید علوم دینی و دانشگاهی خوشه چینی می‌کردند و درحالیکه با مشکلات خاص زندگی نیز روبرو بودند، دست از تلاش و مجاهدت برنداشتند و بدون تحمیل کمترین زحمت به اطرافیانش مدارج علمی را بی ادعا پیمود.

اگر اخلاق را عامل اصلی و اول محبوبیت ایشان به تاسی از تعدد بدرقه‌کنندگان پیکر ایشان در مراسم خاکسپاری فرض کنیم، بدون شک عامل دوم این محبوبیت دستگیری و کمک به مستمندان بود. حاج ماموستا در طول زندگی پربرکت خویش به لحاظ غنای معنوی هیچگاه از کمک به مستمندان غافل نشد و البته اگرچه با الگوبرداری از پیشوایان دینی این واجبات همواره در خفاء انجام می‌شد اما به دلیل بعضی اجبارات شکلی و ماهیتی برای تعدادی از همفکران و همراهان ایشان در این مسیر کاملا عیان و روشن بود و اشاره به این نکته هم ضروری است که ایشان بیشتر آنچه را که می‌بخشید از مایحتاج زندگی خودش بود و اینطور نبود که از آنچه مستغنی است و لازم ندارد ببخشد و این ارج کار ایشان را صد چندان ارزشمندتر می‌کرد.

عامل سوم و مهم دیگر در ماندگاری و مقبولیت اجتماعی ماموستا ملا محمد در کنار اخلاق حسنه و بخشندگی، تسلط بر علوم تخصصی، دانش روز بود، شاخصه‌ای که متاسفانه در حال حاضر کمتر به آن توجه می‌شود و غالبا اگر هم در شخصیتی نمود پیدا می‌کند. مسیر استفاده عمومی از آن مسدود است.

اما برای شخصیتی به متانت و اخلاق ماموستا ملا محمد فراگیری و ذخیره علم بدون پرداخت ذکات آن که همانا استفاده عموم مردم از این موهبت بود، کاری عبث محسوب می‌شد و لذا هیچگاه از سخاوت در بخشش دانش خود نیز هیچ جوینده‌ای را نومید نکرد!

متاسفانه امروزه دنیا طلبی و حب قدرت و جاه و مقام آنچنان در بخشی از مردم رسوخ کرده است که نمی‌توان نتایج سوء آن را در زندگی اجتماعی انکار کرد و قسمت اسفناکتر این ماجرا گاها کشیده شدن پای امیال و هواهای دنیوی و نفسانی به برخی از شخصیت‌های علمی و دینی است که خود می‌بایست الگو و نمونه مردم باشند که اثرات زیانبار آن در قالب نیروی دافعه‌ از دین و روحانیت نمود پیدا می‌کند. در چنین شرایط بغرنجی جامعه به قدرت جاذبه حداکثری افرادی مانند ماموستا ملا محمد عباسی نیاز دارد تا علاوه بر ادای وظیفه شرعی، شخصی و مدنی، عامل جبران کم کاری و مافات سایرین نیز باشد و الحق و الانصاف ماموستا ملا محمد در مسیر ایجاد جاذبه معنوی و جذب حداکثری خصوصا قشر جوان در مسیر معنویت و زندگی سالم به وظیفه خطیر خود به خوبی عمل کرد.

شخصیت ممتاز علمی، پشتکار مثال زدنی و روحیه حقیقت طلبی و حق خواهی درکنار مردمی بودن و مردمی ماندن از دیگر صفاتی است که بدون اغراق می‌توان به این فعال مدنی، عالم دینی و متخصص حقوقی نسبت داد که صد البته تشریح کامل آن در این مجال کوتاه نمی‌گنجد و باید واکاوی آنرا به فرصتی دیگر ارجاع داد، روحش شاد، یادش مانا، راهش پر رهرو و مغفرت الهی توشه راه آخرتش باد٪

از شمار دو چشم یک تن کم

وز شمار خرد هزاران بیش

(رودکی)