تڕامپ وەک کاتالیزۆر؛ شەڕ وەک دسیپلین

خەسارەێزەکییەکانی گلۆبالیزمیش، بەهۆی دەکارهێنانی سیاسەت گەلی وێکچوو (مشابە) بەسەر وڵاتانی لە بنەڕەتەوە جیاوازی ئورووپا لە هەموو بوارەکاندا و هاوکات بوونی ئەو قەیران گەلە بنەڕەتییە لەگەڵ قەیرانی ئابووری ئورووپا و لە ڕادەبەدەر بوونی ئامار و ئەژماری کۆچبەران لە ڕۆژهەڵاتی ناوین و ئافریقاوە بەرەو ئورووپا، کە وەک سومبۆلی قەیرانە کۆمەڵایەتییەکانی ئورووپا دێتە ئەژمار، یه‌کێکی ترە لە هۆکارەکانی تێکچوونی دسیپلینی نوێی جیهانی. کێشەکان بەو هۆکارانە کۆتاییان نایە و چوونەدەری بریتانیا لەیه‌کێتی ئورووپا کە ئەویش هاوکات لە دوو پوتانسییەلی سڕانەوە لە ئاڵقەی وڵاتە بەهێزەکان و بوون بە وڵاتێکی بەهێزی سەربەخۆتر، کەڵک وەردەگرێ، دەتوانێ فاکتۆرێکی‌تر بێ بۆ تووشی قەیران کردنی ئەو دسیپلینە نوێیە، هەر چەند وێشدەچێ دەرچوونی بریتانیا لەیه‌کێتی ئورووپا، بە هۆی مانەوەی دوو وڵاتی ئاڵمان و فەڕانسە لە ناو ئاڵقەی یه‌کێتی ئورووپادا، ئەو دسیپلینە زۆر تووشی قەیران نەکا یا لانیکەم شوێندانەرییەکی ئەوتۆ و بەهێزی نەبێ لەبەر ئەوەیکە ڕووکردی (رویکرد) وڵاتانی ئاڵمان و فەڕانسە و یه‌کێتی ئورووپا لە بەرامبەر یه‌کتر لە بنەڕەت ڕا ئەوەندە جیاواز و شەڕانگێزە، کە داوێنی ئامریکاش دەگرێتەوە. لە لایەکی ترەوە یه‌کێتی عەڕەب بە هۆی تێکچوونی هاوکێشی سیاسی و لۆجێستیکی لە نێو وڵاتانی عەڕەبی وەک ئیماڕات و میسر و سعوودیاشدا کە هەر کامیان خۆ بە دمڕاستی ئەو یه‌کێتییە دەزانن، تێکچوونی ئەو دسیپلینە لە ناوچەدا ئەوەندەی تر کڕژتر و پشت‌ڕاست تر دەکاتەوە، ئەوە لە کاتێک دایە کە کێشەی بنەڕەتی و ئایینزایی (مذهبی) و سترەکتۆرییەکانی ئیدئۆلۆژیکی هەمووی ئەوانە لەگەڵ ئێران و شەڕی سووریا و یەمەن و... ئەوەندەی تر وەک کاتالیزۆرێک دەوری خۆیان لەو سناریۆیەدا دەگێڕن. تێکچوونی بنەما پۆپۆلیستی و ڕووکەشییەکانی ئەو سناریۆیە کاتێک خۆی بەرجەستەتر دەکاتەوە کە تڕامپ بە گوێرەی نزیکایەتی لەگەڵ ڕووسیا و هاوڕابوونی لەگەڵ ئەو وڵاتە بۆ بەرەنگاری داعش لە سووریا، بە ئاشکرایی خۆی دەگێژەونی پاڕادۆکسێک هاویشتووە، لە بەر ئەوەیکە بۆ بەرەنگاربوونەوە لەگەڵ داعش بە هاوکاری ڕووسیا، نەخودی سەرۆکی ڕووسیا نە ئەسەد، و نە ئامریکاش، لانیکەم تا ئێستا نەیانتوانیوە واز لە شوێندانانی ئێران بێنن لە سەرچارە سەرکردنی شەڕ و کێشەی ناو سووریا کە ئەویش خۆی قەیرانێکی ترە بۆ تڕامپ و دەوڵەتەکەی، لە کاتێکدا لە لایەکەوە خەریکی سازکردنی قەیرانی ترە لەگەڵ ئێران، وەک هەڵوەشاندنەوەی ویزای ئێرانییەکان لە لایەکەوە و تاقی کردنەوەی بالستیک و کڕووز لە لایەن ئێران و کێشەی بنەڕەتی تڕامپ لەگەڵ دۆسییەی ناوۆکی (مسالەهستەای) و بەرجام کە بە ڕای تڕامپ بە زەبرترین خەساری مێژووی بە ئامریکا بووە لە لایەک و شوێندانانی ئێران لە سەر چارەسەرکردنی قەیرانی سووریا، ئەو پاڕادۆکسانەن کە تڕامپ لە ناوچەدا تێیان کەوتووە.

پڕۆتستۆ و دژکردەوە ئامریکایی و جیهانییەکانی دژ بە تڕامپیش سەرقاڵییەکی دیکەیە کە بۆ ئامریکا بە گشتی و تڕامپ بە تایبەتی پێکهاتوون. هەر چەند بۆ بەرەوڕووبوونەوە و خوێندنەوە و تاوتۆی کردەوەکانی تڕامپ، کاتێکی زۆرتر پێویستە بەڵام دەبێ بکوترێ کە دەرکەوتنی نیشانەکانی تێکچوونی دسیپلینی نوێی جیهانی، بەرهەمی هەڵبژێردران و سەرۆکایەتی تڕامپ نییە بەڵکوو تڕامپ و سەرۆکایەتییەکەی بەرهەمی نسکۆ هێنان و فەشەلی ئەو دسیپلینەن و لە پەنا تەواوی ئەو فاکتۆرانەی لێرەدا ئاماژەیان پێکرا ئەو فەشەل و ئاش بەتاڵە بەهێزترخۆ دەردەخا، هێژموونی وردە وردەی ڕووسیا و بەهێزبوونی ئابووری چین و هێزی ناوۆکی کۆریای باشوور و حەولەکانی ئۆردوغان بۆ دامەزراندنی ئیمپڕاتۆری نێئۆعوسمانی، ئەگەر هۆی سەرهەڵدانی شەڕێکی جیهانی نەبن لانیکەم دسیپلینی نوێ و ئیدارەی جیهان تووشی هەڵەمووت و هەڵدێر دەکەن.