فرسودگی والدین یک سندرم خاص است که به دلیل در معرض قرار گرفتن در معرض استرس مزمن است. این شامل سه بعد است: خستگی عمیق در ارتباط با نقش والدین، فاصله ای احساسی از فرزندان و احساس ناکارآمدی در نقش والدین.
فرسودگی والدین یکی از مشکلاتی است که برای والدینی که فرزندان پشت سر هم دارند یا همیشه نیازهای کودکان را به خودشان اولویت میدهند، ایجاد می شود.
سرپرستی کودکان کار آسانی نیست. از شیر دادن به نوزاد در نیمه شب گرفته تا عصبی شدن و داد و بیداد کردن به خاطر تکالیف ریاضی ، بزرگ کردن انسان های کوچک کار سختی است.
اگر به صورت مداوم نیازهای کودک خردسال خود را بر نیاز های خودتان ترجیح دهید باعث می شود درگیر مشکلی به نام فرسودگی والدین (parental burnout ) شوید و به قدری احساس خستگی روحی و جسمی کنید که احساس کنید دیگر هیچ کاری از دستتان بر نمی آید.
فرسودگی والدین چیست؟
به گفته دکتر پوجا آگراوال ، متخصص مغز و اعصاب و مربی راه و روش زندگی ، " فرسودگی والدین به معنی خستگی جسمی ، ذهنی و عاطفی است که فرد از استرس مزمن فرزند پروری احساس می کند. "
" فرسودگی والدین میتواند با فاصله گرفتن عاطفی از فرزند ، تحریک پذیری و سریع عصبانی شدن بروز کند. برخی از مبتلایان به فرسودگی والدین ممکن است با فراموشی یا افزایش اضطراب و افسردگی روبرو شوند و در وهله اول با سوالات بسیار زیادی درباره توانایی های شان برای سرپرستی کودک ، خودشان را زیر سوال می برند و دچار احساس بی کفایتی ، سردرگمی و انزوا می شوند. "
به عقیده مایکلا دکر ، زوج درمانگر و درمانگر خانواده ، " فرسودگی والدین در نتیجه استرس طولانی مدت است که در آن خواست های فرد از توانایی هایش برای برآورده کردن انتظارات ، بیشتر است. "
علایم فرسودگی والدین شامل خستگی جسمی، خستگی عاطفی، بی انگیزگی، احساس ناامیدی و جدایی از دیگران و کنار گذاشتن فعالیت های لذت بخش ، است.
خبر خوب این است که فرسودگی والدین موقتی است و شما میتوانید با تغییر روش زندگی کارهایی را برای تغییر این شرایط انجام دهید.
در ادامه مواردی که باعث ایجاد فرسودگی والدین می شود و روش های پیشگیری از آن را با یکدیگر مرور می کنیم.
علایم فرسودگی والدین
با این که فرسودگی والدین بر افراد مختلف تاثیر متفاوتی دارد و برخی افراد علایم فیزیکی را تجربه میکنند و برخی دیگر از نظر عاطفی با مشکل روبرو می شود، به طور کلی میتوان گفت شایع ترین علایم فرسودگی والدین عبارتند از:
• خستگی یا احساس خستگی و بی انرژی بودن دائمی
• احساس درماندگی ، ناامیدی یا شک به خود
• سردرد ، گردن درد و درد عضلانی
• از دست دادن انگیزه
• تغییر در اشتها یا عادات خواب
• جدا شدن یا احساس تنهایی در دنیا
• تحریک پذیری
• تمایل به منزوی شدن
• سو مصرف الکل و مواد مخدر برای رسیدن به احساس آرامش ، بی حسی یا سرکوب احساسات ناخوشایند.
چه کسانی در معرض خطر فرسودگی والدین هستند
فرسودگی والدین اصلا مقوله جدیدی نیست و سالیان بسیار طولانی است که مردم با آن درگیر هستند به ویژه در قرن گذشته و زمانی که زنان به صورت دسته جمعی وارد نیروی کار شدند.
والدین امروزی به لطف همه گیری کووید 19 ، سطوح بیشتری از استرس و اضطراب را تجربه می کنند و احتمال بروز فرسودگی در آنها افزایش پیدا میکند.
گزارش های فرسودگی شغلی والدین از زمان همه گیری کرونا به صورت تصاعدی افزایش پیدا کرده است به طور قابل توجهی باعث بدتر شدن فرسودگی والدین شده است. والدین خانه ، شغل و درآمد خود را در اثر ویروس کرونا از دست داده اند و در نتیجه استرس و اضطراب بیشتری را تجربه می کنند.
برخی از والدین نگران این هستند که وعده غذای بعدی قرار است از کجا برسد و نمیدانند چطور باید فرزندانشان را تامین کنند. بسیاری از کودکان خانه نشین شده اند و مشغول تحصیل مجازی هستند که این عامل هم فشار بیشتری به والدین وارد کرده و مجبور به ایفای نقش معلم هم شده اند.
به گفته روانشناس، مارتا هورتاگرانادوس، افرادی که مهارت مقابله ای ضعیفی دارند بیشتر در معرض خطر فرسودگی والدین قرار می گیرند. این افراد صبر و تحمل کمی دارند و به سرعت نا امیدی می شوند و از نظر انعطاف پذیری مهارت پایینی دارند.
روشهای درمان و پیشگیری از فرسودگی والدین
چه بخواهید از ابتلا به فرسودگی والدین جلوگیری کنید ، چه نشانه های فرسودگی قریب الوقوع را مشاهده کرده اید یا این مشکل شما را از پا انداته باشد باید بدانید که شما آدم بدی نیستید و نیازی هم نیست که به همین شکل به زندگی ادامه بدهید. راههایی برای کنار آمدن با شرایط و بهتر شدن آن ها وجود دارد.
با همسر خود صحبت کنید
اولین کاری که باید انجام دهید این است که احساس خستگی خودتان را با همسر و والدین و دیگر عزیزانتان در میان بگذارید.
توضیح بدهید که با چه چیزی سر و کار دارید و صادقانه احساسات خود را بیان کنید. از اعتراف به این که تحت فشار هستید و بیش از حد توانتان کار می کنید ، نترسید. چیزهایی که برای بهتر شدن حالتان نیاز دارید را به آن ها بگویید و در صورت امکان مراحلش را مشخص کنید.
به اندازه کافی بخوابید
خواب کافی و 8 ساعت در شب برای سلامت روان شما بسیار مهم است ولی اگر نوزاد یا کودکی خردسال در خانه داشته باشید ، خوابیدن کار سختی می شود ولی با این حال باید تا حد امکان ، خوابیدن را در اولویت قرار بدهید.
مثلا چرت زدن بیست دقیقه ای در بین روز میتواند استرس شما را تا حدود زیادی کاهش دهد، تمرکزتان را بهبود دهد و به شما کمک کند کنترل بهتری روی احساسات خودتان داشته باشید.
ورزش کنید
شاید برای کسی که درگیری زیادی با کودکان دارد ، وقت پیدا کردن و اختصاص دادن زمانی برای ورزش ، مضحک به نظر برسد به خصوص اگر احساس خستگی و بی انرژی بودن میکنید ولی ورزش میتواند سطح انرژی شما را افزایش دهد ، سطح استرس را کاهش دهد و تنها زمان مفیدی است که صرفا به خودتان اختصاص داده اید و در حال جذب انرژی مثبت از اطراف هستید که همین امر توان شما را برای ادامه زندگی تا حد بسیار زیادی بهبود می بخشد.
هر زمان توانستید استراحت کنید
حس میکنید غرق کار شده اید؟ سطح استرستان بالاست ؟ اگر درگیری ذهنی تان بیش از حد شده چند دقیقه به خودتان استراحت بدهید مثلا یک فنجان چای یا قهوه بنوشید ، روی مبل بنشینید و همراه بچه ها کارتون ببینید یا برای خودتان موسیقی پخش کنید و ریلکس کنید.
شبکه پشتیبان بسازید
داشتن یک همسر مهربان و حامی هنگام پرورش نوزاد و خردسال اهمیت بسیار بالایی دارد ولی اگر احساس میکنید کمک های همسرتان کافی نیست و نمیتواند زمان کافی در نگهداری از کودکان به شما کمک کند از پشتیبانی اعضای خانواده یا گروه های همفکری والدین استفاده کنید.
خیلی خوب است که با والدینی که فرزندانشان با شما همسن هستند در ارتباط باشید و با آن ها همفکری کنید . آنها هم درست مثل شما نیاز به کسی برای حرف زدن ، شنیده و درک شدن دارند. میتوانید هر از گاهی فرزندتان را به مهد ببرید یا به یک پرستار بسپارید تا بتوانید به خودتان استراحت بدید.
با خودتان مهربان باشید
تربیت فرزندان با وجود چالش برانگیز بودن بسیار ارزشمند است. بروز احساس ناامیدی و فرسودگی کاملا طبیعی است ولی نحوه رفتار شما با خودتان در این زمینه اهمیت بسیار زیادی دارد. به خودتان اجازه بروز احساسات را بدید. شما مجبور نیستید به تنهایی با همه چیز روبرو شوید تا یک پدر و مادر فوق العاده باشید.
شما یک انسان آسیب پذیر هستید که نیاز به محبت و حمایت دارد بنابراین سعی کنید با خودتان مهربان باشید و بهترین شرایط را برای خودتان فراهم کنید.
سعی کنید زمانی از روز را به خودتان اختصاص دهید ، دوش بگیرید ، پیاده روی کنید ، مدیتیشن داشته باشید ، یوگا انجام دهید ، برقصید و غیره . خودتان را در اولویت قرار دهید و هر کاری که فکر میکنید احساس بهتری به شما میدهد را انجام دهید تا از نظر روحی در سلامت بمانید و بتوانید رفتار بهتری با فرزندتان داشته باشید.
منبع: بیتوته