تقابل آنکارا با کردها، جنگی سخت و یا صلحی پایدار

روشنا شاهرخ

مبارزه کردها در ترکیه، پیشینه تاریخی دارد. از قیام درسیم تا به امروز. به درازای تاریخ مبارزه نیز، قتل عام هایی برعلیه آنها صورت گرفته است. از سوزاندن 80000 کرد علوی در درسیم در میانه سالهای 1937 تا 1938، تا امروز در دیاربکر، فارقین و شرناخ، که به شیوه ملموس تر این قتل عام ها ادامه دارد. پروسه صلح که از اواخر 2012 شروع شده بود، فراز و نشیب های بسیاری به خود دیده است.

اما دیدار هیئت مذاکره کننده از زندان انفرادی جزیره امرالی- جایی که رهبر حزب کارگران کردستان 17 سال است زندانیست- بعد از آوریل 2015 به طور کلی به بهانه های مختلف، از سوی حزب "عدالت و توسعه" قطع شد و روند مذاکرات صلح نیمه کاره ماند . از تابستان 2015 ارتش ترکیه آتش بس را به صورت یک طرفه شکست و به بمباران مواضع حزب کارگران کردستان در نواحی بادینان، زاپ، قندیل پرداخت. این در حالی بود که در 7 ژوئن 2015 راه یافتن "حزب دموکراتیک خلق ها" با پشت سر گذاشتن 10% حد نساب آرا، توانست بیش از 80 کرسی مجلس را یه دست بیاورد. در واقع راه یافتن این حزب به مجلس، رویای اردوغان را برای تشکیل دولت بر باد داد. "حزب عدالت و توسعه " از سال 2002 با استاتوی حل مسئله کرد بر سر کار آمد و حتی توانست در میان کردها جایی برای خود باز کند. اما گویا قدرت گرفتن کردها و موفقیت "حزب دموکراتیک خلق ها" نقاب از چهره واقعی حزب عدالت توسعه انداخت. به طوری که در انتخابات ماه "می" 2015، با ایجاد رعب و وحشت در میان مردم و وقوع انفجار در پرسوس و در متینگ انتخاباتی "حزب دموکراتیک خلق ها " در آنکارا، انتخاباتی مهندسی شده را به راه انداخت و بعد از پیروزی در انتخابات سرکوب مردم در شهرهای مختلف کردنشین را آغاز نمود. تا جایی که در 23 نوامبر 2015 از سوی افراد ناشناس، به اتومبیل "صلاح الدین دمیرتاش" ریاست مشترک "حزب دموکراتیک خلقها" حمله شد.

عوامل ذکر شده تنها فاکتورهای تاثیر گزار در اقدامات اردوغان نبود. از 3 سال پیش با ظهور داعش، اردوغان رویای شکست کردها را در سوریه در سر می‌پروراند. به همین جهت از کمک های خود به داعش فروگذاری نکرد . تا جایی که اعضای داعش از طریق ترکیه به داعش می پیوستند و حتی زخمی هایشان در ترکیه درمان می‌شد. "سرگی لاورف" وزیر امور خارجه روسیه، در فوریه 2016 اعلام کرد که:" ترکیه و داعش مذاکرات مخفیانه دارند". به گزارش "سپوتنیک"، ترکیه و داعش به طور مخفیانه مشغول مذاکره اند و گزینه های جدیدی برای قاچاق کالا بررسی می کنند . شکست حصر کوبانی بعد از 4 ماه، آب سردی یر آرزوهای اردوغان ریخت و کردها را بیش از پیش در سطح دنیا مطرح ساخت. پیروزی آنها در مقابل داعش، روزنامه نگاران و سیاست مدارانی چون برنارد کوشنر- وزیر امور خارجه و اروپای فرانسه در دولت فرانسوا فیون - را به سوی خود جلب کرد. سال گذشته "فرانسوا اولاند "رئیس جمهوری فرانسه –از حزب سوسیالیست- با دعوت از "آسیه عبدالله "– ریس مشترک حزب اتحاد دموکراتیک - و "نسرین عبدالله" - فرمانده یگان های مدافع زن _ به کاخ الیزه، خواهان شناخت بیشتر سیستم مورد نظر کردها در سوریه شد. از سویی دیگرتلاش های اردوغان جهت تروریست قلمداد کردن "حزب اتحاد دموکراتیک" سوریه از طرف آمریکا، بی نتیجه ماند. همچنین خبرگزاری "ایرانا" از گشایش دفتر نمایندگی کردهای سوریه در مسکو خبر داده است. در طی روزهای اخیر نیز دبیرکل ناتو " ینس استولتنبرگ"، به نقش کلیدی کردها در روند پروسه صلح سوریه اشاره کرد.

در ماههای گذشته، ترکیه از اهرم سیل هجوم مهاجران برای تحت فشار گذاشتن غرب استفاده نمود. در واقع در ازای کنترل مهاجران از غربی ها حق السکوت گرفت . بر اساس اسناد برملا شده از دیدار اردوغان با " ژان کلود یونکر" و " دونالد تاسک" سران اتحادیه اروپا، در پنجم اکتبر، رئیس جمهوری ترکیه آشکارا از کنترل این کشور بر جریان پناهندگان به اروپا به مثابه ابزار اخاذی از این اتحادیه استفاده کرده است. یونکر همچنین یاد آورشد که اتحادیه اروپا عمدا، انتشار گزارش این اتحادیه را در باره وضعیت حقوق بشر در ترکیه به بعد از انتخابات موکول کرده بود تا به کارزار انتخاباتی اروغان کمک کند. بنابراین سکوت رسانه های غربی در مورد قتل عام های مناطق کردنشین ترکیه، راه را برای اعمال خشونت هرچه بیشتر علیه مردم هموارتر نمود. ارتش ترکیه به بهانه مبارزه با "حزب کارگران کردستان"، به توپ باران مناطق شهری پرداخت. در حالی که محاصره نظامی شهر جزیره واقع در استان شرناخ دومین ماه خود را سپری می کند. تا کنون از مجموع 138 شهروند زخمی در محله های شهر. اجساد 110 تن از آنان به سردخانه ها منتقل شده اند. این در حالی است تا چند روز پیش اجازه جمع کردن اجساد، از سوی نظامیان ترکیه به خانواده قربانیان داده نمی شد .شبکه تلویزیونی T.R.Tخبر ترکیه، از کشته شدن دسته کم 60 نفر در پی حملات نیروهای نظامی به یک ساختمان محاصره شده خبر داده است. تا کنون نیروهای امنیتی از تحقیق توسط گروهای مستقل در مورد آمار قربانیان جلوگیری کرده اند. دمیرتاش نیز نیروهای ترکیه را به کشتار زخمی ها در مناطق کردنشین متهم کرد. شدت خشونت ها تا جایی در حال پیشرویست که "نوام چامسکی" فیلسوف و منتقد آمریکایی و چند شخصیت جهانی دیگر بیانیه ای منتشر کرده و خواستار حل مساله کردها در ترکیه شده اند. همچنین" آسا موسی"- وکیل مدافع رئیس جمهور فقید آفریقا جنوبی نلسون ماندلا- همراه با هیئتی خواستار دیدار از امرالی در تاریخ 25 فوریه 2015 شد.

این روزها ترکیه جنگ علیه کردها را در دو جبهه تشدید کرده است. به گزارش خبر گزاری آناتولی، ارتش ترکیه در دو رخداد جداگانه مواضع کردها و ارتش سوریه را هدف حملات توپخانه ای قرار داده است. همچنین نیروهای ترکیه، مواضع کردها را در حومه شهر" اعزاز" در استان حلب هدف قرار داده اند. آنها به اهدافی در نزدیکی مناطق جنوبی ترکیه نیز حمله توپخانه ای کرده اند. در این میان واشنگتن از ترکیه خواست حمله به مواضع کردهای سوریه را متوقف کند. بی شک اقدامات ترکیه سبب تقویت گروهای جهادی در سوریه و پیچیده شدن هرچه بیشتر معادلات خواهد شد. به طوری که دیپلمات های روسی اعلام داشتند که همپیمانی ترکیه با داعش افزایش خطر تروریسم در منطقه و جهان را شدت می‌بخشد. به نظر می رسد حضور جنگنده های عربستان سعودی طی روزهای اخیر، در پایگاه "اینجرلیک" ترکیه و دخالت مستقیم این کشور در سوریه، سبب تشدید هرچه بیشتر بحران ها و کمک به تقویت نیروهای جهادی داعش شود. صلاح الدین دمیرتاش نیز در سخنان خود به این نکته اشاره کرد که هدف همپیمانی ترکیه و سعودی ، تقویت نیروهای جهادیست. از سویی دیگر دولت فرانسه نیز خواهان قطع هرچه سریعتر حملات ارتش ترکیه به مواضع کردها شد. این درحالیست که نیروهای کرد به تازگی مناطقی در شمال حلب را از دست گروهای جهادی پس گرفته اند.

اردوغان اکنون می‌داند رویای برقراری دوباره امپراطوری عثمانی، دست نیافتنی است، به هیمن دلیل بسان کسی که در دریای بی کران، برای زنده ماندن دست و پا می زند سلاح را از رو بسته است. به نقل از روزنامه "حریت" ترکیه، انتقادات درون حزبی نیز از اردوغان شدت پیدا کرده است. "حسن چلیک" سخنگوی سابق حزب عدالت و توسعه و" بلنت آرنج" معاون سابق نخست وزیر ترکیه، وضعیت کنونی ترکیه را "ورود آب به داخل کشتی" توصیف کرده و به رفتارهای مستبدانه اردوغان اشاره کردند. همچنین اذعان نمودند :" اگر اردوغان تغییری بنیادین و سریع در برنامه و عملکردهایش ندهد، با اعتراضات درون تشکیلاتی و برون تشکیلاتی بیشتری مواجه خواهد شد ". در روزهای اخیر دولت باغچه لی "رئیس "حزب حرکت ملی ترکیه" نیز با انتقاد شدید از رئیس جمهور این کشور وی را به لطمه زدن به دموکراسی ترکیه متهم کرد. بی شک از سر گیری پروسه صلح، تنها گزینه ای است که جهت حل بحران بدون کشتار و خونریزی برای اردوغان باقی مانده است . تا جایی که گلتن کشناک سیاست مدار "ه.د.پ" در ارتباط با بحران ایجاد شده در ترکیه گفت :"یا در شرایط برابر زندگی خواهیم کرد و یا مثل ما خواهید مرد" .