سفر خاورمیانه‌ای بایدن؛ رئیس جمهوری آمریکا در عربستان و اسرائیل به دنبال چیست؟

جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا ماه ژوئیه در سفری برنامه‌ریزی شده که تاریخ دقیق آن به تازگی اعلام شده عازم خاورمیانه خواهد شد.

بایدن قرار است در جریان این سفر دوره‌ای ابتدا عازم اسرائیل شود و سپس در پروازی مستقیم و تاریخی از اسرائیل به عربستان سعودی سفر کند.

دیدار با محمد بن‌ سلمان، ولیعهد عربستان که اتهاماتی در خصوص دست داشتن در قتل یک رونامه‌نگار مخالف ریاض به وی وارد شده از جمله برنامه‌های سفر رئیس جمهوری آمریکا به عربستان سعودی خواهد بود.

این در حالیست که جو بایدن در بدو به دست گرفتن قدرت بارها بر لزوم تغییر رویکرد حاکمان ریاض در برخورد با مخالفان و فعالان سیاسی تاکید کرده و خواستار بهبود شرایط در این کشور از حیث احترام به حقوق بشر و آزادی‌های اجتماعی و سیاسی شده بود.

کاخ سفید روز سه شنبه با اعلام رسمی تاریخ سفر بایدن به اسرائیل، کرانه باختری و عربستان سعودی که قرار است طی روزهای ۱۳ تا ۱۶ ژوئیه صورت گیرد به گمانه زنی‌های چند هفته‌ای در خصوص این سفر و احتمال تعویق آن پایان داد.

این نخستین سفر بایدن به عنوان رئیس جمهوری ایالات متحده به خاورمیانه خواهد بود که طی‌ آن وی علاوه بر دیدار با رهبران اسرائیلی، فلسطینی و مقامات عربستان سعودی در نشست کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، مجمع دیپلماتیک کشورهار عرب منطقه نیز شرکت خواهد کرد.

به گمان برخی تحلیل‌گران، جو بایدن همچنین در این سفر تلاش خواهد کرد موافقت عربستان سعودی را برای افزایش تولید نفت جلب کند تا از این راه زمینه توقف سیر صعودی بهای سوخت و نیز کنترل وضعیت تورم در کشورش را در آستانه انتخابات مهم و چالش‌برانگیز ماه نوامبر برای حزب دموکرات فراهم کند.

فرانس‌پرس در گزارش خود آورده است: نتیجه هر چه که باشد، ملاقات جو بایدن با ولیعهد عربستان که از وی به عنوان حاکم واقعی کشورش نام برده می‌شود، تغییر رویکردی بحث‌برانگیز برای دیپلماسی ایالات متحده آمریکا به شمار می‌آید.

جو بایدن در طول مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری در سال ۲۰۲۰ بارها از ریاض به دلیل آنچه بر سر جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد حکومت عربستان سعودی در کنسولگری این کشور در استانبول آمده بود انتقاد کرده و یادآور شده بود که با عاملان اصلی این جنایت برخورد خواهد کرد.

این در حالیست که در نتایج تحقیقات آژانس‌های اطلاعاتی آمریکا که دولت بایدن دست به افشای آن زد از محمد بن سلمان به عنوان آمر و پشتیبان عملیاتی نام برده شده که در ترکیه به اجرا درآمد و طی آن جمال خاشقجی به دست ماموران اعزامی از سوی ریاض کشته و قطعه قطعه شد.

در گزارش فرانس‌پرس به نقل از یک مقام ارشد آمریکایی آمده است: «می‌توانیم انتظار داشته باشیم که رئیس‌جمهوری، محمد بن سلمان ولیعهد عربستان را در جریان سفرش ملاقات کند.»

وی سپس می‌افزاید: «سیاست آمریکا پس از قتل خاشقجی مستلزم «تنظیم مجدد روابط» و نه حرکت به سمت یک «گسست» بود.

این مقام آمریکایی که نامی از وی برده نشده در ادامه تاکید کرد: «عربستان سعودی برای هشت دهه شریک استراتژیک آمریکا بوده و حدود ۸۰ هزار آمریکایی در این کشور زندگی می کنند.»

به گزارش کاخ سفید، موضوع «امنیت انرژی» محور اصلی سفر رئیس جمهوری ایالات متحده به عربستان خواهد بود، این در حالیست که به اذعان برخی مقامات آمریکایی سفر وی در کل اهداف دیپلماتیک گسترده تری را شامل خواهد شد.

این سفر با ملاقات نفتالی بنت، نخست وزیر اسرائیل در بیت‌المقدس آغاز خواهد شد. آقای بایدن برای نخستین بار حدود پنجاه سال پیش، به عنوان یک سناتور جوان از اسرائیل دیدن کرده بود.

انتظار می رود که جو بایدن در این سفر و در جریان ملاقات با نفتالی بنت بر حمایت ایالات متحده از ارتش اسرائیل، به ویژه در زمینه تقویت سیستم دفاع هوایی ضد موشکی گنبد آهنین، در بحبوحه تنش‌های موجود پس از به بن رسیدن مذاکرات احیای توافقنامه هسته‌ای قدرت‌های بزرگ با تهران تاکید کند.

مقام ارشد آمریکایی که فرانس پرس اظهارات وی را منعکس کرده در ادامه می‌گوید: «رئیس جمهوری در اسرائیل، احتمالاً از منطقه‌ای بازدید خواهد کرد که در آن سامانه‌های پیشرفته دفاع هوایی ضد موشکی کار گذاشته شده است؛ وی همچنین در خصوص آخرین نوآوری‌های دفاعی بدست آمده میان دو طرف به ویژه در زمینه استفاده از فناوری‌های ضد موشکی مبتنی بر لیزر و سایر تهدیدات هوایی با مقامات اسرائیلی گفتگو خواهد کرد.»

منبع یاد شده ضمن اشاره به دیدار برنامه ریزی شده جو بایدن با محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین در بیت‌لحم که بخشی دیگر از این سفر را تشکیل خواهد داد، یاد آور شد که رئیس جمهوری آمریکا بار دیگر بر راه حل تشکیل «دو کشورمستقل» فلسطینی و اسرائیلی تاکید خواهد کرد و خواستار بهبود روابط با مقامات فلسطینی خواهد شد.