تاريخ: ۱۳۹۵ پنج شنبه ۳۰ دي ساعت ۱۱:۱۱ | بازدید: 1588 نظرات: 0 کد مطلب: 2872 |
ئەرسەلان بورنا ـ شرۆڤەکاری سیاسی
جێی دوودڵی نییە ئێمە لە جیهانێکی نایەکسان لە دەست پێ ڕاگەیشتن بە خزمەتگوزارییەکان و ئاسوودەیی ژیان دەکەین. ئەوە بەم واتایە دێ کە جیا لە وڵاتانی ڕۆژئاوایی و چەند وڵاتێکی ئاسیایی دۆخی سیاسی و ئابووریی ئەوانی دیکە ناسەقامگیر و نالەبارە. هەروەها، وڵاتانی مۆدێڕن دەوڵەمەندتر، تەندرووستتر و لە ڕووی پێوەرەکانی ژیان یا پەروەردە و ڕاهێنان لە ئاستێکی باشتر جێگەیان گرتووە. هاووڵاتییانی ئەوان لە چاو بە خەڵکانی دیکە دەستیان بە خزمەتگوزاری بەربڵاوتر و بژاردەی جۆراوجۆرتر ڕادەگات. هەروەها، بە هۆی بوونی دامەزراوە سیاسی و ئابوورییە دیمۆکراتیک و وەڵامدەرەکان داهاتووی کارییان دابین کراوە کە ئەم پرسە لە لایەن دامەزراوەکانی ئێمەوە گرینگایەتییەکی ئەوتۆی پی نەدراوە.
بەشداری لە کۆمەڵگا و دامودەزگاکانی بەڕێوەبەرایەتی لە سەر بنەوانی شارەزایی و لێهاتوویی نەک پارتی بازی یا خزمایەتی دەتوانێ یارمەتی بە ڕەوتێکی گونجاوی ڕێکخراوە سیاسی و ئابوورییەکان لە ئاست بە تەکووزی بزوێنەرەکان بدات. ئەم شێوەیە لە نزیکایەتی نیشانی داوە کاریگەرییەکی بەرچاوی لە سەر پەیوەندییەکان هەیە و دەتوانێ وەڵامدەری داخوازییەکان ببێ. گرینگە ئاماژە بەم خاڵەش بدرێ کە کۆمەڵگا ئازاد و دیمۆکراتیکەکان بە بەردەوامی خەریکی گۆڕانکاری بنەڕەتینە. کەوایە، کاری ڕێکخراوە سیاسی و ئابوورییەکان لە گۆڕی ئەو یاسایانە دەبێ کە بەرهەمی حکوومەت و هاووڵاتییانە و لە سەر بنەمای ئەوان خۆیان بەڕێوە دەبن.
ڕەوتێکی سیاسی سالم و تەندرووست دەتوانێ هەبوون بە ڕێکخراوە ئابوورییەکان بدات و ناوەرۆکی ئەوان دیاری و دەست نیشان بکات. هاووڵاتیان لەم چوارچێوەیەدا هێز و دەسەڵات بە سیاسەتمەداران دەدەن و لە هەمبەر ئەوە لێپرسینەوەیان لە ڕێگە یاسایییەکان لەگەڵدا دەکەن و ڕووبەڕووی دادگایان دەکەنەوە. ئەم گرێدراویی و پەیوەندییە تەنیا لە کۆمەڵگا دیمۆکراتیکەکان بەدی دەکرێ و جیا لەوەش، ئێمە شایەتی گەندەڵی بەربڵاو، خۆداسەپاندن، کۆ کردنەوەی سامانی زۆرتر یا گەیشتن بە بەرژەوەندییە تاکەکەسییەکان نین.
لەم ڕوویەوە، شێوەکانی دابەش کردنی هێزی سیاسی و بەشداری لایەنەکان بۆ بەدواداچوون و وەدی هێنانی ئامانجە دیاری کراوەکان کاریگەردانێرترە. بەشداری هەر دوو ڕەگەز بە دوور لە هەڵاواردن یارمەتییەکی باش بە کۆمەڵگا دەدات کە مافە سیاسی و ئابوورییەکانی ئەو بە باشی دەپارێزێ. ئەگەرچی بایەخ پێدان بە توانایی و لێهاتووییە تاکەکەسییەکان لە تەواوی بوار و ئاستەکانی کۆمەڵگادا گرینگە بەڵام واباشترە بۆ کارتێکەری زۆرتر لە چوارچێوەی ڕێکخراوەکان پێناسەیان بۆ بکرێ.
بەگشتی، ڕێکخراوە سیاسییە دیمۆکراتیکەکان و دامەزراو لە سەر داواکاری و داخوازییەکانی کۆمەڵگا و جڤاتە مرۆڤییەکان دەتوانێ هۆکاری سەقامگرتوویی و بەردەوامی دۆخێکی لەبار و گونجاو بۆ وڵاتان ببێ. ئەم پرسە کاریگەرییەکی بەرچاوی لە سەر ڕێکخراوە ئابوورییەکان دادەنێ کە دەورگێڕانێکی هەمەلایەنەیان لە ئاست بە دەڵەمەندی یا هەژاری گەلان لە ئەستۆیە. بە کورتی، ئەوە سیاسەت و ڕێکخراوە سیاسییەکانی وڵاتێکن کە دەتوانن سامانەکانی نەتەوەی خۆیان لە بەستێنە ئابوورییەکان دابین و دەستەبەر بکەن.