۱۴۰۳/۱/۲۸ ۱۴:۱۰
| تاريخ: ۱۴۰۱ دوشنبه ۱۹ ارديبهشت ساعت ۱۲:۴۶ | بازدید: 1158 نظرات: 0 کد مطلب: 18707 |
گردشگری کشاورزی؛ ایده‌ای نو برای معیشتی پایدار
گردشگری کشاورزی یکی از انواع گردشگری مبتنی بر فعالیت‌های کشاورزی است که در جهت رسیدن به‌توسعه روستایی و ایجاد درآمد ثانویه برای جوامع بومی پیشنهاد می‌شود.
گردشگری کشاورزی یا گردشگری مزرعه بهترین راهکار حاضر برای توسعه روستاها و رونق اقتصادی آن‌ها است. گرچه در دل این بهبود معیشت، فرهنگ‌ها و ریشه‌ها هم محفوظ می‌ماند و حتی آن بخشی که از یادرفته است دوباره احیاء می‌شود. ترویج این نوع از گردشگری می‌تواند هم کمکی به‌بهبود اوضاع زندگی و معیشت روستاییان کشاورز باشد و هم تجربه‌ای متفاوت برای گردشگران اسیر در شهرهای بزرگ و صنعتی. در ادامه با هاژه همراه شوید تا درباره این نوع از صنعت گردشگری بیشتر بخوانیم.
گردشگری کشاورزی چیست؟
گردشگری کشاورزی یا مزرعه یکی از فعالیت‌های نسبتا جدید کشاروزان و دامداران است که به‌آن‌ها در رسیدن به یک الگوی کسب درآمد ثانویه کمک می‌کند. در واقع فعالیت‌های مبتنی بر کشاورزی و دامداری و هرآنچه در یک مزرعه انجام می‌شود، برای جذب گردشگران مورد استفاده قرار می‌گیرد تا از این طریق هم درآمدی جدا از فعالیت‌های کشاورزی عائد خانوارهای روستایی شود و هم روشی جدید برای تأمین نیازهای روحی و ارضاء حس ماجراجویانه و تنوع‌خواه گردشگران باشد.
این نوع از صنعت توریسم که در دنیا به اگریتوریسم (agritourism)، یا در اصطلاح عموم اگروتوریسم، شناخته می‌شود ترکیبی از دو واژه Tourism و Agriculture است که علاوه بر ایجاد درآمدی پایدار برای کشاورزان و دامداران، روشی برای رونق و آبادانی مناطق روستایی و حتی راهکاری برای بازگشت روستاییان به خانه‌ها و مزارع آباء و اجدادی‌شان به شمار می‌رود. چیزی که از آن به «مهاجرت معکوس» تعبیر می‌شود.
انواع مزارع گردشگری کشاورزی
گردشگری مزرعه‌ای تنها به بازدید از مزارع و فعالیت‌های کشاورزان و دامداران محدود نمی‌شود. آنچه این فعالیت را برای گردشگران جذاب‌تر می‌کند، در واقع مشارکت است. مشارکت در برداشت میوه و محصولات کشاورزی، تهیه فرآورده‌های خوراکی از محصولات کشاورزی و دامی، مشارکت در جشنواره‌های فروش محصولات روستایی، در کنار فعالیت‌هایی مانند نگهداری از احشام، دوشیدن شیر، راندن اسب و پرورش زنبور و ده‌ها فعالیت دیگر و در واقع تجربه یک زندگی واقعی با کشاورزان و دامداران.
مزارع و کشتزارها با اهداف مختلفی می‌توانند به‌مقصدی برای بازدید گردشگران تبدیل شوند که در ادامه به آن می‌پردازیم.
مزارع فراغت و تعطیلات
بعضی مزارع صرفا برای گذران اوقات فراغت گردشگران در نظر گرفته می‌شوند. در این مزارع زیرساخت‌های اقامتی مانند اکولاژها یا خانه‌های روستایی برای شب‌مانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. خدمات پذیرایی با محصولات بومی و ارگانیک و غذاهای محلی انجام می‌شود و گردشگران از صنایع‌دستی هنرمندان بومی خریداری می‌کنند. حتی می‌توانند تولید آن را از نزدیک مشاهده و تجربه کنند و علاوه بر تجربه سبک زندگی روستایی از مواهب طبیعی پیرامون خود لذت ببرند.
مزارع مهمان ؛ تجربه زندگی در مراتع همراه با دامدارن
در بعضی مزارع گردشگران مهمان گله‌داران می‌شوند و فعالیت‌هایی مانند دامداری، سوارکاری، ماهی‌گیری، آشپزی و پیاده‌روی در دامان طبیعت را تجربه می‌کنند. برای تجربه این سبک از سفر، گاهی گردشگران تا ارتفاعات بالایی را همراه دامداران حرکت می‌کنند تا مدتی را در مراتع سپری کنند.
مزارع بازدید و تماشا ؛ بازدید از فعالیت‌های کشاورزی
گاهی گردشگران با حضور در روستاها و مزارع از فعالیت‌های کشاورزان بازدید می‌کنند. آن‌ها در مراحل کاشت و برداشت محصولات مشارکت می‌کنند و از چیدن میوه تا دوشیدن شیر و تولید فرآورده‌های لبنی و محصولات روستایی برایشان جذابیت دارد. گردشگران می‌توانند با مشارکت در چنین فعالیت‌هایی، هم از نحوه تولید محصولات کشاورزی مطلع شوند و هم محصولات مورد نیازشان را از منابع اصلی خریداری کنند.
مزارع آموزشی ؛ گردش برای آموزش
بعضی مزارع برای مشارکت در فعالیت‌های کشاورزی و دامداری با اهداف آموزشی برنامه‌ریزی و مدیریت می‌شوند. به نظر می‌رسد این شیوه بیشتر مناسب دانشجویان و دانش‌آموزانی باشد که در یکی از رشته‌های تحصیلی مرتبط با علوم دامی یا کشاورزی تحصیل می‌کنند و در کنار تحصیل تجربه واقعی هم برای آن‌ها ضروری است.
مزارع سلامت ؛ بازیابی سلامت و گذران دوران نقاهت
گاهی مزارع و محیط‌های روستایی بهترین مکان برای بازیابی سلامت و گذران دوران نقاهت است. زندگی در یک خانه روستایی با چشم‌اندازی زیبا از طبیعت اطراف و بهره‌مند شدن از هوای پاک و سالم با یک رژیم غذایی کاملا ارگانیک و سالم می‌تواند یک پیشنهاد عالی برای گذراندن دوران نقاهت بیماران باشد.
مزارع خود برداشت ؛ مشارکت در برداشت محصول و خریدی ارزان‌تر
معمولا برداشت محصولات باغی یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های کشاورزان و باغ‌داران است، چون باید این کار را بادقت بالایی انجام دهند و محصولات را به‌موقع روانه بازارها، سردخانه‌ها یا انبارهای میوه کنند. اما گردشگران با مشارکت در فرایند میوه‌چینی می‌توانند علاوه بر کمک به‌کشاوران و باغ‌داران، میوه مورد نیاز خود را حتی با قیمتی ارزان‌تر تهیه کنند.
مزارع شهروند
در این نوع مزارع، ساکنان شهری قطعه زمین کوچکی در نواحی کشاورزی دارند و در روزهای آخر هفته و تعطیل در آن کار می‌کنند. این مزارع زمینه مشارکت مردم شهری را در فعالیت‌های کشاورزی و بهره‌بردن از چشم‌انداز روستایی فراهم می‌کند.
توریسم مزرعه دامنه وسیعی از فعالیت‌های مختلف را در بر می‌گیرد که در ادامه به‌بعضی از آن‌ها می‌پردازیم:
• برگزاری جشنواره‌های محصولات کشاورزی مثل جشنواره انار، آلبالو، سیب و خرما
• احیاء و استفاده از اقامتگاه‌های روستایی به‌خصوص با چشم‌اندازی زیبا از مزارع
• برگزاری جشنواره غذاهای بومی
• ترویج استفاده از مواد غذایی ارگانیک و تشویق گردشگران به‌استفاده از غذای سالم
• ایجاد تریل‌ها و مسیرهای پیاده‌روی در سایت‌های طبیعی برای حفاظت از پوشش گیاهی و حیات جانوری
• ساختن اکولاژها در نواحی طبیعی با چشم‌انداز زیبا و ارائه خدمات به‌گردشگران
• احیاء آیین‌ها و آداب و رسوم روستایی برای جذب گردشگران
• احیاء بازی‌های بومی و کهن ایرانی
• ایجاد محل‌هایی برای کمپ‌زدن، شب‌مانی و برپایی آتش
• امکان تجربه طبخ غذا بااستفاده از محصولات بومی توسط خود گردشگران
• کاشت گل و گیاه و کسب اطلاعات بسیار خوب در نحوه کاشت و نگهداری از گیاهان و گل‌ها
• برگزاری مسابقات سوارکاری و آموزش سوارکاری
• برگزاری جشنواره‌های روستایی مانند جشنواره‌های گلاب‌گیری، شیردوشان و گیاهان دارویی
• برگزاری نمایشگاه‌های صنایع‌دستی بومی و امکان آموزش، فروش و ترویج فرهنگ بومی
• قصه‌گویی و احیاء داستان‌های بومی و اصیل
گردشگری کشاورزی در جهان
توریسم مزرعه سالیان سال است که به‌عنوان یک کسب‌وکار پررونق در اروپا و در سال‌های اخیر در مزارع آمریکای شمالی، گردشگران بسیاری را از شهرهای صنعتی و بزرگ برای تجربه‌ای متفاوت فراخوانده است. بسیاری از مردم به‌دنبال این هستند تا تعطیلات خود را در حومه شهرها و مناطق روستایی بگذرانند و اگرچه برای یک روز را به‌دور از ازدحام شهرها سپری کنند.
شرکت در جشنواره‌های محلی، مزارع خودبرداشت، گشت‌های تفریحی در مراتع پرورش احشام، استفاده از خدمات تخت و صبحانه و شرکت در تورهای آموزشی، علاوه برایجاد کسب‌وکار برای کشاورزان و مزرعه‌دارها، به‌نوعی سرگرمی هم برای گردشگران و هم برای مزرعه‌دارها تبدیل شده است.
گردشگری کشاورزی در ایران
وجود روستاهای متعدد با تنوع فرهنگی بسیار بالا در کشورمان زمینه بسیار خوبی برای ترویج گردشگری مزرعه ای است. خانه‌های روستایی، نحوه طبخ غذاهای بومی، تنوع مواد اولیه مورد استفاده در طبخ غذا که از دل طبیعت تامین می‌شود، آیین‌های بومی، بازی‌ها ، آوازهای سنتی، پوشش محلی، موسیقی سنتی و چشم‌اندازهای طبیعی و متنوع روستاهای ایران زمینه‌ای عالی برای تشویق گردشگران برای حضور در روستاها است.
تفاوت چشمگیری که در سبک زندگی روستایی و فعالیت‌های آن‌ها در نقاط مختلف کشورمان به‌چشم می‌خورد، تنوع فعالیت‌های توریسم مزرعه را افزایش می‌دهد. سبک زندگی روستایی در استان‌های نوار شمالی کشورمان با سبک زندگی بومی در استان سیستان و بلوچستان، روستاهای عشیره‌نشین خوزستان، روستاهای کردنشین غرب کشور و مردمان نجیب نواحی کویری تفاوتهای چشمگیری دارد که این تنوع و تفاوت برگ برنده ایران در توسعه گردشگری کشاورزی است.
ترویج گردشگری مزرعه درنواحی مختلف ایران و تبادلات فرهنگی نه‌تنها «توسعه اقتصاد محلی» را به‌ارمغان می‌آورد بلکه باعث حفاظت از ریشه‌های فرهنگی در بین مردمان روستانشین ایران عزیزمان می‌شود.
گردشگری کشاورزی و توسعه روستایی
گردشگری کشاورزی در بسیاری از کشورهای جهان به‌یک روش کسب درآمد بسیار مطلوب تبدیل شده و در واقع منابع جدیدی به‌سبد درآمدی خانوارها اضافه کرده است. علاوه بر آن کمک کرده تا منابع طبیعی به‌خوبی حفاظت شود و تحت‌تاثیر حضور گردشگران، مصرف غذاهای ارگانیک و مواد غذایی سالم بیشتر مورد توجه قرار بگیرد.
در گردشگری مزرعه یا اگروتوریسم گردشگران مدتی را با خانواده‌های روستایی در مزارع و خانه‌های روستایی سپری می‌کنند و فعالیت‌های کشاورزی را فرا می‌گیرند. این کار علاوه بر نقش موثری که بر تجدید حیات روستاها و ایجاد اشتغال برای روستاییان دارد، می‌تواند به‌حفاظت از میراث تاریخی و فرهنگی روستاها کمک کند.
در واقع این گردشگری تجربه زندگی روستایی است و همین تجربه آن را برای گردشگران متمایز می‌کند. به‌خصوص گردشگران جوانی که شناخت کمتری از سبک زندگی روستایی دارند.
در گردشگری مزرعه این امکان به‌مردم داده می‌شود تا برای تفریح و سرگرمی، آموزش و فراگرفتن یا برای لذت‌بردن از فعالیت‌های کشاورزی و دامداری، وارد روستاها و مزارع شده و علاوه بر تجربه فرهنگ، سبک زندگی و بازدید از جاذبه‌های روستا از مشارکت در فعالیت‌های مزرعه بهره ببرند. در نهایت همه این فعالیت‌ها توسعه، رونق و آبادانی روستاها را به‌دنبال دارد.
تور گردشگری کشاورزی
برگزاری تور گردشگری کشاورزی یکی از بهترین روش‌ها برای حضور سازمان‌یافته و منسجم گردشگران در مزارع است که هم فرصت اشتغال را برای برگزارکنندگان تور فراهم می‌کند و هم این امکان را به‌گردشگران می‌دهد تا در مزارع حضور پیدا کنند. شاید پیداکردن مزرعه‌ای که پذیرای گردشگران باشد کار چندان آسانی نباشد، اما وقتی این کار را به برگزارکنندگان تورهای طبیعت‌گردی و بومگردی بسپارید، می‌توانید با اعتماد و اطمینان بیشتری در فعالیت‌های کشاورزی مشارکت کنید.
البته بسیاری از ساکنان شهرهای بزرگ اگر دوست یا بستگانی در نواحی روستایی داشته باشند بدون شک زمانی را به‌دیدار با خویشاوندان خود اختصاص می‌دهند، اما این امکان برای همه فراهم نیست و برگزاری تور گردشگری کشاورزی می‌تواند روشی مطمئن برای مشارکت در فعالیت‌های کشاورزی باشد.
البته پیشنهاد می‌کنیم حتما درباره فعالیت‌های آژانس برگزارکننده تور از قبل پرس‌وجو کنید. گرچه حضور گردشگران در هر مکانی تبعات خود را به‌دنبال دارد اما اگر این حضور به‌شکل سازمان‌یافته و در قالب «تورهای مسئولانه» و باکمک راهنمایان باتجربه و آگاه همراه باشد، می‌تواند اثرات منفی حضور گردشگران را به‌حداقل برساند.
سخن آخر
ورود گردشگران طبیعت‌گرا و بوم‌گردها به‌نواحی روستایی علاوه بر رونق و آبادانی روستاها و ایجاد روش‌هایی برای درآمد بیشتر، موجب شده تا ارزش‌های روستایی، فرهنگ‌ها و ریشه‌ها بیشتر مورد توجه قرار گیرد و خود جوامع روستایی درصدد حفاظت از میراثشان برآیند.
این تبادلات فرهنگی باعث تقویت فرهنگ بومی می‌شود و بسیاری از باورها و سنن و آداب و رسوم قدیم و حتی از یادرفته را دوباره احیاء می‌کند. به‌طوری که توسعه گردشگری کشاورزی و مزرعه‌ای می‌تواند علاوه بر ایجاد درآمد بسیاری از مشکلات نواحی روستایی را از بین ببرد.
برچسب ها:
تور, توریست, توریسم, سفر, گردشگری, گەشتیاری, محیط یست, معیشت پایدار, مهاباد, هاژه, کردستان, کشاورزی, کورد, کوردستان
