درسایەی بی مسئولیتی، فقرەقا درحال نابودیست

 امروزه بسیاری از ملت ها و دولت ها در کشورهای مختلف جهان که از غنای فرهنگی و تاریخی برخوردار نیستند و تاریخ و گذشته آنچنانی ندارند، سعی می کنند که با مطالعات و بررسی های گسترده و صرف هزینه های گزاف برای خود تاریخ و فرهنگی غنی بسازند و خود را به عنوان ملت های با تاریخ و فرهنگ طولانی معرفی کنند(ایالات متحده آمریکا). متاسفانه در منطقه ما با وجود آثار عینی متعدد تاریخی و فرهنگی، توجه چندانی بدان صورت نگرفته و به نحوی با سهل انگاری و کوته بینی فکری با این امر برخورد شده است، طوریکه باعث تخریب و نابودی این آثار ارزشمند گشته است. 

جای بسی تعجب دارد که با وجود این آثار بدان بی توجه هستیم و هیچ گونه اقدام و راهکار برای حفظ و احیای آن ها صورت نمی دهیم. دخمه سنگی فقره قا مهاباد که نزدیکترین نظریه در رابطه با ساخت و بنای آن به دوره مادها نسبت داده شده بیش از 2500 سال از آن تاریخ می گذرد، و نه تنها یکی از آثار و بازمانده های تاریخ ملتی است که زمانی از قدرتمندترین تمدنها از نظر شهرسازی و فرهنگی و جهانبینی بوده، بلکه اولین حکومت قدرتمند در سطح ایران و خاورمیانه بوده و بیش از آنکه به تاریخ مردم این منطقه مرتبط باشد به تاریخ جهان نیز مربوط بوده به گونه ای که یکی از نقطه های شروع تاریخ و شهرنشینی نیز خوانده می شود. این شاهکار بجا مانده از تاریخ تشکیل تمدن بشر که با طراحی و کنده کاری منحصر به فرد آن، موقعیت نظامی امنیتی فوق العاده شهرهای ماد را در ذهن تاریخ شناسان و شهرسازان تجسم می کند، چشم و نظر هر بیننده و تاریخ دان و باستان شناس و هنرمند و شهرسازی را به خود جلب می کند و حال بعد از گذشت چندین هزار سال بدون تغییر مانده و حتی بعد از نهادینه و بومی شدن صنعت و تکنولوژی و شکل گیری چند انقلاب(کشاورزی، صنعتی و...)در منطقه هم گویا مسئولین در فکر کوچکترین توجه به آن نیستند چرا که در حال حاضر بعد از چند هزار سال دقیقا از ابزاری چند هزار ساله برای مشاهده آن بهره جسته اند و آن نردبانی ساده و بسیار ابتدایی و در عین حال نا امن که کمتر کسی ریسک بالا رفتن از آن را می پذیرد!!!

در چند سال گذشته با بی توجهی مردم و مسئولین مرتبط، این اثر ارزشمند تاریخی و فرهنگی به طرز فاجعه باری به  سوی تخریب و حتی نابودی رفته است طوریکه وقتی به داخل آن گام می نهیم با چشم اندازها و مناظر بسیار ناگواری برخورد می کنیم؛ از نوشتن یادگاری های شخصی بر روی دیوارهای آن گرفته تا ریختن زباله تخریب ستون ها و... . لازم به یاد آوری است که پاک کردن این نوشته ها از روی دیوارهای دخمه که با اسپری های مخصوص رنگی انجام گرفته، بدون آسیب دیدگی احتمالی دیواره ها امکان پذیر نمی باشد، لذا به طور ناباورانه ای باید گفت که با این سهل انگاری از طرف عده ای ساده اندیش ضرر غیر قابل جبرانی به این اثر ارزشمند و میراث جهانی وارد شده است که حتی بیگانگان نیز با دیدن چنین مناظری و این چنین نگهداری ای از هویت ملت و مردمی دیگر افسرده و غمگین می شود.

از طرفی دیگر نیز مسئولین و دست اندرکاران شهری و غیر شهری مرتبط با امر(اداره صنایع دستی و میراث فرهنگی، فرمانداری، شورای اسلامی شهر، شهرداری، اداره منابع طبیعی و ...) و اداره میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی بطور اخص، متولی و مسئولیت اصلی حفظ این میراث جهانی بر دوش آنهاست، عملا هیچ گونه اقدام در خور و شایسته ای برای حفظ و احیای این اثر ماندگار و تاریخی ملی و جهانی انجام نداده اند. گویا این مسئولین عزیز هیچگاه از این مکان تاریخی دیدن و این مناظر غیر قابل تحمل را مشاهده نکرده اند!! که درصدد تدوین و اجرای برنامه ها و راهکارهای مناسب برای جلوگیری از تخریب و نابودی هر چه بیشتر بر آیند و این درحالی است که زیرساخت اصلی و ستون اصلی تمدن و تاریخ این اثر و مردم و منطقه در حال نابودی است و بسیاری عدم برخورداری مهاباد از هتل و جاده و فرهنگ پذیرایی از گردشگر و...این چنین مسائل حاشیه ای را در رابطه با حفظ میراث فرهنگی و گردشگری پیش کشیده اند که در مدت زمان اصلاح آن شاهد نابودی اصل بوده ایم دیگر لزومی برای آن وجود نخواهد داشت. همواره باید این نکته را دریابیم که توسعه پایدار به معنای استفاده نسل امروز از منابع و انرژی های امروزی بدن ضربه زدن به منابع و انرژی نسل آینده، تنها مختص به انرژی و محیط زیست و منابع و انرژی نبوده بلکه تاریخ و هویت و فرهنگ را نیز شامل می شود و این در حالی است که با تدوین و اجرای برنامه های مناسب و سرمایه گذاری، "دخمه فقره قا" نه تنها می تواند به عنوان یکی از بهترین و پربازدید ترین  مکان های گردشگری در سطح استان و حتی کشور مطرح شود و باعث ایجاد اشتغال و اشتغالزایی در سطح شهرستان و منطقه نیز شود و همزمان از وجود و هویت خود نیز دربرابر ناملایمات و نامهرابی ها ساده اندیشی ها حفاظت کند و نقطه شروع تاریخ که متعلق به تمام جهان می باشد نیز بدون کمترین آسیبی پابرجا می ماند.

در آخر باید گفت که روی سخن این نوشتار و رسالت خبری با همه مردم، مسئولین و دست اندرکاران و... است که به نحوی در قبال این امر مسئول هستند، چرا که این اثر ارزشمند تاریخی؛ بخش جدا ناشدنی و بزرگی از فرهنگ و تاریخ ملتمان و جهانیان است و بی توجهی به آن بی توجهی به شعور فرهنگی و تاریخی خودمان است و همیشه باید این سوال را از خودمان بپرسیم آیندگان درباره ما و کارهای ما چه خواهند گفت چگونه قضاوت خواهند نمود و چگونه یاد خواهند کرد؟ لذا می بایست با تدوین و اجرای برنامه های مناسب برای احیا و حفاظت آن گام های اساسی و درخوربا تاریخ آن برداشته شود و مردم نیز در حفظ و نگهداری آن از جان خود مایه نذارند بلکه بیشتر به آن توجه کنند.