کوردهای سودان

آفریقا یکی از شگفت‌انگیز‌ترین مکان‌های دنیاست که دارای فرهنگ بسیار غنی است. جالب اینجاست که بدانید کوردهای زیادی در کشورهای آفریقایی همچون سومالی و سودان زندگی می‌کنند.

حضور کوردها در سودان به حدود 800 سال پیش بر می‌گردد. در سال 1172 میلادی و در زمان صلاح‌الدین ایوبی شخصی به نام توران‌شاه به خلافت فاطمیون در مصر حمله کرد و موفق شد که آن‌ها را شکست دهد.

یکی از متحدان فاطمیون، نوبی‌ها بودند که نیاکان سودانی‌های امروزی هستند. توران‌شاه با ارتش کورد خود به مصاف نوبی‌ها نیز رفت و آن‌ها را هم شکست داد.

توران‌شاه برگشت اما جمعیت زیادی را آنجا جای گذاشت. او فرماندهی به نام ابراهیم الکوردی در آنجا به عنوان والی منصوب کرد.

روایت است که الکردی هنگام شنا غرق شد، اما افرادش در سودان مستقر شدند. اکثر کوردهای سودان از آن دوره هستند. اگرچه هویت و ویژگی‌های بدنی آنها تغییر کرد، اما نام خانوادگی آنها به «الکوردی» کماکان باقی ماند.

کوردها در میان سودانی‌ها به عنوان قبیله‌ای شجاع و سخت‌کوش که تسلیم بی عدالتی نمی‌شوند شناخته شده‌اند. آنها همچنین به واراستگی و مهمان‌نوازی شهره هستند

سیاست

محمد احمد المهدی، رهبر مذهبی طریقت سامانیه بود. او شورش موفقی را علیه استعمار بریتانیا در سودان شروع کرد. شبه‌نظامیان او در تمام مدت‌زمان اشغال سودان توسط انگلیس در شرق و غرب این کشور به مقاومت پرداختند. رهبر کورد شبه‌نظامیان در شرق عثمان دقنه نام داشته است که به عنوان اولین فرمانده در تاریخ سودان شناخته می‌شود که بریتانیایی‌ها را شکست داده است. تاکتیک‌های نظامی دقنه که علیه ارتش مهاجم در آن زمان به کار برد هنوز در ارتش انگلیس آموزش داده می‌شود.

بعدها دقنه دستگیر و به حبس ابد محکوم می‌شود و پس از 17 سال اسارت در زندان می‌میرد. در زندان به او می‌گویند که او جنگجویی بی‌باک است و مثل سودانی‌ها نیست. او می‌گوید من کورد هستم و اهل دیاربکرم.

در قسمتی از کتاب‌های تاریخ سوم دبیرستان سودان به ستایش دلاوری‌های دقنه اشاره شده است. در این قسمت نوشته شده که او کورد بوده و در سال 1517 به سودان آمده است. کوردها هنوز هم در سودان در جایگاه‌های ممتازی قرار دارند. برای مثال علی محمد الکوردی یکی از فرماندهان مهم ارتش سودان بود که پس از وزیر کشور در رتبه دوم قرار داشت.

کردوان

ایالت بزرگی به نام کردوان در سودان وجود دارد که به 3 بخش کردوان شمالی، جنوبی و غربی تقسیم شده است. روایت‌های متفاوتی درباره دلیل نام‌گذاری آن گفته می‌شود. بر اساس روایتی، یک فرد کورد از شهر وان به این منطقه آمده و در آن ساکن شده است و از آن پس مردم این منطقه را کوردوان خانده‌اند. بر اساس روایتی دیگری یک تاجر طلا به منطقه می‌آید و کوهی یک معدن طلا می‌یابد. کارگران زیادی استخدام می‌کند. کارگران می‌خواهند در طلا شریک باشند. دعوایی مابین آن‌ها شکل می‌گیرد. تاجر سُر می‌خورد و به زمین می‌افتد. در این حال کارگران به عربی فریاد می‌زنند: کوردی فانی، کوردی فانی. یعنی کورد مرده است.

هنوز روستایی به نام کوردی در این منطقه وجود دارد. نام بسیاری از سفر‌خانه‌ها، مغازه‌ها و بازارها هنوز به زبان کوردی است.

 

فرهنگ

متأسفانه بیشتر کوردهایی که از زمان توران‌شاه در سودان سکنی گزیده‌اند زبان خود را فراموش کرده‌اند و آسمیله شده‌اند. آن‌ها فرهنگ، غذاها و مراسم مذهبی خود را فراموش کرده‌اند. پیشتر آن‌ها نوروز را جشن می‌گرفتند، حال آن نیز کمرنگ شده است.

کردها که قبلا به تعدادی از ادیان مختلف تعلق داشتند، اما در حال حاضر همه آنها مسلمان هستند.

 

اقتصاد

کوردها در سودان از نظر اقتصادی در وضعیت مطلوبی قرار دارند. پیشتر گلاب و قلیان می‌فروختند. کارخانه‌ای صابون‌سازی به نام الکوردی نیز وجود دارد. گویا کوردها اولین بار ابزارهای کشاورزی را به سودان آوره‌اند.

ادبیات و مشاهیر

کوردهای سودان 2 سیمای بزرگ ساخته‌اند. شاعران برزگ کوردی نیز در سودان هستند. یکی از آن‌ها عبدالله حسن الکردی‌یست که صاحب دیوانی 900 صفحه‌ای است. او در جایی گفته که به کورد بودنش افتخار می‌کند. از اشعار او که بیشتر در آن به مدح پیامبر اسلام پرداخته می‌توان به اشک غم و صبر جمیل اشاره کرد. از دیگر شاعرهای کورد می‌توان به عبد سید الکوردی و عبدالقادر محمد الکردی اشاره کرد

 

جمعیت

از میزان جمعیت کوردها در سودان آمار دقیقی در دسترس نیست اما برخی از محققان می‌گویند که حدود 100 هزار کورد در سودان زندگی می‌کنند. اکثر آن‌ها در شرق سودان و در منطقه‌ای نزدیک به دریای سرخ اقامت دارند. بزرگترین خانواده کورد در شهرکی به نام قزاریفه در ایالت دریای سرخ زندگی می‌کنند، خانواده حاجی علی الکوردی دو باشگاه ورزشی و دو سینما در شهر ساخته‌اند.