علت تأخیر در تعیین حریم محوطه‌های تاریخی مهاباد چیست

به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی هاژه، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان آذربایجان در جریان سفر به مهاباد با اعضای شورای اسلامی شهر و جمعی از فعالین حوزه گردشگری، باستان شناسی و صنایع دستی دیدار کرد.

 

در این نشست اعضای شورای اسلامی شهر مهاباد ضمن اعلام آخرین وضعیت اماکن گردشگری خواستار تدوین برنامه‌ای جامع برای تقویت برنامه‌های فرهنگی و گردشگری و همچنین ساماندهی اماکن و ابنیه‌های تاریخی شهر شدند.

چند سالی است که رفتار وندالیستی برخی از اماکن و ابنیه‌های تاریخی مهاباد را تهدید می‌کند، از سویی دیگر برخی سودجویان با گمان اینکه در زیر هر بنای تاریخی انبوهی از طلا و عتیقه نهفته است، دست به تاراج و تخریب محوطه‌های تاریخی زده که جز خسارت به هویت منطقه و تخریب آثار باستانی دستاوردی نصیب آنها نشده است.

تعیین حریم و ثبت آثار تاریخی و باستانی یکی از راه‌هایی است که ضمن تزریق بودجه به شهرستان می‌تواند گنجینه‌های تاریخی را از گزند وندالیسم و تاراج آنها بدست سودجویان مصون کند.

در حاشیه این جلسه خبرنگار هاژه علت تأخیر چندین ساله در تعیین حریم محوطه‌های تاریخی را که به یکی از مطالبات شهروندان مهابادی تبدیل شده، از مدیرکل میراث فرهنگی استان جویا شد.

خلیل جباری در این رابطه به خبرنگار هاژه گفت: اگرچه تعیین حریم محوطه‌های تاریخی به عنوان یک وظیفه ذاتی میراث فرهنگی تعیین شده اما در همراه کردن سایر ادارات متولی با مشکل بزرگ و بحران مواجه هستیم، به نحوی که بسیاری از ادارات ازجمله راه و شهرسازی، بنیاد مسکن، نیروهای امنیتی و انتظامی در تعیین حریم و حفاظت از اماکن تاریخی و باستانی نقش بسیار پر رنگی دارند و در همراه کردن آنها با تعیین حریم مشکلاتی داریم.

 

وی افزود: در خصوص بناهای تاریخی ازجمله مساجد، حوضخانه‌ها و... با ابلاغ‌ دستورالعمل کلی ضوابط و شرایط را مشخص کرده ولی در بحث تپه‌ها و محوطه‌های تاریخی که هم از نظر تعداد و نیازمندی به بودجه  با ابنیه‌ها متفاوت هستند، نیازمند مطالعات علمی، کاوش، حفاری و و هماهنگی با سایر دستگاه‌های متولی هستیم، تا عرصه و حریم محوطه‌ها مشخص شود.

جباری تصریح کرد: نقشه‌برداری هوایی، تهیه نقشه توپوگرافی و حفاری‌های کمانه در سطح محوطه نیازمند بودجه و اعتبارات زیادی است که میراث فرهنگی در تأمین اعتبار آنها با مشکل مواجه می‌شود.

وی اضافه کرد: درحال حاضر تپه باستانی شایگان تعیین حریم شده و محوطه‌های باستانی دیگر که بر اثر توسعه شهری در معرض تهدید هستند، در دستور کار قرار دارند.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در ادامه از تعیین حریم  محوطه تاریخی برده کونته، فقره‌قا و سه‌گردان در این شهرستان خبر داد و گفت: برای پیگیری این موضوع با برخی ادارات وارد مذاکره شده‌ایم.

خلیل جباری در پاسخ به این پرسش که علی‌رغم ابلاغ ضوابط نگهداری از ابنیه‌های تاریخی، شاهد فرسودگی و زیان رساندن به ابنیه‌های داخل شهر مهاباد هستیم، اظهار کرد: طبق قانون وظیفه نگهداری و حراست از ابنیه‌های تاریخی به ادارات متولی واگذار شده و ادارات شهرستان در رابطه با هرگونه آسیب ابنیه‌ها باید پاسخگو باشند.

وی افزود: برای مثال اداره اوقاف شهرستان متولی نگهداری و حراست از مسجد جامع این شهر است، لذا مسوولیت کامل حفظ و حراست و حتی تأمین اعتبار برای نگهداری آن برعهده اداره اوقاف می‌باشد.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان غربی در ادامه در معرض خطر بودن مسجد جامع را تکذیب و گفت: برخلاف اظهارات برخی پژوهشگران بخش تاریخی این ابنیه ایمن سازی شده و خطری آن را تهدید نمی‌کند اما بخش جانبی آن دچار فرسودگی است.

شایان ذکر است رحمت نادری پژوهشگر و باستان شناس مهابادی در همین نشست، نسبت به در معرض خطر بودن ابنیه مسجد جامع این شهرستان هشدار داد و گفت: محوطه مسجد جامع با آسفالت و بتن و سقف آن نیز با ایزوبام احاطه شده، از ستون‌های این ابنیه لوله و کابل رد شده که همگی اینها موجب افزایش رطوبت و فرسودگی می‌شود.

 

نادری در ادامه با منحصربفرد دانستن شهر مهاباد از نظر تاریخی اظهار کرد: در سال 1038 هجری قمری، اساس مهاباد در دوران اسلامی(صفویه)، بر شهر بودن بنا شده که با سایر شهرها که ابتدا بر اساس استقرارگاه و روستا بنا شده‌اند متفاوت است.

وی در پایان با اشاره به اینکه خواستگاه سکونت و استقرارگاه در مهاباد به 5 هزار سال قبل برمی‌گردد، اظهار کرد: سی گردان با مساحتی بالغ بر 50 هکتار در اواخر عصر آهن احداث شده ولی این روزها بدلیل عدم تعیین حریم، با ایجاد خانه‌باغ، جاده و ... درحال تخریب است.