بررسی علمی برخی باورهای عامیانه درباره حیوانات

«سگ، هفت جان دارد. موی گربه نازایی می‌آورد. اگر روی سگ یا گربه آب بریزید پشت دستتان زگیل می‌زند» و ... . اینها بخشی از باورهای عامیانه مردم درباره حیوانات است که همچنان تقویت می‌شود اما این باورهای عامیانه تا چه اندازه پایه و اساس علمی دارند؟

حسام استادحسن، دامپزشک، درباره برخی از باورهای عامیانه که درباره حیوانات وجود دارد، توضیح می‌دهد: گاهی می‌توان در برخی از باورهای قدیمی پایه علمی پیدا کرد. باورهای عامیانه زیادی درباره حیوانات وجود دارد و بسیاری از این موارد به رفتارشناسی سگ و حیوانات اهلی برمی‌گردد. یکی از دروس مهم دامپزشکی در خارج از کشور مربوط به رفتارشناسی حیوانات است که متاسفانه ما در دانشگاه‌هایمان چنین درسی نداریم و تا حدود خیلی کمی در دانشگاه‌ها درباره رفتارشناسی نشخوارکنندگان و تک‌سمیان آموزش داده می‌شود. رفتارشناسی حیوان مبحث خیلی مهمی است و بیشترین مانور آن روی حیوانات اهلی و خانگی است. حتی بسیاری از دامپزشکان وقتی برای کار به خارج از کشور مراجعه می‌کنند اولین سوالی که مطرح می‌شود این است که تا چه اندازه روی رفتارشناسی حیوانات کار کرده یا در این زمینه تجربه دارند. ما در کشورمان هر چه در این زمینه یاد می‌گیریم بر اساس تجربه کاری‌مان یا مقالات خارجی و مطالعه خودمان است.

برخی از باورهای عامیانه را که در کتاب «باورهای عامیانه مردم ایران» نوشته دکتر حسن ذوالفقاری با همکاری علی‌اکبر شیری نوشته شده است، با این دامپزشک مطرح می‌کنیم تا ببینیم این باورها تا چه اندازه پایه علمی دارند:

گوش سگ و گربه را می‌برند تا ترسش بریزد و بتواند به گرگ و پلنگ حمله کند

این دامپزشک درباره این باور می‌گوید: چنین باوری اشتباه است و بریدن گوش سگ هیچ ربطی به درندگی بیشتر او ندارد. یک بار با چوپانی درباره این باور صحبت می‌کردم که می‌گفت گوش سگ را می‌بریم که هنگام درگیری با گرگ نقطه‌ضعف کمتری از خود نشان دهد زیرا گرگ گوش سگ را گاز می‌گیرد که البته چنین باوری تا حدی منطقی است اما فرم بریدن گوش آنها آسیب‌زننده است. معمولا به شکل دردناکی گوش سگ را می‌برند. من بریدن گوش سگ را اصلا تایید نمی‌کنم زیرا به شنوایی حیوان آسیب می‌زند و کانال گوش، زیاد از حد باز می‌شود به همین دلیل گرد و غبار یا باران به راحتی داخل گوش می‌رود در صورتی که در حالت عادی خود گوش روی آن را می‌پوشاند و از این اتفاق جلوگیری می‌کند. در بسیاری از مواقع که گوش بریده می‌شود لخته خون در گوش می‌ماند و این موضوع خودش آسیب‌زننده است.

کسی روی گربه آب بریزد دستش زگیل می‌زند

استاد حسن توضیح می‌دهد: ما هم وقتی بچه بودیم می‌گفتند اگر روی گربه آب بریزید زگیل درمی‌آورید. یکسری باورها برای منع‌کردن به وجود آمده است و عامل بازدارنده‌ای برای آن به وجود آورده‌اند که تبدیل به باور شده است در حالی که هدف این بوده که کار اشتباه انجام نشود و حیوان توسط کودکان آزار نبیند.

سگ، هفت جان دارد

این دامپزشک درباره این باور بیان می‌کند: سگ و گربه واقعا هفت جان ندارند. بسیاری مواقع می‌گویند اگر گربه از چهار طبقه بپرد دچار مشکل نمی‌شود در حالی که من هر شیفت صبح یک گربه در بیمارستان ویزیت می‌کنم که از ارتفاع سقوط کرده و دست و پایش شکسته است.

سگ‌، توله اول خود را پس از زایمان می‌خورد وگرنه از خودش درنده‌تر می‌شود و حتی مادرش را هم از بین می‌برد

این دامپزشک اظهار می‌کند: این باور کاملا اشتباه است. سگ‌ها هنگام زایمان جفت و بندنافی که به توله وصل است، می‌خورند و باعث می‌شود پرولاکتین بیشتری در بدنشان ترشح شود و شیردهی‌شان افزایش پیدا کند. از طرفی با زبانشان تنفس توله را تحریک می‌کنند مثل نوزاد انسان که وقتی به دنیا می‌آید به پشتش می‌زنند تا بتواند نفس بکشد. گاهی اوقات پیش می‌آید که هر حیوان دیگری مثل خرگوش، همستر، گربه یا سگ، توله خود را می‌خورند زیرا در حین زایمان دچار ضعف می‌شوند و چون چیزی برای خوردن ندارند ناچار می‌شوند برای زنده‌ماندن خودشان و بچه‌های دیگر بچه‌ای را که از همه ضعیف‌تر است، بخورند اما این اتفاق به ندرت پیش می‌آید.

سگ از چهره و نگاه اشخاص به ضمیرشان پی می‌برد

او در این‌باره توضیح می‌دهد: سگ‌ها قدرت بویایی بالایی دارند اما درباره اینکه ضمیر و باطن را می‌فهمند اطلاعی ندارم. سگ‌ها بوی برخی هورمون‌های بدن انسان مثل آدرنالین در هنگام ترس را متوجه می‌شوند. برای مثال در حال حاضر بسیاری از سگ‌ها برای تشخیص سرطان تربیت می‌شوند زیرا متوجه بوی غدد وابسته به سیستم ایمنی بدن می‌شوند و حتی تربیت می‌شوند که با بوییدن دهان، سرطان ریه را تشخیص دهند.

موی گربه نازایی می‌آورد

استادحسن در این‌باره توضیح می‌دهد: نازایی که درباره‌اش صحبت می‌شود ناشی از انگل توکسوپلاسموز است که تحت یکسری شرایط به انسان منتقل می‌شود. این انگل از گوشت نیم‌پز یا آب آلوده منتقل می‌شود و یکی از راه‌های انتقال آن گربه است. طبق آماری که چند سال پیش منتشر شد، بیشترین میزان این انگل در دو استان‌ دیده شده است در حالی که بسیاری از اهالی این استان‌ها اصلا گربه خانگی ندارند و این انگل از گوشت و آب آلوده وارد بدنشان شده است. این انگل باید اول وارد بدن گربه شود، اگر سیستم بدنی گربه در این مدت ضعیف باشد و مبتلا شود، هنگام دفع مدفوع همزمان سیکل تخم‌ریزی انگل هم باشد و در این حین بخشی از موی گربه به این انگل آغشته شود، ممکن است این مو وارد بدن انسان شود و سیستم ایمنی بدن هم آنقدر ضعیف باشد که نتواند آن را دفع کند و فرد به این انگل مبتلا شود. انتقال این انگل از گربه بسیار سخت است در حالی که امکان انتقال آن از گوشت نیم‌پز و آب آلوده راحت‌تر است.

گربه، حیوان بی‌عاطفه‌ای است اما سگ وفادار است

این دامپزشک در این‌باره می‌گوید: همه حیوانات وفادارند. حیوانات آینه رفتار صاحبان خود در خانه‌اند. ما حیوان داشتیم که در کلینیک همه را گاز می‌گرفته و وقتی به رفتار صاحب آن هم توجه کردیم دیدیم آن فرد برخورد خیلی بدی با حیوان یا دیگران دارد.