حقوق زنان در آیینه قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران

بانوان، بانیان خانواده های جامعه ما هستند و بی گمان ریشه فرهنگ پذیری شهروندان ابتدا در دامان خانواده و در تفکر و اندیشه های فرهنگی زنان آن خانوده به ویژه مادران نشات می گیرد.

زنان قدرتی تسخیرناپذیر در اختیار دارند و با آن می توانند دنیا را به سلطه فرهنگی خویش درآورند بسا که با فرهنگی پذیری و تریت فرزندان خویش، نحوه حکومت داری، آموزش، ورزش، مسائل دینی که توسط افرادی در جامعه مدیریت می شود، به صورت غیرمستقی و حتی مستقیم به کنترل زنان در آید.

بی گمان افکاری که بسیاری از شهروندان در سر می پرورانند، برگرفته از تربیت دوران کودکی و نوجوانی ماست که در دامان مادران خانواده آموخته ایم؛ اما زنان جامعه در چهارچوب قانون حقوق مختص به خود نیز دارند که گاها یا مختص به زنان است یا در ارتباط با حقوق طبیعی و قانونی آنان است.

قانون مدنی سردمدار اعطای حقوق بانوان است که به حقوقی از جمله مهریه، نفقه، اجرت المثل، حضانت، حق طلاق بصورت نسبی، حق منزل مستقل و... می توان اشاره کرد:

مهریه

هر چند که اجباری در تعیین مهریه در عقد نکاح دائم وجود ندارد و عقد نکاح دائم بدون تعیین مهریه هم اعتبار شرعی و قانونی دارد، اما برای تعیین مهریه هر چیزی که مالیت داشته باشد و قابل تملک باشد، می توان قید کرد و مطابق ماده ۱۰۷۸ الی ۱۱۰۱ قانون مدنی در خصوص مهریه و توابع مربوط به آن است که زن به محض انعقاد حق نکاح مالم مهریه می شود.

نفقه

تامین هزینه های زندگی وظیفه مرد است و مطابق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی نفقه شامل همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض می باشد که زن می توانددر صورت تمکین از مرد، این موراد را همسر خویش مطالبه نماید.

اجرت المثل

وظیفه اصلی یک زن در منزل شوهر، تمکین می باشد و در صورت تمکین، مرد خواهان طلاق باشد باید هزینه ی به نام اجرت المثل را بعنوان دستمزد زحمات همسرش به وی بپردازد، تعیین میزان این دستمزد بعهده کارشناس است.

حق طلاق

این حق ابتدا برای مردها تعیین شده است، اما در صورتی که یک زن در زندگی مشترک با همسرش دچار شرایط عسر و حرج (تنگا و مشقت و سختی که ادامه زندگی مشترک برای زن ممکن نباشد؛ مانند، زندانی شدن پنج سال یا بیشتر مرد، بیماری لاعلاج شوهر، سو معاشرت همسر، ترک زندگی زناشویی از جانب مرد) می تواند مستند به ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی برای طلاق اقدام کند.

حق حضانت

حضانت به معنای حق زن یا مرد برای نگهداری و در اختیار داشتن فرزندش در صورت اختلاف و جدایی با همسرش می باشد که مطابق ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی برای حضانت و نگهداری طفلی که والدین او جدا از یکدیگر زندگی می کنند، مادر تا سن هفت سالگی اولویت دارد.

لذا این حق برای مادر در نظر گرفته شده است که تا هفت سالگی از اولویت حضانت برخوردار باشد.

حق حفظ تابعیت

زن ایرانی در صورت ازدواج با مرد خارجی علاوه بر اخذ تابعیت همسر خارجیش، می تواند تابعیت ایرانی خود را نیز حفظ کند.

حق تحصیل و اشتغال زن

در صورتی که مخالف مصالح خانواده نباشد.

 حقوق دیگری از جمله حق داشتن منزل مستقل، حق برعهده گرفتن قیمومت شخصی که مجنون است (البته با رضایت همسرش)، برای زنان در قانون در نظر گرفته شده است.

لذا حقوقی برای بانوان در قانون مدنی و قانون حمایت از خانواده در نظر گرفته شده است که در صورت اختلاف می تواند از طریق محاکم قضایی آن را مطالبه نماید.