دوستی دیار هورامان با طبیعت

در نگاه  هرکسی به طبیعت، زاویەهای زیبای زیادی پیرامون ذهن و مخیلەی او دور می زند و چون نگارەای زیبا در دیدگانش نقش می بندد. هرازچندگاهی و به قصد سیر وتماشا از گل و گیاه ، کوه، چشمه و رود و تمامی زیبایی های درون طبیعت راهی دیاری تماشایی می شویم که محو نگاه و رنگ و صدا و آواز پرندگان و جانداران و جریان رود و چشمەهایی که در دامنه کوه یا از زیر صخره ای بزرگ می جوشد هرچشمی را شیفته و هر گوشی را فریفته خود می کند.

طبیعت بکر را ویژگی های طبیعی و جاندران و پرندگان و شگفتی های آن زیباتر و رۇیایی تر می کند ،که اگر چنان نباشد از بکر و دست نخورده بودن طبیعت هیچ لذت و خرسندی عایدمان نمی شود.

حیات وحش از جلوەهای زیبایی و بکربودن منطقه ای به شمار می رود و اگر خطری ساکنان آن را به خطر بیاندازد فاجعەای زیست محیطی وغیر قابل جبران بوده و زیست جانوری در معرض نابودی قرارمی گیرد.فعالیت در محافظت از این زیستگاەها وظیفه همگان به خصوص مدافعان اصلی آن در اداره محیط زیست بوده هرچند که صیانت از همه مکان هایی این چنین، بر همه واجب و ضروری می باشد.طبیعت بکر با تنوع جانوری و گونه های جاندارانش زیبایی دوچندان دارد که همساز وهمنوا با طبیعت دلنشین وروح افزا بوده تا آنجایی که بدون حضور هرکدام جلوه زیبایی و زندگی واقعی میسر نخواهد بود و برماست که نسبت به صیانت و نگاهبانی ازآن همت گماریم.

در کردستان و به خصوص دیار زیبایی هورامان، همه ساکنان طبیعت با همدیگر انس والفت داشته تاجایی که دوستی دیرین آنها در شعر وترانه ونغمه های شاعران ،هنرمندان و آوازخوانان محلی  پژواک دارد.

 درآفرینش موجودات و زیبایی های جهان و هرآنچه در آن است، تأمل و اندیشه کنیم؛ طبیعت الهام بخش انسان و جانداران این کره خاکی می باشد و هر جاندار و جنبندەای ازروزنه چشم ونگاه ژرف و سگال پرواز خویش؛ طبیعت را الهام بخش ترنم ونغمه وآهنگ همدلی و همزبانی وصیانت از خودمی داند و خیلی از نتیجه و ماحصل این وابستگی رهاورد وتوشه زندگی را زیبا ورنگین ترکرده است.

احساس طبیعت دوستی اهالی هورامان زبانزد بوده تا جایی که در ترنم سروده ها وشعرهای شاعران،این دوستی وآشتی به اوج می رسد.

طبیعت وسرزمین بکر طبیعی شهرت جهانی دارد ودوستی وهمنشینی مردم این دیار باطبیعتش بیشترتداعی پیدا کرده تاجایی که هورامان راگنج وبهشت گمشده طبیعت نام نهاده اند. هورامان که از وجه تسمیه آن معانی مختلفی بیان شده، قرارگرفتن این دیار درکوهستان و قلعه مانند با کوهستان ها و قلەهای گردنکش،طبیعت همچون دوستی دیرین با الهام ازشعرشاعران ونوای آواز: "سیاچەمانه"هنرمندان آوازخوان محلی را با چشم دل و گوش بصیرت می توان دید و شنید. در وجه تسمیه ازهورامان به معنای قلعه وحصاربلندومحکم نام برده شده و پناهگاه و دژی مستحکم در برابر دشمنان به سرزمینش بوده است.

تأثیرپذیری شاعران وهنرمندان و از طبیعت ونعمت های طبیعی درمنطقه هورامان به اوج خود رسیده تاجایی که شاعر از کبک کوهستان هورامان و ترنم صدای آن درآرامش روح وروان ساکنان آن رابه اوج رسانده و تصویری زیبا وخیال انگیز، درذهن شنونده و خواننده نقش می بندد.بلندای طبیعت دوستی منطقه وبیان صورخیالی درشعرشاعران تجلی خاص پیداکرده و این نمادها دراشعار مولوی و بیسارانی و صیدی هورامی و میرزاعبدالقادرپاوەایی به اوج می رسد.

احساس آشتی و دوستی و انس با طبیعت در کار هنرمندان و،صنعتگران و سازندگان صنایع دستی هم نمونەای از داشتن دوستی دیرینه این دیار با طبیعتش می باشد. صنایع دستی که از چوب طبیعت وسایل خوراک وپوشاک خود را تأمین می کنند و رهاورد و سوغاتی ارزشمند از مردم گذشته هورامان برای کسانی است که به این دیارسفرمی کنند ازآن جمله:کلاش(گیوه بافی)، چوخەورانک(کت و شلوارمحلی)،انواع وسایل قاشق،چنگال، کاسه،چاقو،سبدو... که هرکدام نشان از این دوستی را به منصە ظهور می رساند.

از دیگر نمادهای طبیعی در بافت و معماری هورامان تجلی پیداکرده وآن هم تأسی گرفته از بافت خشکی صخرە های استوار هورامان درمعماری سنگی بدون سیمان و مصالح ساختمانی امروزی با الهام از نمادهای موجود درسنگ های طبیعی و رنگ های شاد چون: رنگ آبی (آسمانی) درساخت پنجره خانەهای مسکونی دال بر صفای دل وزلالی و یکرنگی و ملایمی مردم دیاراهورایی هورامان می باشد.البته درگذشته نصب شاخ و سر گوزن و بزکوهی و جثه زیبا و پرهای زیبای کبک بی جان مرسوم بوده که اکنون انجام این گونه کارها عیبی بس بزرگ است ،چندی پیش بود که آقای احمد عزیزی شکارچی اهل روستای درکی هورامان باشکستن اسلحه و قفس شکارش و رهاکردن و آزادی پرنده‌هایش، نامش طنین انداز شد.اقدامات انجمن چیای مریوان،ژیوای پاوە جهت صیانت از طبیعت منطقه درنوع خود بی نظیربوده امیدکه شاهد رشد فکری همه قشرهای جامعه باشیم.

نمادهای زیبایی طبیعت جانوری (ژه‌ره‌ژ، به‌ق،چێڵی) و گوزن ،غزال، آهو و بزکوهی (که‌ڵ نه‌چیر و ئاسک و...) که ماندگاری و ادامه بقایشان مایه سرسبزی و زنده بودن طبیعت بکر دیارهورامان می باشد.

جانبخشی به پرندگان و جانداران طبیعت و بیان شادی و مصائب و اقدام شکارچیان(راوچی)در دیوان شعری و نوارهای هنرمندان و ترانەخوانان بسیار دیده و شنیده می شود. وجود حیوانات و پرندگان بومی و تلاش و اهتمام در ابقای نسل آنها و توسعه و تداوم پوشش گیاهی و صیانت زیست محیطی بسیارمهم بوده تا جایی که به زیستگاه طبیعی لطمات جبران ناپذیری خواهد آمد که حسرت روزهای گذشته افکارمان را پریشان می کند.