تمایل به گوشه‌گیری؛ آیا این یک بیماری است؟

با ترس از مکان‌های شلوغ، شما از شرایط واقعی یا پیش‌بینی شده‌ای چون استفاده از وسایل نقلیه عمومی، حضور در فضاهای باز یا بسته، ایستادن در صف و یا بودن در شلوغی وحشت دارید.

انزوا طلبی الگویی نسبتا ثابت از ویژگی‌های شخصیتی است که شامل ترس از طرد شدن، اعتماد به نفس پایین و احساس شرم و خجالت در روابط می‌شود. این افراد تنها ماندن را ترجیح می‌دهند و فقط در صورتی که نسبت به افرادی حس اعتماد سازی شکل گرفته باشد وارد رابطه می‌شوند.

از منظر تخصصی روان شناسی دو تیپ گروه هستند که این ویژگی‌ها را دارند اما وجه تفارق آن‌ها مهم است.

تیپ شخصیتی اسکیزویید که الگوهای رفتاری انزواطلبانه آن‌ها کاملا از سر بی میلی به ارتباط است و خود از چیزی که هستند رضایت دارند. اما تیپ انزواطلب دیگر الگوهای رفتاری اجتنابی‌شان به دلیل ترس از پذیرفته نشدن و طرد و انتقاد از سوی دیگران است و گاه می‌تواند نشانه‌ای از وجود افسردگی باشد. آن چه در این خوانش منظور است دومین تیپ رفتاری است و نه شخصیت اسکیزویید.

ریشه‌های انزواطلبی و گوشه‌گیری

الگوهای تربیتی کنترل گرانه: والدینی که قدرت استقلال به کودک نمی‌دهند و مرتبا او را چک می‌کنند و با تعریف باید و نبایدهای غیر ضروری رفتار کودک را کنترل می‌کنند او را مستعد انزواطلبی می‌کنند.

خلق و خوی اولیه خجالتی بودن: همه کودکان با یک ویژگی ثابت به دنیا نمی‌آیند. پایه‌های زیستی و ژنتیکی در نوع رفتار آن‌ها تاثیر دارد. برخی کودکان از ابتدای تولد با الگوهای زیستی دوری گزینی واکنش نشان می‌دهند. معمولا از غریبه‌ها روی بر می‌گردانند و پشت والدین خود قایم می‌شوند و از پاسخ دادن به سوالات امتناع می‌کنند. این کودکان می‌توانند زمینه‌های گوشه گیری را داشته باشند.

نداشتن اعتماد به نفس: افرادی که استقلال طلبی و فردیت آن‌ها در سنین کودکی به درستی ارضا نشده و درک درست و کاملی از توانمندی‌های خود ندارند و تصویر ذهنی که از خود دارند مغشوش و ضعیف است، مستعد انزواطلبی هستند.

انزواطلبی و گوشه‌گیری چیست؟

مشکلات خانوادگی: خانواده‌هایی که با انبوهی مشکلات رفتاری، مالی، بزهکاری یا رویدادهایی مثل طلاق و اعتیاد مواجهند کودک را در بستر انزوا طلبی و ابتلا به افسردگی می‌توانند قرار دهند. برای کسب اطلاعات در زمینه علائم افسردگی کلیک کنید.

ترس از نتیجه: افرادی که توان رویارویی با واقعیت را ندارند و شکست را به عنوان بخشی از واقعیات زندگی نمی‌پذیرند یا در ذهن خود واگویه‌های منفی نسبت به انتقاد دارند می‌توانند جزو انزواطلبان قرار گیرند.

علائم

علائم متداول انزواطلبی عبارتند از:

ترس از تنها بودن در هر وضعیت

ترس از حضور در مکان های شلوغ

ترس از دست دادن کنترل در یک محل عمومی

ترس از بودن در مکان های که ترک کردن آن ها ممکن است دشوار باشد، مانند آسانسور و یا قطار

عدم توانایی ترک خانه خود (خانه متصل) و یا تنها قادر به ترک آن اگر شخص دیگری همراه شما باشد.

حس درماندگی

وابستگی بیش از حد به دیگران

خصوصیات انزواطلبان

بدبین هستند.

از معاشرت خودداری می‌کنند.

طاقت مواجهه با انتقاد را ندارند.

افرادی که گوشه گیری می‌کنند اعتماد به نفس پایینی دارند.

احساس بی کفایتی و بی ارزشی دارند.

خود را آزرده نشان می‌دهند.

دید مبالغه آمیزی به شکست دارند.

از صمیمیت گریزانند.

دوستان کمی دارند.

حساسیت زیادی نسبت به انتقاد دارند.

اعتماد و وفاداری دیگران نسبت به خودش را می‌آزماید.

با رویا و خیال پردازی بیشتر از واقعیت سر و کار دارند.

از فعالیت‌های گروهی خودداری می‌کنند.

پیش بینی منفی به شروع روابط دارند.

فرار از ارتباطات در آن‌ها احساس ملال و اندوه ایجاد می‌کند.

درمان و داروهای گوشه‌گیری و انزواطلبی

درمان انزواطلبی معمولا شامل روان درمانی و دارو درمانی می‌باشد. ممکن است مدتی طول بکشد اما درمان

به شما کمک می‌کند تا بهبود یابید.

روان درمانی

اگرچه تحت عنوان صحبت درمانی یا مشاوره روانی شناخته می‌شود، اما روان درمانی شامل کار کردن با یک درمانگر به منظور کاهش علائم اضطراب شما می‌باشد.

رفتار درمانی شناختی یکی از مهمترین روش‌‌های موثر روان درمانی برای اختلالات اضطرابی از جمله انزواطلبی می‌باشد.

اساسا یک درمان کوتاه مدت رفتار درمان شناختی، بر روی آموزش مهارت های خاص به شما تمرکز می‌کند تا به آرامی شما را به فعالیت‌ هایی که به دلیل اضطراب از انجام آن‌ها دوری کرده اید، برگرداند. از طریق این فرایند علائم شما بهبود می‌یابد که به عنوان موفقیت اولیه شما می‌باشد.

دارو درمانی

اغلب برای درمان علائم پنیک و انزوا طلبی که معمولا با ترس از شلوغی همراه است، داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب مورد مصرف قرار می‌گیرند. ممکن است روانپزشک از شما بخواهد داروهای متعدد متفاوتی را امتحان کنید تا دریابید کدام یک با شما سازگارتر می‌باشد و در مورد شما بهتر عمل می‌کند. عمده‌ترین داروهای تجویزی برای درمان گوشه گیری و انزوا طلبی عبارت است از:

داروهای ضد افسردگی: داروهای ضد افسردگی خاصی که مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)نامیده می‌شوند؛ همچون پاروکستین (پاکسیل، Pexeva) و فلوکستین (Prozac)، برای درمان اختلال پنیک همراه با اضطراب استفاده می‌شوند.

سایر انواع ضدافسردگی ها مانند ضد افسردگی های سه حلقه ای و یا مهارکننده های مونوآمین اکسیداز ممکن است به طور موثری به درمان انزوا طلبی بپردازند؛ هرچند عوارض جانبی بیشتری نسبت به SSRI ها دارند.

داروهای ضد اضطراب: همچنین بنزودیازپین‌ها نیز نامیده می‌شوند، داروهای ضد اضطراب آرام بخش هایی هستند که در شرایط محدود؛ پزشکتان ممکن است برای تسکین علائم اضطراب تجویز نماید.

داروهایی که در این دسته قرار می‌گیرند و برای درمان اختلال پنیک همراه با اضطراب استفاده می‌شوند عبارتند از آلپرازولام (Niravam، زاناکس) و کلونازپام (Klonopin). بنزودیازپین ها به طور کلی فقط برای تسکین اضطراب حاد به صورت کوتاه مدت استفاده می‌شوند؛ به این دلیل که می‌توانند وابستگی ایجاد کنند. این داروها در صورتیکه شما مشکلات سوء مصرف الکل یا مواد مخدر داشته اید گزینه های مناسبی نیستند.

هر دو بخش شروع و پایان دوره ضد افسردگی می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد که مانند یک حمله شبه پنیک به نظر می‌رسد. به این منظور مشاوری که با شما کار می‌کند دوز مصرفی داروها را به آرامی در طول دوره درمان افزایش می‌دهد و هنگامی که احساس کند شما آماده توقف مصرف دارو هستید، دوز مصرفی آن ها را به آرامی کاهش می‌دهد.

طب جایگزین

ادعا می‌شود رژیم خاص و مکمل های گیاهی فوایند آرامش بخش و ضد اضطراب دارند. قبل از اینکه هرکدام از این گزینه‌ها را برای درمان انزوا طلبی استفاده کنید، حتما با مشاور خود مشورت نمایید. اگرچه این مکمل‌ها بدون تجویز پزشک در دسترس هستند، همچنان خطرات احتمالی سلامتی را در مورد برخی افراد ایجاد می‌کنند.

پیشگیری از گوشه‌گیری و انزواطلبی

هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از گوشه گیری و انزوا طلبی وجود ندارد. هرچند اضطراب زمانی تمایل به افزایش پیدا می‌کند که شما از موقعیت های استرس زا بیشتر اجتناب نمایید.

اگر ترس‌های خفیف از رفتن به مکان‌های ایمن در شما شکل گرفت، سعی کنید پیش از آنکه ترستان غیر قابل کنترل گردد با تمرین رفتن به این مکان‌ها بر آن‌ها غلبه کنید.

اگر انجام این کار به تنهایی برایتان بسیار دشوار است، از یکی از اعضای خانواده یا یک دوست بخواهید تا با شما بیاید و یا به دنبال کمک‌های تخصصی باشید. اگر شما در رفتن به مکان های مختلف استرس را تجربه کردید و یا دچار حملات پنیک شدید، هر چه سریع تر تحت درمان قرار بگیرید. درمان زودهنگام از وخیم تر شدن علائم جلوگیری می‌کند.

نباید انتظار داشت همه افراد از نظر اجتماعی شبیه هم عمل کنند و به اندازه هم اجتماعی باشند. نباید فرزند یا خواهر و برادرتان را با دیگران مقایسه کنید و نگران تفاوت‌های بین آنها بشوید. مثلا فردی که درون گراست یا از نظر شخصیتی فرد آرامی است و کمتر با دیگران ارتباط برقرار می‌کند را نباید اجتماع گریز یا دچار اختلال تلقی کرد. تفاوت‌های فردی بین انسان ها مساله ای است که هویت و شخصیتشان را تعریف می‌کند و این تفاوت‌ها تا زمانی که باعث ناراحتی یا افت عملکرد فرد نشده اند، ویژگی‌ها و رنگ آمیزی شخصیتی او را تشکیل می‌دهند و ممکن است افرادی با تفاوت های قابل توجه با یکدیگر زندگی خوب و رضایت بخشی داشته باشند و انسان های موفقی هم باشند.