رمز ارزها، لطفا نکنید

در این روزها خیلی از مردم خصوصا جوانان، گرایش زیادی به معاملات رمز ارزها پیدا کرده اند که این گرایش وافر از دو منبع: تمایل به رسیدن به ثروت آنی و موثر از رفتار دیگران و هم رده ها، نشات می گیرد. راستی، رمز ارزها دارای چه ویژگیهای هستند که اینقدر از اقبال برخوردار شده اند؟ همچنانکه می دانیم، اسکناس و مسکوک رسمی و مرسوم از سه ویژگی حقیقی در مبادله، ذخیره ارزش و پرداختهای آتی یعنی "پول بودن" برخوردارند که اولا" اعتبار آنها از دولت و حاکمیت منتشر کننده آنها نشات می گیرد، و موسسه ای ملی و رسمی به نام بانک مرکزی آنها را منتشر می کند، دوم اینکه پشتوانه آنها در نیمه اول قرن بیستم، طلا و از آن موقع تا حالا تولید ملی می باشد، و ثالثا" دارای ابعاد ریز و درشت، اشکال مرسوم و شناخته شده و قابل تشخیص و قبول عامل مردم هستند و به همین دلایل آنها را پول می نامند.

رمز ارز چیست؟ آیا همان پول است؟ خیر! معمای رمز ارز همان معمای آب و الماس است. در اقتصاد مقدماتی، سوالی مطرح است که چرا آب با این همه ارزش برای زندگی انسان، فاقد قیمت است و الماس با اینکه در زندگی کاربرد چندانی ندارد، قیمت خیلی زیادی دارد؟ جواب کمیابی است. الماس کمیاب است و گران قیمت و آب فراوان است و بی قیمت. اما الماس پول نیست. بر همین اساس، رمز ارزها، بعلت توانایی محدود افراد در استخراج آنها (همچون طلا و الماس)، و معمولا کمیاب همچنانکه اکنون در مورد بیت کوین صادق است، گران قیمت هستند، و البته رمز ارزهای جدید که فعلا محدودت استخراج ندارند، کم قیمت یا حتی بی قیمت هستند، اما آیا می توان رمزارزها را پول تلقی کرد؟ باید گفت خیر. چرا؟ زیرا، اولا وسیله پرداخت روزانه و روزمره مردم نیستند، سهل الوصول نیستند و کاربرد آنها، جنبه عمومی ندارد و عامه پسند یا مقبول عامه نیستند. هیچ پشتوانه ای رسمی و حتی غیر رسمی فیزیکی مورد قبول عامه مردم ندارند. متحدالشکل نیستند و قانون و حاکمیتها فعلا آنها را نپذیرفته و همچنین برای فعالیتهای خارج از قوانین، که در بیشتر کشورها این قوانین منطبق با هنجار و خواست جامعه است، مورد استفاده قرار می گیرند. اما انها بعنوان دارایی نادر، نامرئی و غیرقابل ردیابی مالیات چی ها، برای برخی، ارزش ثروت آفرینی و قمار پیدا کرده اند.

بلاک چاین، هش و ند، در سطح مجازی بین المللی همچون کازینو، یا بعنوان یک صحنه و میدان بازی، فضا و اتمسفری را برای برد و باخت، ثروت اندوزی و غیره فراهم کرده اند که بعضا بسیار جذاب و هیجانی است. معاملات رمز ارزهای همچون بیت کوین که در ظرف تنها ده سال یک سرمایه گذاری کمتر از صد دلار را به میلیونها تبدیل می کند، همچون فیلم هندی "سلامداگ میلیونر" انسانها را از گودالهای خیابان به کاخ نشین و ثروتمند که امروزه رویای خیلی از عاشقان ثروت است، تبدیل می کند. تفاوت آن با شرکتهای هرمی و بازی پانزی یونیک فایننس در این است که از مبادلات از طریق صرافیها و کیف پول و گزینه های خرید و فروش متنوع، و ضمنا مورد قبول متخصصان مالی و فضای مجازی انجام می گیرد. اکنون در این دنیای نامانوس و ناشناخته برای خیلی از افراد جامعه، و همچنین یک میدان باختن و بردن، افرادی همچون ایلان ماسک، البته، شاید نه از روی مهارت بلکه با استفاده از نقدینگی در اختیار و خلاء قانونی، روزانه به دلخواه قیمتها را با یک تویت بالا و پایین می کنند و این شگرد آنها، خیلی ها را به روز سیاه می کشاند و تعدادی را نیز همچون صرافیها و خوش شانسها، ثروتمند می کند.

با این اوضاع، آیا میدان مطلوبی برای مردم جهت کسب ثروت تلقی می شود؟ بطوری یقین باید گفت، در حال حاضر خیر. علاوه بر تنوع بسیار زیاد رمز ارزها که شناخت را برای متخصصین نیز سخت کرده است، اطلاعات رمز ارزها بطور آنی در حال تغییر است و قوانین کشورها نیز در خصوص آنها بطور لحظه ای در حال تغییر است. برای مثال در ایران در چندین ماه گذشته، خرید و فروش با استفاده از صرافیهای آن لاین، آزاد  بود. اکنون ظرف چند ماه، استخراج آزاد و خرید و فروش ممنوع و هر روز قانون جدیدی مثلا در چین، امریکا و غیره، قیمتها را بالا و پایین می کنند، به عبارت دیگر هنوز دولتها در خصوص آنها تصمیم قاطع و مشخصی نگرفته اند. همچنین علاوه بر ماسک بعنوان یک نهنگ در این بازار و نهنگهای دیگر، عواملی چون دولتها و قوانین متغیر آنها، عملیات کیف پول و رمز مربوطه، حفظ و یادآوری رمزها، ثبت نام در صرافی، پورسانت صرافیها، اعتبار و اعتماد به صرافیها که همین ماه گذشته در ترکیه حدود دو میلیارد دلار شهروندان ترک را به آلبانی ربودند، تشخیص زمانی خرید و فروش، عملیات روی رمزارهای متفاوت و دهها مورد دیگر، نشان دهنده خطر و ریسک بسیار بالای سرمایه گذاری در آن می باشد. البته انگشت نما شدن تعدادی که روزی هیچی نداشته و اکنون با استفاده از معاملات رمز ارزها، ثروتمند شده اند، جاذبه زیادی برای عامه مردم و خصوصا رویا پروران ایجاد می کند. خیلی از مردم ایران که در دو سال اخیر با حرکت احساسی و رمه ای و بعضا با توصیه، وارد بازار بورس شده و بعدا متحمل زیانهای زیادی شده اند، که عواقب اجتماعی زیادی را به دنبال داشته است، باید مراقب باشند که برای جبران زیانهای بورسی، دارایی خود را بدون مطالعه و مهارت وارد بازار رمزارزها نکنند، زیرا نهنگهای بازار کریپتوکارنسی از حقوقیهای بورسی قوی ترهستند و بی پرواتر و بی قاعده. وقوع بحران بعدی اجتماعی ناشی از زیان مردم در این بازار و باختن دارایی ها، دور از انتظار نیست. باید از مردم خواست که اولا تا مشخص شدن تکلیف قانونی رمزارزها و صرافیهای دارای مجوز، وارد این بازی نشوند و ثانیا اگر هم وارد می شوند، بدون راهنما، مطالعه و مهارت این کار را انجام ندهند. بعضا مشاهده می شود که افرادی که خود اطلاعاتی در خصوص کریپتوکارنسی ندارند، پول خود را در یک شبکه عاطفی دوستانه و فامیلی، در یک فرایند چشم همچشمی، به افرادی از فامیل یا دوست و مورد اعتماد خود می دهند که برای آنها داد و ستد انجام دهد، که بعضا عواقب شدیدتری از زیان، هچون گسستن شبکه فامیل و دوستان و حتی از هم پاشیدن خانواده ها را در برداشته است. باید به مردم توصیه کرد، درحال حاضر و در این تلاطم بازارها، لطفا نکنید.