اهمیت سیاسی سفر پاپ فرانسیس به عراق

این نخستین باری است که رهبر کاتولیک‌های جهان به عراق می‌رود. رویدادی که اهمیت آن بیش از یک سفرِ رهبر مذهبی به نظر می‌رسد. چه چیزی باعث شده که پاپ فرانسیس در این برهه‌ی زمانی و با وجود گسترش کرونا و معضلات امنیتی پا به عراق بگذارد؟ هدف پاپ از عزیمت به اقلیم کوردستان چه بود؟

 هاژه در گفتگو با افشین غلامی، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر مسائل خاورمیانه ابعاد این موضوع را بررسی کرده است که در ادامه از نظر مخاطبان گرامی می‌گذرد.

 هاژه: آقای غلامی به نظر شما ابعاد سیاسی سفر پاپ به عراق چیست و این موضوع از چه جهت اهمیت دارد؟

 افشین غلامی: به نظر من از لحاظ سیاسی سفر پاپ را باید به 3 مسئله‌ی دینی، فرهنگی و تاریخی مرتبط کرد. سیاست مذهبی که پاپ در این چند روز و در سخنرانی‌هایشان داشتند نشانگر این است که ادیان به سمت صلح بروند و آشتی برقرار شود. پس از حمله‌ی داعش به این مناطق و خروج 2 میلیون 700 نفر مسیحی، کم شدن شمار مسیحیان برای غرب و کلیسای واتیکان زنگ خطری محسوب می‌شود. سفر پاپ در این برهه‌ی زمانی بیانگر این موضوع است که از وجود و حقوق مسیحی‌های عراق دفاع خواهد کرد.

از لحاظ فرهنگی من معتقدم که وجود مسیحی‌ها در این منطقه و تقلیل آنها به 300 هزار نفر حاکی از یک پارادایم فرهنگی است، به این معنی که مسیحی‌ها احساس نوعی کمبود می‌کنند چرا که آن‌ها از لحاظ تاریخی، قدمت بیشتری نسبت به سایر ادیان ابراهیمی در منطقه دارند و مسیحیت این موضوع را به عنوان یک عنصر و پایگاه فرهنگی می‌بیند. سفر پاپ به عراق به نوعی این موضوع را نیز تحت الشعاع قرار می‌دهد و در بطن خود حامل پیامِ مسیحیت از این منطقه دور نیست و خودش را صاحب این منطقه می‌داند، نیز هست.

موضوع بعدی موضوع سیاست تاریخی است. سفری که ایشان به موصل و شهر اور به عنوان محل تولد ابراهیم پیامبر داشتند، حاکی از همان ابعاد تاریخی این مسئله است. من فکر می‌کنم که در بعد سیاسی دیگر این مسئله می‌توان به دیدار پاپ فرانسیس با آیت‌الله سیستانی رهبر شیعیان عراق اشاره کرد.

هاژه: در این بین عزیمت پاپ فرانسیس بە اقلیم کوردستان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

افشین غلامی: اقلیم کوردستان هم برای غرب و هم برای جهان کاتولیک و مسیحیت به عنوان سمبل مبارزه با داعش و محل امن شناخته می‌شود چرا که در جنگ چند ساله‌ایی که در عراق و با داعش درگرفت، مسیحیان زیادی به اقلیم کوردستان گریختند که تا کنون نیز در آن‌جا ساکن هستند. از قدیم‌الایام کوردها و مسیحیان روابط حسنه‌ای با همدیگر داشته‌اند و کوردها در برهه‌های مختلف از مسیحی‌ها حمایت کرده‌اند و امروزه نیز در پارلمان اقلیم کوردستان عراق ما شاهد کرسی‌های مسیحی هستیم. این به این معنی است که اقلیم کوردستان برای غرب و کاتولیک‌ها نقش مهم و بارزی دارد. حضور پاپ در منطقه را می‌توان نوعی حمایت معنوی تلقی کرد. البته این حضور می‌تواند یک سیگنال سیاسی به کشورهای منطقه و دولت عراق نیز محسوب ‌شود.

 

 هاژه:  به نظر شما چه عاملی باعث شد که پاپ با وجود کرونا و مشکلات امنیتی به عراق رفت برود و تا چەحد این سفر ضروری بود؟

افشین غلامی: در زمان صدام هم رایزنی‌هایی برای حضور پاپ در عراق وجود داشت اما به دلایل امنیتی و سیاسی پاپ در آن دوره نتوانست به عراق برود. سفر به عراق از همان زمان در برنامه‌ریزی‌های کاتولیک‌ها وجود داشت چرا که همانطور که پیش‌تر نیز اشاره کردم عراق برای مسیحیت یکی از پایگاه‌های فرهنگی و تاریخی به شمار می‌رود و پاپ با سفر خود به این موضوع، رسمیت بخشید. همچنین درخواست‌های فراوانی از پاپ برای سفر به عراق شده بود. نامه‌های فراوانی از جانب مسیحیان عراق به دستش رسیده بود. با هجوم داعش مسیحیان از پاپ خواستند که برای بررسی اوضاع از عراق سرکشی کند اما ما می‌دانیم که پاپ با شروع کرونا بیش از یک‌سال است که خود را قرنطینه کرده است. حضور یکبارۀ پاپ در اذهان عمومی و سفر به عراق شاید یک سیگنال مهم سیاسی به منطقه باشد که عراق را کماکان در نظر دارند و از مسیححیان منطقه حمایت خواهند کرد.