مدیریت بحران در کنترل مطلوب وضع بحران

وقتی یک جامعه بر اثر بروز حوادث و یا بلاهای طبیعی دچار اختلال و آسیب می‌شود نوعی بحران به وجود می آید که می‌توان آن را شرایط غیر عادی برای جامعه دانست، که در آن مشکلات ناگهانی و پیش‌بینی ناپذیر به وجود می‌آید و این نوع شرایط، مدیرت بحران و عملکرد خاص خود را می‌طلبد. این شرایط ممکن است در یک یا چند منطقه به‌وجود آید و نظم آن محدوده را مختل و شرایط را برای اقشار جامعه سخت نماید و موجب آشفتگی‌هایی درونی نیز میشود، اما نقش مدیریت بحران در این رابطه چگونه است و مدیران بحران در این زمان چه جایگاهی را دارند؟

مدیریت، صاحب نظر و هنر انجام امور به وسیله‌ی دیگران توصیف شده است و بر نقش و همکاری، قبول هدف از سوی آنان تاکید شده است، مدیریت می‌تواند در قالب برنامه‌ریزی، سازماندهی، هماهنگی‌های لازم را بیان نمود و استفاده حداکثری از منابع مطلوب نیروی موجود(انسانی،مالی،فیزیکی) را می‌طلبد.

یک مدیریت محکم و قوی بحران باید به گونه‌ای عمل نماید که قبل از هر گونه واقعه بحران از بیش تعیین شده، راهکارهای پیشگیرانه و تدابیر خاص مقابله با بحران را اتخاذ نموده و رویدادها یا مجموعه‌ای که تاثیرات منفی و فاجعه آمیز بر کارکرد طبیعی و یا جامعه را تهدید می‌نماید، را شناسایی و جلوگیری نماید و دسترسی به اهداف خاص حیاتی جامعه و روند رشد طبیعی و در نتیجه تداوم حیات آن جامعه را بر جای بگذارد. مدیریت بحران وظیفه‌ی دیگری که دارد شناسایی تفاوت میان نقاط موجود و موعود و یا به عبارتی فاصله اهداف آرمانی، ابزار موجود و یا شکاف میان نیازهای واقعی و نیازهای حقیقی را برنامه ریزی و مدیریت نماید.

بحران چیست:

بحران یک فشار زایی روانی، اجتماعی بزرگ و ویژه است که باعث درهم شکستن انگاره‌های متعارف زندگی و واکنش‌های اجتماعی می‌شود و آسیب‌های جانی و  مالی را به‌وجود می‌آورد و می‌تواند در ابعاد منطقه‌ای و یا حتی جهانی باشد. بحران در مواردی قابل پیش‌بینی نیست ولی باید جهت مقابه با آن شرایط، تدابیری را اتخاذ نمود

بحران از چهار قسمت انباشت بحران،بروز و ظهور بحران، فروکش کردن بحران و مرحله نهایی پایان بحران تشکیل شده است که این سیر مراحل آغازین و پایانی بحران متاثر از نقش مدیریتی آن می‌باشد در موارد ظهور بحران نقش مدیران بحران در تصمیم گیری به موقع و سریع که عدم واکنش سریع خود پیامدهای نامطلوب را  به همراه دارد بسیار مهم و اساسی می‌باشد در این زمان راه‌حل‌ها بسیار محدود هستند، زمان در شرایط بحرانی بسیار اساسی و مهم میباشد، تصمیمات نادرست میتواند عواقب جبران ناپذیر را به همراه داشته باشد.

مراحل زمانی بحران باید به گونه‌ای مدیریت شود که پیش از حادثه منطقه مورد نظر تجهیز شده، اخطار و آماده باش نیروهای مورد نظر، وقوع حادثه و بلای طبیعی، وضعیت بحرانی و سپس بازتوانی، احیا و تجدید آبادانی را اقدام نمود که وضعیت به حالت طبیعی و آرام برگردد و این نکته از این جا اهمیت پیدا میکند که هرگاه مسوولین و مدیران بحران هر کشور از مرحله اول به خوبی فعالیت و مدیریت نمایند و برنامه ریزی دقیق و منظمی را داشته باشند مدت زمان مرحله وقوع بحران تا به حالت طبیعی بازگرداندن مدت زمان کمتر و حتی از لحاظ مالی خسارت های کمتری را خواهد داشت و عوارض آن برای جامعه نیز در ابعاد کمتری خواهد بود

اقدامات اساسی مدیریتی  به هنگام بروز بحران

1- تشریح و روشن نمودن وضعیت

2- مشخص نمودن هدف

3- ایجاد فرضیه

4- تجزیه و تحلیل واقعیت ها و دستیابی به حقایق

5- در نظرگرفتن اقدام های شدنی

6- ارزیابی اقدام های عملی راه کارها

7- تصمیم گیری برای انتخاب و اجرای راه کار

8- بررسی میزان پیشرفت اجرای کار

فرایند پیش بینی و پیشگیری از وقوع بحران بر خرد و مداخله با بحران و سالم سازی بعد از وقوع بحران را مدیریت بحران گویند. مدیریت بحران علمی کاربردی است که به وسیله‌ی مشاهده سیستماتیک بحرانها و تجزیه و تحلیل آنها در جست و جوی یافتن ابزاری است که بتوان از بروز بحرانها پیشگیری و یا در صورت بروز در خصوص کاهش آثار آن امادگی لازم، امداد رسانی سریع و بهبودی اقدام نمود. یک مدیر و مسوول که در نقش یک مجموعه ی مدیریتی بحرانی مشغول به کار است باید با به کارگیری و همکاری لازم ارگانها و سازمانهای مربوطه فشارهای ناشی از بروز بحران را به حداقل برساند مدیریت بحران باید فرایند پیچیده ی شناسایی بحران، کاهش بحران، مداخله بحران و مداخله بعد از بحران را به خوبی مدیریت و اقدام نماید نقش مدیران بحران میتواند در توانایی و تسلط انها بر شرایط حاکم بر جامعه تاثیر مطلوب داشته باشد .مدیریت بحران باید هرگونه سواستفاده عوامل خارجی و داخلی که می‌تواند وضعیت بحرانی را تشدید و تهدید نماید پیش‌بینی و شناسایی کرده و برای مقابله با آنها نیز اقدامات خاصی را  طراحی و اجرا نماید.

مدیریت بحران در تبدیل تهدید ها به فرصت ها:

یکی از تهدیدهای اصلی هنگام بروز بحران کاهش انگیزه و علاقه نیروهای داوطلب و مردمی در همکاری لازم در امور خدمات، ادامه یافتن مشکلات  و کمبود‌ها در زمینه امکانات و تجهیزات، که باعث تاخیر در روند بهبود عموم جامعه می‌باشد ولی مدیریت بحران با توجه و بهره گیری از روند توسعه اطلاعات رسانی و فن‌آوری ارتباطات مانند اینترنت و سیستمهای ماهوره ای، تکنولوژی جهانی در حیطه‌ی تجهیزات و امداد، افزایش باور عمومی، بهره‌گیری و ایجاد حس تعاون در قالب گروه‌های امدادی هلال احمر،کادر درمانی و نظامی و اقشار جامعه که در حقیقت آن، مدیریت بحران یک هماهنگ کننده بین ارگانهای سرویس دهند و تعیین کننده خط مشی فعالیت‌ها است و باید در سازمان خود آمادگی لازم را به وجود آورد، سیستم اداری را بهبود بخشد و با تاکتیک مدیریتی،کارآیی و اثر بخشی افراد را بیشتر و عوامل اجتماعی، سیاسی و فرهنگی بحران توجه نماید. مدیریت بحران با چندین سازمان و ارگان مربوطه در ارتباط می‌باشد که با مدیریت و نقش هماهنگی کامل از بروز هر گونه تداخل پیشگیری و جلوگیری از بحران های موجود و کاهش اثرات آن با آمادگی لازم اقدام نماید و نقش مدیریتی آن در کیفیت مطلوب سازمانهای مربوطه به انجام تمهیدات و بهبود اوضاع به وجود آمده از بحران اقدام عمل نماید و یک مدیر خلاق در امر مواجه با بحران کسی است که این تهدید ها را شناسایی  و آنها را به فرصت تبدیل نماید.