چگونه حکومت اقلیم کوردستان، عراق را دور زد و نفت خود در بازارهای جهانی به فروش رساند؟

ترجمه از انگلیسی: جمال پناهنده

برای اولین بار منطقه نیمه خودمختار کردستان عراق عملیات مخفیانه صادرات نفتش را فاش کرد و گفته است حتی در صورت عدم رضایت بغداد به فروش بیشتر اقدام می کند، چرا که برای نجات در مقابل دولت اسلامی نیازمند تامین مالی است.وزیر منابع طبیعی حکومت اقلیم کوردستان می گوید که به منظور عدم ردیابی فرآیند فروش نفت توسط دولت عراق، از طریق تانکرها نفت به اسرائیل و از آنجا از طریق سواحل مالت توسط نفتکشها به بازار جهانی صادر می شده است. او ادامه می دهد که دلیل اصلی اینکه آنها اقدام به فروش مستقل نفت کرده اند، عدم پایبندی دولت مرکزی به مفاد و ماهیت بودجه 2014-2015 بوده است این در حالی است که هردو دولت فعلی و قبلی عبادی و مالکی ادعا می کنند که کردها مقدار مورد تفاوق ارسال نفت به بغداد را رعایت نکرده اند. کردستان مستحق دریافت 17 درصد کل بودجه عراق می باشد که دریافت این مقدار جهت پرداخت مخارج داخلی و اسکان و حفاظت  بیش از یک میلیون آواره سوری و عراقی و همچنین تجهیز قوای پیشمرگه برای دفاع از خاک کوردستان در مقابل حمله مبارزان اسلامگرا تا اندازه زیادی ضروری جلوه می کند. کوردستان حدود 500000 بشکه نفت در روز صادر می کند-معادل یک هفتم کل تولید عراق به عنوان دومین صادر کننده نفت در جهان- و به نظر می رسد که دولت مرکزی تاحدودی با این واقعیت کنار آمده است که خریداران نفت کوردستان به 10کشور در جهان رسیده است. ئاشتی هورامی به رویترز می گوید:" مدت زیادی است که از نظر اقتصادی مورد تبعیض قرار گرفته ایم و عدم دریافت بودجه از طرف بغداد ما را به فکر صدور نفت به صورت مستقل کرده است."  از آنجا که بغداد به صورت بین المللی علیه خریداران نفت کوردستان اقامه دعوا کرده است اکثر این خریداران ترس معامله با کوردستان را لمس کرده اند، شرکتهای بزرگ بهره برداری نفت در جهان ازجمله اکسون موبیل  و بی پی از بزرگترین شرکتهای نفتی هستند که با دولت مرکزی عراق قراردادهای میلیاردی دارند و به همین راحتی حاضر به لغو آن نیستند.

هورامی در مورد شروع فرآیند می گوید: " مقیاس بسیار بزرگ بود و فروش نفت شروع بازی تازه ای برای ما بود، خریداران ما از ما میخواستند که ما کشتی های خود را به کار بگیریم در حالیکه ما از صنعت حمل و نقل دریایی و کشتیرانی چیزی نمی دانستیم." حکومت اقلیم از فردی به نام مرتضی لاخانی برای این مورد استفاده کرده است.هورامی می گوید که او میدانست چه کسانی حاضر به معامله با ما هستند و چه کسانی نیز تمایلی به معامله با ما ندارند، او دروازه های ایالات متحده را به روی ما گشود و شرکت های کشتیرانی خواهان معامله با ما را به ما معرفی کرد. هورامی و لاخانی از فاش کردن نام شرکتها و تجار و خریداران نفت کوردستان خودداری کردند. حکومت عراق علیه شرکت کشتیرانی یونانی Marine Management Service  به علت نقش داشتن در صادرات نفت کوردستان اقامه دعوا کرد. منابع مالی از دست داشتن شرکت های بسیاری از جمله Trafigura و Vitol  در صادرات نفت کوردستان سخن گفته اند، در حالیکه این شرکتها از صبحت کردن در این مورد خودداری کرده اند.

بخشی از نفت استخراج شده توسط تانکرها به بندر اشکلون در اسرائیل منتقل و از آنجا توسط نفت کشها روانه بازارهای جهانی می شده اند، گاهی کشتی ها یک بار بارگیری و سپس بار آنها خالی و توسط کشتی دیگری باگیری می شد و گاهی نیز دو کشتی همزمان یکی حامل نفت و دیگری بدون نفت و به صورت خالی راهی می شدند، همه اینها به منظور پیچیده کردن ردیابی توسط دولت مرکزی صورت می گرفته است.

حکومت اقلیم کوردستان در نظر دارد که صادرات نفت را در روز به یک میلیون بشکه برساند و همچنین در صنعت صدور گاز نیز به یک قطب مهم در جهان تبدیل شود و این به معنی برداشتن قدم های بزرگ در بازار انرژی میباشد.

بحث در مورد بودجه در دو سال اخیر مهمترین موضوع مورد بررسی بوده است. هورامی می گوید که ما نمی خواهیم به توافقات دوسال قبل بازگردیم و شکاف مالی موجود از این بیشتر شود. ما بودجه ای را قبول داریم که بدون هیچ پیش شرطی و کاملا واقعی باشد و بودجه ای خیالی و تنها نوشته روی کاغذ را قبول نداریم. او ادامه می دهد که براساس بودجه 2014 کوردستان می بایست روزانه 400000 بشکه نفت را صادر می کرد در حالیکه به علت نبود تکنولوژی و نبود لوله های انتقال نفت این امر غیر ممکن بود.

کوردستان در ماه ژانویه 2014 به جای یک میلیارد تا 1.2 میلیارد دلار بودجه تنها مبلغ 500000 دلار را دریافت کرده است ، در فوریه این مقدار کمتر و درنهایت در ماه مارس 2014 بودجه کوردستان به طور کامل قطع شد. هورامی می گوید که عراق نفتی از ما می خواست که ما نداشتیم وما همچنان به گفت گوها ادامه می دادیم در حالیکه بغداد هیچ تمایل به شنیدن سخنان ما نداشتند، بنابراین ما توان خود را برای تکمیل لوله های انتقال نفت افزایش دادیم و در ماه مه 2014 اولین زیرساخت های انتقال و فروش نفت را تکمیل کردیم. و این همزمان بود با عقب افتادن حقوق چندماه کارکنان دولت از جمله نیروهای پیشمرگه که در خط مقدم جبهه در مقابل نیروهای داعش که بخشی از خاک عراق و کوردستان را اشغال کرده بودند ، از طرف دیگر اقلیم میلیونها دلار به شرکتهای نفتی ازجمله Genel و DNO بدهکار بود. کم کم خریداران نفت کوردستان از کشتی های خود برای خرید نفت استفاده می کردند که به دنبال آن بغداد علیه این شرکت ها در ایالات متحده اقامه دعوی کرد که این منجر به معلق ماندن یک کشتی حامل نفت کردستان به مدت چندین ماه در سواحل ایالالت متحده شد و از آن پس هیچ کشتی از اقیانوس آرام عبور نکرد بعد از آن کشتی دیگری در مراکش متوقف شد و دولت عراق تمام خریداران اروپائی و آسیایی نفت کوردستان را تهدید به اقامه دعوی کرد.

هورامی می گوید: " که ما سال 2014 را با موفقتیت بزرگ به پایان رساندیم، تنها دوکشتی ما با مشکل مواجه شد، تنها یک حقوق معوق داشتیم، با اینکه داعش به خاک کردستان حمله کرده بود و ما بیش از یک میلیون آواره سوری و عراقی را درکوردستان جا داده بودیم اما بغداد حتی یک سنت هم را برای ما نفرستاد،همچنین ما به صورت قابل ملاحظه روابطمان را با ترکیه تغییر دادیم و این در نهایت منافعی زیادی را برای ما به دنبال آورد.

استقلال اقتصادی

با سرکار آمدن حیدر العبادی امیدها برای روابط بهتر دوباره بوجود آمدند. هورامی می گوید که فضای جدید بوجود آمد که اختلافات را پشت سر بگذاریم. طبق توافقات تازه حکومت کوردستان متعهد شد که روزانه 550000 بشکه نفت روانه بغداد کند و بغدا در مقابل 17 درصد از کل بودجه که معادل 1.1 میلیارد دلار بود به کوردستان بفرستد، اما توافق رنگ عمل به خود ندید و بغداد ادعا کرد که اربیل نفت مورد توافق را روانه بغداد نکرده است. در حد فاصل ماههای ژانویه تا ژون بغداد حدود 2 میلیارد دلار به اربیل فرستاد که این مقدار کمتر از 40 درصد مورد توافق بوده است. هورامی می گوید که ما چندین بار به مرکز گوشزد کردیم که حقوق کارکنان ما 750 میلیون دلار است که نصف این مقدار برای نیروهای نظامی و پیشمرگه است و با این مقدار که حدود یک سوم آن است ادامه زندگی ممکن نیست، بغداد در جواب می گوید که به علت افت قیمت نفت ما بیشتر از این نداریم. و این ما را بر آن داشت که دوباره به فکر صدور مستقل نفت باشیم. سخنگوی نخست وزیر عراق سعد الحدیثی می گوید : این اقلیم کوردستان است که از توافقات بیرون رفته است نه حکومت فدرال. او اضافه می کند که ما امیدوار بودیم که توافقات صورت گرفته دوره ای تازه در روابط طرفین را رقم بزند در حالیکه حکومت اقلیم کوردستان از قانون تخطی کرده است. هورامی می گوید که در نوامبر 2015 تعداد کشورهای خریدار نفت کوردستان به 10 کشور افزایش یافته است که از نام بردن آنها خودداری کرد. اما رویترز اطلاع پیدا کرده است که از جمله این کشورها اسرائیل و مجارستان می باشند. فروش نفت ماهیانه 800 تا 850 میلیون دلار نصیب کوردستان می کند. هرچنده قیمت نفت افت شدید پیدا کرده است و شکاف مالی بیشتر و بیشتر شده است اما اقلیم امیدوار است با افزایش تولید قسمتی از بدهی های قبلی را پرداخت کند. از جمله اقدامات دیگر اقلیم کوردستان کاهش هزینه های دولت از طریق قطع یارانه حامل های انرژی است که این خود گامی است در جهت افزایش درآمدهای غیر نفتی و کاهش وابستگی به نفت. هورامی می گوید که شواهدی وجود دارد که بغداد دیگر مخالفتی با فروش مستقل نفت کوردستان ندارد.

آنچه که همچنان مورد مناقشه است مناطق نفتی کرکوک است، این مناطق جزء مناطق خارج از اقلیم کوردستان هستند در حالیکه توسط نیروهای امنیتی کورد و پیشمرگ ها کنترل می شوند ، نفت کرکوک 150000 بشکه از صادارت نفت اقلیم کوردستان را تشکیل می دهد واین خوشایند دولت مرکزی نیست.

هورامی می گوید" شما از هر کردی بپرسید آنها به شما می گویند که مهمترین رویای آنها استقلال کردستان است، اما سیاست اقلیم کوردستان قبل از هر چیز به دست آوردن استقلال اقتصادی است، ما می خواهیم مشکلات اقتصادی خود را حل کنیم و البته منابع کافی برای این امر مهم داریم.

منبع انگلیسی: رویترز