در بلاروس چه خبر است؟

 

جمهوری بلاروس پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به طور رسمی در ۲۵ اوت ۱۹۹۱  استقلال خود را اعلام کرد. از سال 1994 تا کنون الکساندر لوکانشو تنها رئیس جمهور این کشور بوده است.

پس از استقلال این کشور، لوکانشو روابط خوبی با روسیه داشته است. دولت روسیه در طی این سال‌ها لوکانشو را از کمک‌های مالی بی‌نصیب نکرده است.

با این حال پیش‌تر در یک بازه‌ی زمانی روابط روسیه و بلاروس به دلیل آنچه کارشناسان کاهش کمک‌های مالی روسیه عنوان کردند، کاهش یافت. او  زمانی که برای یک دیدار رسمی به اتریش رفته بود خواهان نزدیکی روابط کشورش با اتحادیه اروپا شده بود.

در حالی که لوکانشو بر سر تأمین انرژی خود با دولت مسکو اختلاف پیدا کرده‌ بود، مایک پمپئو در یک اقدام غیره‌منتظره و غیرمتغارف پس از 26 سال به بلاروس سفر کرد.

ماجرا از این قرار بود که بلاروس بر سر قیمت نفت با روسیه به توافق نرسید و روسیه صادرات خود را به این کشور قطع کرد. لوکانشو هدف دولت روسیه را منحل کردن این کشور دانست.

در این دیدار مقرر شد که روابط دو جانبه گسترش پیدا کند و بلاروس از بابت تامین انرژی این کشور توسط آمریکا نگرانی نداشته باشد. لوکانشو نیز با ابراز ناخرسندی از «سوء‌تفاهم‌های بی‌اساس مقامات پیشین» از دیدار مایک پمپئو از کشورش استقبال کرده بود.

بهمن سال گذشته بود که اتحادیه اروپا تحریم تسلیحاتی بلاروس را که از سال 2004 به دلایل گوناگون از جمله تخطی این کشور از استانداردهای بین‌المللی انتخاباتی در انتخابات ریاست‌جمهوری و گزارش موارد نقض حقوق بشر گسترش یافت شروع شده بود تا سال2021 تمدید کرد.

با آغاز بحران کرونا در جهان، صدها نفر در اعتراض به نامزد شدن لوکانشو برای ششمین بار متوالی در انتخابات ریاست جمهوری و شیوه‌ی مواجه او با این ویروس به خیابان‌های مینسک پایتخت بلاروس ریختند.

یازده روز پس از این اعتراض‌ها، او رومان گلوچنكو را به عنوان نخست وزیر جدید این کشور منصوب كرد. همچنین لوکانشو با درخواست معترصان برای عقب افتادن انتخابات در 9 اوت به دلیل شروع کرونا مخالفت کرد.

لوکانشو در اقدامی دیگر، ویکتور باباریکو رقیب اصلی خود در انتخابات را به اتهام ارتکاب تخلفات مالی دستگیر کرد. او هدف از این کار را خنثی کردن توطئه دشمنان برای بی‌ثبات کردن کشورش دانست. وی باباریکو را دست‌نشانده‌ی روسیه معرفی نمود، ادعایی که از جانب باباریکو رد شد.

لوکانشو به این اقدامات بسنده نکرد و والری تسپکالو را هم که پیشتر دیپلمات و سفیر این کشور بود، از کاندیداتوری ریاست جمهوری منع کرد. موج اعتراضات خیابانی به این اقدام شدت گرفت و 250 نفر نیز دستگیر شدند.

در این بین در یک حرکت تنش‌آمیز دیگر، مقامات بلاروس از دستگیری 32 جنگجو که از خاک روسیه برای «بی ثبات کردن انتخابات ریاست جمهوری» آمده بودند خبر دادند.

در پی تداوم اعتراضات خیابانی و حمایت از رقبای لوکانشو، او مخالفان خود را در صورتی که به اعتراض غیر قانونی خود ادامه دهند به «مجازات شدید» تهدید کرد.

روز موعود فرا رسید و انتخابات بلاروس در 19 مرداد برگزار شد. نتایج اولیه حاکی از برتری لوکانشو با کسب 79/7 درصد آرا بود. آرای رقیب وی نیز، سوتلانا تیخانووسکایا 8/6 اعلام شد. ناظران سازمان امنیت و همکاری اروپا به اینکه دعوتنامه‌های حضور در این انتخابات را به موقع دریافت نکرده بودند، حضور نداشتند.

با اعلام پیروزی لوکانشو در انتخابات موج جدیدی از اعتراضات شکل گرفت. یک گروه ناظر مستقل اعلام کرد که حداقل ۵ هزار و ۹۶ تخلف در شعب اخذ رای صورت گرفته است. اعلام این خبر منجر به دستگیری 70تن از اعضای این گروه شد.

از زمان شروع کارزارهای انتخاباتی چندین نفر کشته و 300 نفر مجروح شدند. بیش‌تر از 7 هزار نفر نیز دستگیر شده‌اند که اکثر آن‌ها روزنامه‌نگاران هستند.

اتحادیه اروپا نیز که از قبل نسبت به شیوه‌ی برگزاری انتخابات هشدار داده بود بلافاصله واکنش نشان داد. جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه‌ی اروپا ضمن انتقاد از برخورد با معترضان،خواهان شفاف سازی شد. کمیسیون اروپا نیز از دولت لوکانشو خواست آرا را «درست» بشمارند.

آلمان نیز معیارهای حداقلی انتخابات بلاروس را زیر سوال برد و خواهان دموکراتیزه شدن روند انتخابات شد. لهستان، انگلستان و پاریس نیز در واکنش به این موضوع خواهان خویشتن‌داری طرفین و پرهیز از خشونت شدند.

 پوتین در واکنشی متفاوت موفقیت لوکانشو را به وی تبریک گفت و خواهان تداوم همکاری‌ها شد. او وعده داد به زودی به تمام ناآرامی‌های خیابانی در این کشور پایان خواهد داد. کارشناسان معتقدند که احتمالا موقعیت استراتژیک بلاروس برای ترانزیت نفت روسیه به غرب، دلیل این واکنش بوده است.

لوکانشو نیز طی تماس تلفنی به پوتین خواستار گفتگو با او بر سر تهدیدی که به گفته‌‎ او کشورش را در معرض خطر قرار داده است، شده بود. لوکانشو اعتراضات اخیر در بلاروس را عاملی مخرب برای اتحاد دو کشور دانسته و خطر وقوع انقلاب رنگی را محتمل دانسته بود.

در این بین تیخانووسکایا رقیب اصلی لوکانشو که اکنون در لیتوانی مستقر است، طی یک پیام ویدیویی آمادگی خود را برای رهبری مخالفان ابراز داشته است. او در پیامی جداگانه از اتحادیه اروپا خواست که نتایج انتخابات بلاروس را به رسمیت نشناسد.

دولت بلاروس نیز در واکنش به این موضوع گفت که پرونده‌ای را علیه اپوزیسیون تازهٔ این کشور به دادگاه خواهد برد.

در تازه‌ترین واکنش‌ها لوکاشنکو با انتقاد شدید از ناتو مدعی شده بود که این ائتلاف نظامی، نقشۀ تجزیه بلاروس را در سر دارد و می‌خواهد رئیس‌جمهور مورد نظر خودش را در مینیسک به قدرت بنشاند. ادعایی که ناتو رد کرده است.

 جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز ضمن اشاره به اختلافات و تنش‌ها با روسیه پس از الحاق کریمه به خاک این کشور در سال ۲۰۱۴ خاطرنشان کرد که: «اتحادیه اروپا تمایل ندارد شاهد تبدیل بلاروس به اوکراین دوم باشد.»

به نظر می‌رسد لوکانشو قصد مسالمت با معترضان را ندارد. علی‌رغم تظاهرات چندین هزار نفری مخالفان، او همچنان با بازداشت‌های گسترده و تهدید به خشونت، به در دست گرفتن قدرت مصمم بوده و اعتنای آن‌چنانی به هشدارهای جهانی ندارد. وزیر بلاروس آب پاکی را روی دست همه ریخت و از آماده بودنش برای جنگ مسلحانه گفت. حال باید دید معادلات بلاروس با حضور روسیه، اتحادیه‌ی اروپا و آمریکا چگونه حل خواهد شد؟