سید رحیم قریشی، هنرمندی آزاده و معتقد به اصلاح جامعه

به گزارش هاژه، در گنجینه فرهنگ و ادب کوردی همواره پیشکسوتانی دلسوز و تلاش‌گر را می‌توان یافت که بدون هیچ چشم‌داشتی زندگی خود را وقف اشاعه فرهنگ و اصلاح جامعه کرده‌اند و سید رحیم قریشی متخلص به دلسوز یکی از این پیشکوتان است که به عنوان استاد تمام عیار هنر شناخته می‌شود.

سید رحیم قریشی متخلص به دلسوز سال 1309 در منطقه پشت قلا در شهر مهاباد بدنیا آمد.

وی تحصیلات ابتدایی را در مدرسه سعادت و ابن سینا و دیپلم خود را در مهاباد به پایان می‌رساند، مدتی مسوولیت برنامه‌های فرهنگی و هنری مدارس مهاباد را برعهده می‌گیرد.

قریشی در زمینه گویندگی، دوبلاژ، نویسندگی، خوشنویسی، تئاتر و موسیقی دستی بسیار توانا داشت و تلاش خستگی ناپذیر وی بمدت 2 دهه در رادیو، صداوسیما و همچنین تئاتر و موسیقی وی را در زمره هنرمندان برجسته کورد در موکریان قرار می‌دهد.

دلسوز اولین تجربه هنری خود را با تئاتر آغوش شروع و بعدها با خلق آثاری همچون عدالت بشر، پرنده آبی، خانه ارواح، آسمان آب، تنها خودم، نیش و نوش و دهها اثر تراژدی، درام و ملودرام به اوج می‌رساند.

قریشی در سال 1333 بصورت حرفه‌ای وارد عرصه هنر موسیقی و خوانندگی می‌شود و با آهنگسازی و خلق چندین اثر فاخر به یکی از هنرمندان برجسته عرصه موسیقی هم تبدیل می‌شود.

زینب قریشی فرزند مرحوم سید رحیم قریشی در تشریح زندگینامه وی در گفت و گو با هاژه اظهار کرد: پدرم از جوانی به کارهای هنری ازجمله تئاتر علاقمند بود،و در اواخر دهه 20 و اوایل دهه 30 شمسی که رادیو مهاباد بر روی موج 400 کیلووات در میدان آهنگران شهر مهاباد به همت سرهنگ رادپور با پخش برنامه‌های طنز و اخبار آغاز بکار می‌کند، از سید رحیم قریشی برای فعالیت در این رادیو دعوت به عمل آمد.

وی افزود: هنر نمایش و تئاتر در مهاباد بعد از اجرای موفق دایکی نیشتمان( مادر وطن) که در دهه 1320  اجرا گردید دچار خاموشی شد اما با ابتکار ماموستا دلسوز با اجراهای زنده این روند خاتمه یافت، اما از دهه 1330 به بعد دیدگاه جامعه این اجازه را نمی‌داد تا بانوان بدون محدودیت در کارهای هنری ازجمله تئالتر حضوری فعال داشته باشند.

قریشی تصریح کرد: ماموستا قریشی برای نمایش‌های رادیویی به کاراکتر خانم نیاز داشت و بیوک خانباغی که در شهر مهاباد سلمانی داشت از طریق یکی از دوستانش به وی معرفی می‌شود.

مرحوم خانباغی که شخصی بسیار با استعداد و بزله گو بود، همواره در مغازه سلمانی خود با تقلید صدای زنان و بیان داستان‌های روزمره در بین مردم شهرت یافته بود در نهایت قریشی به وی پیشنهاد همکاری می‌دهد که به نقطه عطفی برای تولید برنامه‌های رادیو مهاباد تبدیل می‌شود.

قریشی که تهیه کنندگی برنامه چیرۆکی شه‌و( داستان شب) را در رادیو در ساعات 21 الی 22 شب  از سال‌های 1350 تا 1359 برعهده داشت، در تمامی نوشتارهها و نمایش نامه‌ها درتلاش بود والدین را به تحصیل فرزندان به‌ویژه خانم ها ترغیب نماید و در همین عین استفاده از کاراکتر پوره زارا(عمه زهرا) توسط بیوک خانباغی خلاء حضور زنان در هنر نمایش را پر کرد.

زینب قریشی فرزند مرحوم سید رحیم قریشی تعداد آثار موسیقی پدرش را 20 اثر اعلام کرد و گفت: اولین اثر وی در عرصه موسیقی ئافره‌ت و جوانی( زن و زیبایی) بود و آهنگسازی تمامی آثار توسط شخص ایشان صورت گرفته است.

وی افزود: قریشی شیعرهای خود را از دیوان شاعران ماموستا گوران، وفایی و سواره ایلخانی زاده و سایر شاعران معروف کورد انتخاب می‌کرد و رابطه نزدیکی با تمامی هنرمندان داشت.

زینب قریشی با اشاره به چاپ آثار پدرش در 2 جلد کتاب اظهار کرد: بعد از فوت مرحوم قریشی 2 کتاب به نام های کویستانی دل متشکل از 3 بخش در سال 1380 و شه وگه ر در سال 1397 چاپ شد و که بخشی از داستان‌های آن در خلال سال 1355 الی 1359 در رادیو مهاباد پخش شده است.

وی در پایان اظهار کرد: سید رحیم قریشی بهمراه مناف ایرانپناه، ستاره چیتیان، نسرین چابک، علی خضری، حسین رهبر، خالد سیدی، رسول رش احمدی ، بهمن مطلوب، بیوک خانباغی، ابوبکر پرتویانان، ابوبکر علیزاده، علی دوکچی، رحیم اعزازی، کامران مَطهری، محمد سیدی و چندین شخص پیشکسوت دیگر که همه آنها از دوستان صمیمی یکدیگر بودند بمدت چند دهه در رادیو مهاباد در توسعه و تولید آثار هنری حضوری فعالی و چشمگیر داشته‌اند.

 مناف ایرانپناه از پیشکسوتان رادیو مهاباد، دوست صمیمی و همکار سید رحیم قریشی در توضیح آشنا شدن وی با این هنرمند در گفت و گو با هاژه اظهار کرد: آشنایی من با هنرمند سید رحیم قریشی به سال‌های 1345 و 1346 در دوره دبیرستان برمی‌گردد، زمانیکه وی به عنوان استاد هنر در اداره فرهنگ و هنر مهاباد مشغول به فعالیت بود.

وی افزود:  در آن زمان که مرحوم قریشی در طول سال مراسمات مختلف را در مدارس که بیشتر درون مایه آنها طنز بود اجرا می‌کرد و این آغاز برای علاقمندی و درک هنر من بود.

ایرانپناه تصریح کرد: آثار سید رحیم که بیشتر خالق آنها خود وی بود عمدتا طنز و اجتماعی بود، در سال های 46 و 47 چند گروه تئاتر  دیگر نیز در این شهر فعالیت می کردند که برخی از آنها آثار فاخری همچون اتلو و بهترین بابای دنیا را اجرا می کردند.

وی اضافه کرد: اگرچه مرحوم قریشی بصورت آکادمیک تحصیلات هنری را فرا نگرفته بود اما آثار وی تماما منحصربفرد و با توجه به وضعیت فعلی آن زمان شاهکاری هنری محسوب می‌شوند.

مناف ایرانپناه در ادامه با بیان اینکه پیشکسوتان برای رشد و نمو و اشاعه فرهنگ و هنر دردها کشیده‌اند اظهار کرد: قریشی صدای بسیار گرم و منحصربفردیو در عین حال کاراکتری چیره دست در نمایش‌های رادیویی بود، وی در دهه 50 علاوه بر تهیه و اجرای برنامه چیرۆکی شه‌و، اولین گوینده و تهیه کننده برنامه خاو و خیزان نیز بود.

وی افزود: چیرۆکی شه‌و جزو برنامه‌های بسیار پر مخاطب آن دهه بود به نحوی که شهروندان در کوچه و خیابان از وی ادامه داستان و کنش قهرمان داستان در برنامه‌های شب را جویا می‌شدند، خاو و خیزان نیز در راستای رفع مشکلات خانوادگی، اجتماعی و در مجموع اصلاح جامعه بود و در مجموع محتوای آثار اصلاح امور با رویکردی انتقادی و طنز بود.

ایرانپناه تصریح کرد: قریشی با داشتن پیشینه نمایش و فعالیت در رادیو، در هنر تئاتر نیز بسیار موفق بود و دستی توانا در هنر شیعر نیز داشت.

وی اضافه کرد: سید رحیم قریشی علاقمند بود کارهای هنری خود و دیگران از کیفیت منحصر بفردی برخوردار باشند تا همطراز با آثار هنرمندان بزرگ باشند، همین امر موجب شد تا با بزرگان شعر و ادب و مویسقی همچون سواره ایلخانی زاده، استاد روژبیانی، مظهر خالقی بده بستان هنری داشته باشد و بدین ترتیب قریشی جایگاه ویژه‌ای را در عرصه هنر نمایش و موسیقی در دهه 40 و 50 شمسی داشت و خدمات ارزنده‌ای به فرهنگ و هنر کوردی کرد.

این پیشکسوت عرصه رادیو و تلویزیون در ادامه اظهار کرد: اجرای برنامه و دعوت از هنرمندانی همچون استاد ماملی، حسن زیرک، ملا حسین عبدالله زاده، هاشم فدایی و تنی چند از هنرمندان برجسته کورد در دورهمی‌ها و اجرای برنامه‌های فرهنگی و هنری از دیگر ابتکارات این هنرمند پیشکسوت می باشد.

وی با بیان اینکه اولین گروه هه‌لپه‌رکی مهاباد نیز با همکاری بنده و چند نفر از از جوانان خانم و آقا برای حضور در برنامه های فرهنگی و هنری نیز در همین دوران در شهر مهاباد تشکیل شده تصریح کرد: کسانیکه در زمینه هنر و ادب کوردی فعالیت داشته‌اند همواره دچار مشکلات عدیده بودند اما همچنان ثابت قدم در مسیر پیشرفت و تعالی حرکت کرده‌اند.

ایرانپناه تأکید کرد: هر آنچه در رابطه با پیشکسوتان عرصه تئاتر و موسیقی شهرستان گفته شود مبالغه نیست چراکه آنها در شرایطی آثار فاخر را خلق کرده‌اند که دلسوزی، شجاعت و شهامت ویژه‌ای را می طلبید.

مناف ایرانپناه در ادامه با اشاره به ویژگی‌های شخصیتی هنرمند قریشی اظهار کرد: وی در برخورد با جوانان و هنرمندان بسیار متین، گرم و صمیمی بود و علاقه ویژه‌ای به نویسندگی در داستان داشت، تا جایی که همواره در تلاش بود تمامی نمایش‌های اجرا شده در رادیو و تلویزیون را به داستان تبدیل نماید.

وی افزود: در دهه 60 پیشکسوتان در رادیو و تلویزیون حتی حق نداشتند نامی از نویسنده، کاراکتر و گوینده برنامه ببرند و امکانات چاپ و آرشیو نیز بسیار کم بود تا جمع آوری گردند.

ایرانپناه در پایان اظهار کرد: امکانات فعلی شایسته استفاده است و امیدوارم که نسل جدید از آن بهره  کافی ببرند، لذا برای همه تلاش‌گران عرصه فرهنگ و ادب کوردی آرزوی موفقیت دارم.

به گزارش هاژه، سید رحیم قریشی با شناخت جامعه و ابعاد اجتماعی، در تلاش بود تا همانند پزشکی چیره دست دردهای جامعه را درمان کند و همین امر موجب شد تئاتر و نمایش‌های وی مملو از آزادی خواهی و اصلاح جامعه باشد.

وی در میدان هنر به چندین هنر ازجمله گویندگی، خوانندگی، نویسندگی، خبرنگاری، طنز و تمامی شاخه‌های فولکلور کوردی مسلط بود و دستی توانا در خلق آثار حرفه‌ای داشته است.

سید رحیم قریشی در 18 خرداد 1370 بدلیل ابتلا به سرطان دار فانی را وداع گفت.