توريسم درمانی، فرصتی که دانشگاه علوم پزشکی آن را از مهاباد گرفته است

توریسم یا گردشگری امروزه به عنوان یک صنعت بخش اصلی درآمد بسیاری از کشورهای جهان را تشکیل می دهد، کشورهای جهان با فراهم کردن  زیر ساخت های لازم جهت پذیرش توریست های خارجی سالیانه میلیاردها دلار برای خود ارزآوری می کنند.

گردشگری تاریخی،فرهنگی، درمانی، ورزشی، مذهبی،تفریحی و  طبیعی  تنها تعدادی از انواع گردشگری هستند که از طرف کشورهای مختلف مورد توجه قرار گرفته اند و خصوصا برای کشورهای در حال توسعه که اقتصاد وابسته به نفت دارند می تواند بسیار با اهمیت باشد.

برای تقویت گردشگری زیرساخت هایی چون  خطوط هوایی مناسب، هتل های مجهز و امنیت لازم است. در  کشوری مانند ایران  صنعت گردشگری آنچنان که باید رشد نداشته و ظرفیت های زیادی برای توسعه این صنعت وجود دارد، در شهرهای بزرگی مانند تهران، مشهد، اصفهان،شیراز، قم، تبریز،کیش و... که مقصد گردشگران داخلی و خارجی در حوزه مذهبی و تفریحی هستند حداقل ابزارها فراهم شده است اما به ظرفیت بی نظیر دیگر نقاط کشور در زمینه توریسم تفریحی،تاریخی،درمانی و ... بسیار کمتر توجه شده است.

 

 توریسم درمانی یکی از انواع توریسم است که با توجه به پیشرفت های پزشکی بعضی کشورها  سالانه میلیاردها دلار عاید آنها می کند، در ایران نیز امکانات پزشکی نسبت به برخی کشورهای همسایه بهتر بوده و باتوجه به پائین آمدن ارزش پول کشور هزینه درمان برای گردشگران کشورهای همسایه بسیار پائین است. همین باعث سرازیر شدن گردشگران درمانی خصوصا از کشوری مانند عراق به شهرهای مرزی غرب ایران شده است.

با توجه به فاصله کم، همبستگی زبانی و نژادی و پیوندهای تاریخی بیشترین میزان ورود گردشگران از منطقه اقیلم کوردستان به مناطق کوردستان ایران است. در این میان منطقه موکریان و شهرستان مهاباد با توجه به پیشینه تاریخی و طبیعت خاص کانون توجه گردشگران است.

عدم توازن توسعه در کشور سبب شده استان آذربایجان غربی از استان های محروم به حساب آید و از آن دردآورتر اینکه در این استان محروم نیز امکانات به صورت عادلانه تقسیم نشده و فاصله جنوب استان در زمینه امکانات پزشکی، جاده ها و در حالت کلی توسعه با مرکز و شمال استان فراوان است.

در شرایطی که جنوب استان آذربایجان غربی از لحاظ توسعه اقتصادی و صنعتی دارای عقب افتادگی فراوان است استفاده ظرفیت گردشگرپذیری می تواند یکی از راههای جبران عقب افتادگی حداقل در میان مدت باشد. همانطور که در بالا اشاره شد پذیرش گردشگر فراهم کردن یک سری زیر ساخت ها را لازم دارد که متاسفانه چنین زیر ساختهایی همچون جاده و فرودگاه در جنوب استان آذربایجان غربی  فراهم نیست.  در بحث توریسم درمانی جدا از زیرساخت ارتباطی  جنوب آذربایجان غربی و بویژه مهاباد نیازمند امکانات حداقلی پزشکی و بهداشتی می باشد. که  راه اندازی این امکانات در شهر مهاباد با چالش هایی چون سیاست های تبعیضی دانشگاه علوم پزشکی آذربایجان غربی مواجهه است. همان طور که در بالا اشاره شد مهاباد به دلایل خاص نه تنها برای گردشگران اقلیم کوردستان بلکه برای شهرهای اطراف نیز دارای مرکزیت است. این مرکزیت در طول تاریخ چند صدساله وجود داشته و غیر قابل انکار است و با وجود تمام ناملایمتی ها هنوز تا حد زیادی این مرکزیت وجود دارد. اما هرگز روند پیشرفت امکانات بویژه در زمینه پزشکی و بهداشتی براساس ملاک مرکزیت  این شهرستان و حتی به صورت متوازن با شهرهایی چون ارومیه، خوی و دیگر شهرها نبوده است. برای توسعه توریسم درمانی شاخص هایی لازم است که مهاباد از اکثر انها بی بهره ویا کم بهره است. این شهر در بعضی رشته ها متخصص ندارد. و در بسیاری دیگر نیز تنها یک یا دو متخصص مشغول فعالیت هستند و گاهی نوبت دهی پزشکان بیشتر از دو ماه طول می کشد. مطب بسیاری از پزشکان همیشه مملو از جمعیت بوده و بسیاری مواقع معاینه ها اصولی صورت نمی گیرد. کمبود فوق تخصص های پزشکی به شدت احساس می شود.گاهی برای آزمایشات ساده بیماران روانه مرکز استان می شوند. 

تنها بیمارستان شهر مهاباد متعلق به بیش از ۴۰ سال قبل است. شهرهایی مثل  میاندوآب و نقده سالهاست بیمارستان دوم خود را دارند و در حال ساخت بیمارستان ها و دیگر مراکز پزشکی هستند. در ارومیه صد میلیارد تومان خرج بیمارستان تخصصی زنان به عنوان دومین بیمارستان کشور به این شکل و سیاق می شود، هر چند امکانات در این شهرها نیز به حد اعلا نبوده و برای رسیدن به استانداردهای جهانی فاصله زیادی وجود دارد، اما این عقب افتادگی در شهر مهاباد بسیار مشهود است، جواد آقا زاده رییس دانشگاه علوم پزشکی آذربایجان غربی در مصاحبه ای با ایرنا در فروردین امسال اظهار کرده بود آذربایجان غربی با دارا بودن ۴۶۲۰ تخت فعال  میانگین تخت های بیمارستانی در آن با ۱.۷ تخت برای هزار نفر از میانگین کشوری با ۱.۶ تخت بالاتر رفته است. در حالی اگر جمعیت این استان را حتی براساس سرشماریی که سال ۹۵ اعلام شد ۳ میلیون و ۲۶۵ هزار نفر در نظر بگیریم سرانه تخت بیمارستانی استان۱.۴ خواهد شد که کمتر از میانگین کشوری است.  نکته قابل توجه تر اینکه آقازاده در اسفند ۹۷ یعنی یک ماه قبل تر طی گفتگویی با خبرگزاری تسنیم  سرانه تخت بیمارستانی استان را ۱.۲ تخت اعلام کرده بود.

برای اثبات عدم توسعه متوازن در بخش بهداشت و درمان  آذربایجان غربی کافی است  سرانه ۲.۳ تخت ارومیه را با سرانه ۱.۲ تخت مهاباد مقایسه کنیم.البته همان طور که در بالا اشاره شد  اگر تمایل بیشتر مردم شهرهای اطراف مهاباد برای گذراندن دوره درمان در این شهر نسبت به مرکز استان و یا اضافه کردن جمعیت حدود ۴۰ هزار نفری منطقه شامات میاندوآب که اکثریت مراجعاتشان به مهاباد است را مد نظر قرار دهیم رقم سرانه تخت بیمارستانی مهاباد بیشتر زیر سوال رفته و قابل استناد نخواهد بود. حال اگر حضور پر تعداد گردشگران درمانی اقلیم کوردستان  در مهاباد را به وضع موجود بیافزاییم بیشتر  می توانیم  عمق مشکلات بخش بهداشت و  درمان در این شهر را درک کنیم. به نظر می رسد  پروژه احداث بیمارستان ۳۵۰ تختخوابی که بیشتر با تلاش مسئولان شهرستانی و با پیگیری از وزارتاحداث آن کلید خورد به این زودی ها به اتمام نرسیده و سال ها طول بکشد تا آمار وضعیت بهداشت و درمان مهاباد اندکی بهبود یابد. نتیجه ی این کمبودها که بواسطه سیاست های سلیقه ای دانشگاه علوم پزشکی استان بوجود آمده تغییر مسیر گردشگران از مهاباد به سمت مرکز استان و یا شهرهایی مانند تبریز است. فرصتی که بواسطه شرایط خاص مهاباد و تحولات سیاسی و قیمت ارز برای مردم این شهر بوجود آمده تا از طریق توریسم درمانی اندکی آمار بیکاری و رکود اقتصادی را بهبود ببخشند با مدیریت سلیقه ای در حال از دست رفتن است.

در صورتی که شرایط ایده آل برای ورود گردشگران فراهم می بود.از طریق درآمدهایی که بواسطه حمل و نقل، مراکز اقامتی، رستوران ها، مراکز خرید، ورودی مکان های دیدنی و... عاید مردم این شهرستان می شد می توانست تغییرات شگرفی در معیشت مردم دراین بحران اقتصادی کشور بوجود آورد.