چرا باید از تراریخته ها وحشت کنیم؟

موافقان روی این جمله کلیشه‌ای دست می‌گذارند: «هنوز ثابت نشده که تراریخته برای سلامت انسان یا محیط‌زیست ضرر دارد.» مخالفان هم در پاسخ می‌گویند: «چه کسی باید بی‌ضرربودن تراریخته را اثبات کند؟ خود تولیدکننده یا واردکنندگان.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از شهروند ،اما آنها این کار را نمی‌کنند، چون تبعات احتمالی تولید و استفاده محصولات دستکاری ژنتیکی در طولانی‌مدت ظاهر می‌شود.» منازعه تا آنجا پیش رفته که مثلا موافقان تولید محصولات دستکاری ژنتیکی‌شده، مخالفان را به آموزش در موسسه‌های خصوصی آمریکایی - اسراییلی متهم می‌کنند و «هراس‌افکنی‌ها» را «بهانه جلوگیری از تولید داخلی» می‌دانند و در عوض مخالفان، طرفداران این محصولات را به مافیای واردات متصل می‌دانند یا اینکه به چنین محتوایی استناد می‌کنند: «در سالیان اخیر، پدیده دُم درآوردن در محدوده شبه قاره هند که سال‌ها به کشت و مصرف محصولات تراریخته مبادرت دارند، بسیار فراوان شده است.»

مونسانتو (Monsanto) يکي از بزرگترين شرکت‌هاي صنایع غذایی و بیوتکنولوژی در دنیاست. این شرکت به تولید محصولات جنجالی مثل سم «د.د.ت»، «پی.‌سی.‌بی» و «عامل نارنجی» معروف است. عامل نارنجی، سم قوی مورد استفاده آمریکا در جنگ ویتنام بود؛ جنگل‌های پناهگاه «ویت‌کنگ»‌ها را هدف قرار می‌گرفت و سرانجام آن مرگ غیرنظامیان و به دنیا آمدن نوزادان ناقص‌الخلقه تا سال‌ها پس از واقعه بود. تولید سمومی شبیه عامل نارنجی، د.د.ت و فسفر سفید به دلیل تاثیرات آن در سلامت انسان‌ها در طولانی‌مدت از سوی این شرکت سال‌ها پنهان می‌شد، اما سرانجام باعث محکومیت مونسانتو شد. حالا اما این موضوعی است که باعث هراس شده: مونسانتو اکنون در تولید بذر اصلاح‌شده ژنتیک گیاهان دست دارد. مخالفان تراریخته دست روی همین ماجرا می‌گذارند و می‌گویند: «آیا قابل قبول است که آدم‌ها با استفاده از تراریخته مورد آزمایش قرار بگیرند و سال‌ها بعد بفهمند چه بر سرشان رفته؟»

این خطراتی است که کارشناسان محیط‌زیست مخالف تراریخته به آن اشاره می‌کنند: ریسک اکولوژیک، سلامتی و همین‌طور ریسک اجتماعی. آنها درباره مسأله خطرات اکولوژیکی می‌پرسند: «آیا می‌توان مطمئن بود که محصول تراریخته تولیدشده در گونه‌های وحشی موجود نزدیک به خود تغییراتی به وجود نمی‌آورد و اکوسیستم را از بین نمی‌برد؟» در حالی که کارشناسان بسیاری محصولات تراریخته را از تهدیدات محیط‌زیستی برمی‌شمارند و ارزیابی مخاطرات این محصولات باید از سوی اکولوژیست‌ها انجام شود، اما خیراندیش موضوع تازه‌ای را مطرح می‌کند: «از یکی از فعالان تراریخته پرسیدم شما اکولوژیست هستید؟ گفت خیر. گفتم پس چطور می‌گویید محصولات تولیدی را ارزیابی ریسک کرده‌اید؟» علاوه بر این، ریسک سلامتی هم موضوعی است که پزشکان باید بسنجند. تولیدکنندگان و واردکنندگان که خودشان تخصصی ندارند. اروپا هم به همین دلیل ریسک تولید و استفاده از این محصولات را نمی‌پذیرد. موضوع دیگر ریسک اجتماعی است: محصول تراریخته بذرهای عقیمی است که نمی‌توان از گیاهان آن دوباره بذر گرفت، بنابراین کشاورز مجبور است هر ‌سال از یک شرکت بذر بخرد (بذری را که خودش پیش از این تولید می‌کرد). سرانجام این ماجرا وابستگی کشاورزان به یک شرکت انحصاری است و انحصار؛ ضدتولید و عدالت است. شرکت‌ها می‌توانند هر زمان که خواستند قیمت را بالا ببرند. در مستندی به نام «بذرهای نابودی» که درباره کشت پنبه تراریخته در هند است، به این موضوع اشاره می‌کند که ٣٠٠هزار کشاورز هندی با کاشت بذرهای تراریخته خودکشی کردند. نقد مخالفان این است که درنهایت امنیت غذایی یک جمعیت بزرگ به دست یک شرکت می‌افتد. از سوی دیگر درحالی‌که ایران از دیرباز مهد کشاورزی بوده و از نخستین اهلی‌کنندگان بذرهای خوراکی مثل گندم و جو، این هراس کشاورزان را هم دچار کرده است. از طرف دیگر کارشناسان محیط‌زیست دیگری هم معتقدند تراریخته با تولیدات تک‌محصولی، تنوع را در حوزه کشاورزی از بین می‌برد و برای ذخایر ژنتیکی یک تهدید خواهد بود. با از بین رفتن تنوع غذایی، سلامت غذایی هم از بین می‌رود. از بین رفتن تنوع غذایی را می‌توان در فست‌فودها دید؛ در شرکت‌های بزرگی که غذا را در گوشت و مرغ خلاصه کرده‌اند.