تاریخ: ۱۳۹۷/۹/۲
روزی روزگاری سیاست‌ورزی
عبدالقادرنیازی


 مسعود بارزانی رئیس مستعفی اقلیم کوردستان عراق در حالی وارد بغداد شد کە برهم صالح رئیس جمهوری عراق در اولین دور از سفرهای منطقەای خود بە سرمی برد.

شاید عدم حضور برهم صالح در بغداد یکی از دلایلی باشد کە بارزانی سفرش بە بغداد را بە امروز موکول کرد. بارزانی و حزب متبوعش بە دلیل اتفاقاتی کە در جریان انتخابات ریاست جمهوری عراق، و در راس انها توسط اتحادیە میهنی رخ داد، چندان دل خوشی از ریاست جمهوری برهم صالح ندارند. بارزانی قبلن گفتە بود کە هیچگاە اجازە ورود برهم صالح بە اربیل را در کسوت رئیس جمهور عراق نخواهد داد. این گفتە بارزانی حتا اگر تحقق هم پیدا کند بەنظر نمی رسد کە چندان تاثیری در روابط استراتژیک ایران و اتحادیە میهنی و بغداد داشتە باشد، زیرا برهم صالح با وقوف بە این گفتە بارزانی نیز سفر بە تهران را در اولویت کاری خود قرار داد و این نشان دهندە عدم سیاستگزاریها واستراتژیهاییست کە برای حکومت اقلیم در این شرایط ضروری بە نظر می رسد. از طرفی این نخستین سفر بارزانی به بغداد پس از اجرای رفراندوم استقلال اقلیم در مهرماە سال گذشته است کە در این شرایط بە نظر می رسد دو طرف (پارتی و اتحادیە میهنی) را بیش از پیش بە سمت دو ادارەای و شرایط پیش از فدرالیسم سوق دهد.

انچە کە عیان است کوردها در سایە اختلافات بی مورد عشیرەای و حزبی نە قبل ونە بعد از رفراندوم نتوانستند بە نتایج واحد و حداقل مشترکی برسند تا جایی کە در جریان انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری عراق نیز قربانی چانەزنی های سیاسی و غیر متودیک و دیگر نامزدهای شیعە قرار گرفتند کە نتایجش بدون شک در ایندەای نزدیک خود را نشان خواهد داد.

 در سایە همین اختلافات حزبی و عشیرەای و رویکرد بعضا ایدئولوژیک کوردها بە سیاست و وضعیت حکومت اقلیم اما برخی از تلاش بارزانی برای گشودن افق های جدید در روابط اربیل با بغداد پس از این سفر می گویند اما واقعیت این است که سفر بارزانی به بغداد و گفت‌وگو با مقامات عراقی به ویژه نخست وزیر اهداف دیگری را نیز در پس زمینە خود دارد.

بەنظر می رسد کە یکی از مهم ترین این اهداف مربوط به بودجه پیشنهادی سال 2019 عراق است. بودجه ای که در آن و بر خلاف دورەهای قبل، سهم اقلیم حدود 12 درصد از کل بودجە عراق در نظر گرفته شده است در صورتی که کوردها خواستار اختصاص سهم 17 درصدی بودجە  هستند. همچنین اهداف دیگر بارزانی از سفر بە بغداد قطع بە یقین گفت‌وگو درباره پرداخت حقوق کامل کارمندان و پیشمرگه های کورد، صادرات نفت اقلیم و موضوع بازگشت دوباره نیروهای نظامی اقلیم به مناطقی که از تصرف آن ها خارج شده (خصوصن کرکوک و دوزخرماطو...) و در اختیار ارتش مرکزی و حشد شعبی  قرار گرفته شده است، از جمله مسائل مورد مناقشه بارزانی در بغداد خواهد بود. گمانە زنی در این مورد ممکن است بیش از هر احتمال دیگری منتهی بە یقین شود زیرا از طرفی اوضاع شهروندان کورد در کرکوک و دوزخرماطو در سایە حشد شعبی در اسفناک ترین وضعیت ممکن قرار گرفتە و از طرفی ماندگاری و استقرار مجدد حشد شعبی در کرکوک از دستاوردهای سفر برهم صالح بە ایران بودە است و این مورد هم وضعیت کوردها در کرکوک و دوز خرماطو را با مشکلات عدیدە دیگری مواجە خواهد ساخت، هم اینکە فرایند حل مادە 140را اگر بە محاق نفرستد بدون شک بە عقب خواهد انداخت. بەنظر می رسد نگرانی بارزانی در این مورد چندان نیز بی مورد نیست زیرا در جریان سفر برهم صالح بە تهران، متهمان اصلی شکست رفراندوم (لاهور شیخ جنگی و بافل طالبانی) وی را همراهی کردند و تاثیر این دو شخص بر شرایط اقلیم و علی الخصوص سلیمانیە نیز بە وضوح قابل مشاهدە است.

 اما واقعیت دیگری کە در جریان سفر بارزانی بە بغداد نباید از ان غافل بود  این است که بارزانی با شناختی که از شخصیت عبدالمهدی و وزیر دارایی عراق دارد به خوبی اطمینان دارد که می تواند شخصا با سفر به بغداد و دیدار با او و نخست وزیر جدید امتیازات کلانی را از بغداد  بگیرد و خلا عدم هماهنگی و همخوانی برهم صالح و بالاخص اتحادیە میهنی را پر کند و همزمان اختلافات عمیق حکومت اقلیم با دولت سابق عراق را کە عبادی در راس ان قرار داشت بە کلی محو سازد. طرفە اینکە عادل عبدالمهدی در زمان تصدی وزارت دارایی عراق در دولت ایاد علاوی، نقش قابل توجهی در افزایش سهم اقلیم از بودجه کشور داشت و او بود که آن را به 17 درصد افزایش داد. اکنون نیز کوردها که به شدت ازپیش نویس بودجه سال آینده نگران و ناراضی هستند اعلام کرده اند در صورت محقق نشدن 17 وعده، به بودجه رأی نخواهند داد. دور از انتظار نیست که مسعود بارزانی در بازگشت از سفر بغداد با دست های پر به اربیل بازگردد. حتی اگر به دلیل حساس شدن رسانه ها و افکار عمومی روی سهم بودجه اقلیم، سهم کوردها از بودجه به 17  تغییر نیابد اما در مقابل احتمالا امتیازات دیگری را از دوست دیرینه خود عبدالمهدی خواهد گرفت کە از طرفی هم بە پرستیژ و وجهە  کاریزماتیک بارزانی وسعت بیشتری خواهد بخشید هم روابط استراتژیک اربیل و حکومت اقلیم با بغداد را قوت بیشتری خواهد داد.