«عزیز خانه» نویسنده و فعال فرهنگی بوکانی، رسیدن به حق آموزش و دسترسی به آموزش شایسته، مناسب و متناسب برای کودکان را از نکات بسیار قابل تأمل در حوزه ی آموزش و پرورش می‌داند و معتقد است یکی از راه های تأمین آموزش مناسب و متناسب، تحصیل به زبان مادری است.
آقای خانه در گفتگو با خبرنگار هاژه اظهار کرد: هنگامی که از تحصیل به زبان مادری حرف به میان می آید، برخی ها بی توجه به نتایج تحقیقات جهانی در این خصوص و هم به این نکته که زبان مادری دروازه ی ذهن و قلب انسان به محیط اطراف و شالوده ی ذهنی اوست و انسان با زبان مادری است که محیطش را درک می کند، از سر مخالفت با آن بر می آیند.
وی گفت: یونسکو تحصیل به زبان مادری را وسیله ای برای برابری اجتماعی برشمرده تا جایی که تحقیقات علمی این نهاد نشان داده است دلیل مهم ترین عامل افت و شکست تحصیلی و طبعات ناشی از آن در سراسر جهان، عدم تحصیل به زبان مادری است.
وی بیان کرد: بدون شک کودکان دو زبانه ای که به ناچار باید به زبان دیگری درس بخوانند به سطوح پایین تری از موفقیت دست می یابند و این یک امر بدیهی و غیر قابل انکار در کشورهای دارای تنوع فرهنگی و زبانی است.
به گفته این فعال فرهنگی بوکانی، تحصیل به زبان مادری مخصوصاً در دوران نخست مدرسه از سختی آموزه ها می کاهد، روند یادگیری را آسان و پیوند بین آموزش و زندگی را مستحکم تر می کند.
آقای خانه، پیوند بین آموزش و زندگی را بالاترین و اصلی ترین هدف از اهداف آموزش و پرورش معلولین دانست و افزود: منظور از معلولین در اینجا، یعنی ناشنوایان، نابینایان، اوتیسم و کم توانان ذهنی است.
وی اضافه کرد: پیوند بین آموزش (مفاهیم جدید) و زندگی (تجربیات محیطی قبلاً آموخته شده) را می توان تا حدودی با نظریات آزوبل توجیه کرد.
وی ادامه داد: طبق نظریات آزوبل، یادگیری معنی دار با آنچه از قبل آموخته شده است ارتباط دارد، یعنی چیزهایی که قرار است یاد بگیریم باید با تجربیّات پیشین ما همخوانی داشته و ارتباط برقرار کنند در غیر اینصورت یادگیری معنی دار نبوده و ما نمی توانیم این یادگیری را در موقعیت های جدید به کار بگیریم.
مخترع خط بریل کُردی در ادامه با اشاره به اینکه آیا در نظام های آموزشی متمرکز و دارای یک زبان ملیِ کشورهای چند فرهنگی و چند زبانه، دانش آموزان می توانند پیوند بین تجربیّات محیط زندگی خود را با محتوای کتاب های طراحی شده در مرکز و همچنین با زبان ناآشنای دوم برقرار کنند و یادگیری معنی دار شود. زبان ناآشنای دوم آیا نمی تواند باعث شوک زبانی در کودکان معلول شود و اعتماد به نفس متزلزل آنها را به کلی از بین ببرد؟ گفت: هدف از تألیف کتاب های زبان اشاره برای ناشنوایان به زبان کوردی و همچنین خط و الفبای بریل کوردی و قواعد نوشتاری آن برای نابینایان کورد زبان چیزی غیر از موارد بحث شده در بالا نیست، پیوند بین آموزش و زندگی یعنی یادگیری معنی دار.
وی عنوان کرد: کتاب های زبان اشاره در چهار جلد طراحی شده که در این چهار جلد علاوه بر الفبای دستی کوردی و اشارات، در پایان هر جلد تمامی لغات کوردی به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی ترجمه شده است.
وی تصریح کرد: از نکات بسیار حائز اهمیت در این کتاب های زبان اشاره که در هیچ زبان اشاره ای در دنیا یافت نمی شود، یکی این است که تقریباً 70 درصد لهجه های زبان کوردی در آن لحاظ شده است و این بدان معناست که ناشنوایان در هر منطقه از کوردستان می توانند با توجه به لهجه ی خاص آن منطقه از این زبان اشاره بهره مند گردند که این مستلزم صرف وقت فراوان و هزینه مادی بسیاری بود و دیگری این که گنجینه لغاتی بین 13 تا 14 هزار لغات کاربردی روزمره در مناطق مختلف کوردنشین را در برگرفته است.
توجه داشته باشیم که کمتر کسی یافت می شود و یا اصلاً وجود ندارد که همزمان در دو رشته ی بسیار تخصصی و مشکل یکی زبان اشاره و خط دیگری خط بریل تبحر داشته باشد و در همه ی کشورهای دنیا هیأتی از متخصصان این رشته ها (بریل و زبان اشاره) با تمامی امکانات و صرف هزینه های لازم در حال توسعه آموزش و پرورش معلولین، نابینایان و ناشنوایان هستند.
خبرنگار/ کیوان یاری