هاژه_اکثر شهرهای قدیمی در کنار رودخانه و منابع عمده آب به وجود آمده اند و در اهمیت منابع آبی در شکلگیری و توسعه شهرها هیچ تردیدی وجود ندارد.
در این میان با توجه به رشد و توسعه شهرها در طول تاریخ گاها این رودخانه ها با گذر از مرکز شهر آن را به دو بخش شمالی و جنوبی یا غربی و شرقی تقسیم کرده اند و هسته های متفاوتی شهری را سبب شده اند.
با توجه به افزایش جمعیت شهرها لزوم توجه به محیط زیست و ساماندهی این رودخانه با رعایت اصول و قوانین شهرسازی اصلی اجتناب ناپذیر است و عدم توجه به این امر می تواند شهر را با مسائل و مشکلات عدیده زیست محیطی روبرو سازد.
شهر مهاباد جزو آن دسته از شهرهایی است که در کنار منابع آبی توسعه یافته و با توجه به توسعه و رشد جمعیتی و کالبدی که در طول زمان تجربه کرده است، در حال حاضر رودخانه ای از وسط آن گذر می کند و زیبایی خاصی به شهر بخشیده است.
در کنار این زیبایی طبیعی، مسائل و مشکلاتی نیز وجود دارد که هرزگاهی دامان شهر و شهروندان را می گیرد که البته در بروز این مسائل خطای انسانی نقش اصلی را ایفا می کند.
یکی از عمده ترین این خطاهای انسانی که دامن خود مردم و به نحوی می توان گفت رودخانه و موجودات زنده درون آن را گرفته، وارد شدن بخشی از فاضلاب شهر به داخل رودخانه از چند مسیر متفاوت است.
این امر باعث بروز مسائل زیست محیطی در اکوسیستم رودخانه گشته و همزمان با ایجاد بوی نامطبوع در فصل تابستان و با گرم شدن هوا زندگی را به برای بخشی از مردمی که در اطراف این مسیرهای ورودی فاضلاب زندگی می کنند، سخت کرده است. علاوە بر ساکنین محلات مجاور رودخانه که شرایط سختی را تحمل می کنند، عابرین پیادە و مهمان و گردشگران نیز از بوی نامبطوع فاضلاب کلافه شده اند.
تقریبا در طول رودخانه و به موازت گذر از مرکز شهر فاضلاب به آن وارد می شود از محله گمرک گرفته تا کوی صبا و روستای خانگی که در خارج از شهر واقع شده اند. اما بیشترین ورود این فاضلاب به داخل رودخانه از مسیر ورودی نزدیک پل جدید(آموزش و پرورش) انجام می پذیرد و به تبع بیشترین میزان بو و مسائل زیست محیطی نیز در همین محدوده بروز می کند.
بر اساس گفتە های کارشناسان امر تاسیسات سیستم دفع فاضلاب مهاباد از ترکیب دو سیستم فاضلاب سنتی و مدرن تشکیل شده است که در حال حاضر از هر دو سیستم در دفع فاضلاب مهاباد بهره گرفته می شود.
با توجه به بارندگی های که در چند ما اخیر در شهرستان مهاباد اتفاق افتاد سیستم فاضلاب مدرن در برخی مناطق دچار گرفتگی و انسداد گردید که این امر باعث افزایش فشار به سیستم دفع فاضلاب سنتی و با توجه به عدم جوابگوی سیستم، مقداری از فاضلاب از طریق مجاری سرریز اضطراری که تعبیه شده وارد رودخانه مهاباد گردید و یکی از عوامل اصلی افزایش بوی نامطبوع و سیمای زشت در سطح شهر شده است.
در این میان کم کاری برخی از نهادهای مسئول در هنگام وقوع بحران و عدم پاکسازی مجاری مدرن و قدیمی مسدود شدە باعث ورود با حجم بیشتر فاضلاب به رودخانه گشته است.
از طرف دیگر دفع فاضلاب برخی از منازل از طریق سیستم سنتی و عدم اتصال آن به سیستم جدید سبب گردیده فاضلاب توسط کانال های قدیمی به رودخانه منتقل و کماکان نیز این امر ادامه داشته باشد. همچنین ارتفاع پایین برخی از محلات شهر نسبت به ارتفاع شبکه فاضلاب مهاباد نیز مزید بر علت شده که فاضلاب بدین گونه از طریق کانال های قدیمی دفع و به رودخانه ریخته شود.
در برخی از محلات که مشکل پایین بودن کد ارتفاعی دارند به مانند بغل هتل تارا با گذاشتن ایستگاه پمپاژ سعی در رفع مشکل شده است ولی در جاهای دیگر از جمله کوی صبا هنوز ایستگاه پمپاژ تعبیه نگردیده و ناچارا فاضلاب به صورت مستقیم وارد رودخانه می شود.
بە طور کلی می توان گفت مشکل ورود فاضلاب به رودخانه مهاباد سالهاست وجود دارد و مسائل زیست محیطی و بوی نامطبوع، مردم و گردشگران را اذیت می کند.
در این میان وعده و وعیدهای مسئولان در خصوص ساماندهی مسیر رودخانه و مدرن سازی شبکه فاضلاب مهاباد به جایی نرسیده و زمانی هم که در خصوص این وعده ها سوالی پرسیده می شود، در پاسخ به نبود بودجه و کمبود اعتبارات اشاره می کنند که دیگر این پاسخ های تکراری برای مردم قابل قبول نیست.
از مهمترین راهکارهای پیش روی مسئولان در درازمدت بهسازی و نوسازی شبکه دفع فاضلاب شهرستان است که نیاز به همکاری مناسب دستگاه های مرتبط با این امر دارد. در کوتاه مدت نیز می توان به جداسازی مسیرهای بحرانی تر ورود فاضلاب به رودخانه مهاباد و انتقال مستقیم آن به تصفیه خانه مدرن تقریبا آماده شهرستان و تشکیل کمیته بحرانی و پاکسازی به موقع مجاری مدرن و سنتی در هنگام گرفتگی و انسداد اشاره کرد.