رضا علی پور

 در روز های ١١ و ١٢ خرداد ماه، مراسمی تحت عنوان جایزەی کتاب کورد- دکتر ابراهیم یونسی، در استان کوردستان، شهرستان بانە، برگزار شد، گردانندگان از رمان نویس شهیر ایرانی؛ محمود دولت آبادی خواستە بودند برای آن مراسم پیامی داشتە باشند. ایشان هم قبول زحمت فرمودە و در یک پیام تصویری مراسم را مزین کردند. این چند خط نامەای کوتاه است در پاسخ بە آن پیام. سلام آقای نویسندە، پیام شما را در مراسم جایزەی ابراهیم یونسی دیدیم و شنیدیم. نفس پیام شما؛ (تجلیل و قدردانی از یک نویسندە و مترجم) زیبا و زیبندە بود. اما اجازە بدهید بر خلاف شما، یک راست بروم سر حرف اصلی، شما در آن پیام چندین دقیقەای حتا یک بار هم کلمات کورد، زبان کوردی و کوردستان را بە کار نبردید. هر بار کە بنا بە اقتضا می بایست آنها را بە کار می بردید، گریز می زدید، و کلمەای دیگر (مثلا بانە) را انتخاب می کردید، یا با کنایە بە جای "زبان کوردی" اشارە می نمودید بە بستە بودن و محدود بودن، و حتا بالاتر از آن، شوونیسم. در لابلای کلام شما و با زبانی روانکاوانەتر، در ناخود آگاه پیامتان بە ما فهماندید "اهمیت ابراهیم یونسی بە خاطر آن است کە بە کوردی ننوشت و همین نشان می دهد ایشان شوونیست نبودند". اصلن نیازی بە "تحلیل انتقادی گفتمان" و واکاوی ناخودآگاه کلامتان نیست، شما صریح و شفاف بودید، در خط زدن چیزی را پنهان نمی کردید. مگر می شود نویسندەی جای خالی سلوچ، سلوک، روزگار سپری شدە مردم سالخوردە و. . . در انتخاب و حذف کلمات، آنقدر بی دقت باشند؟ حاشا.

آقای دولت آبادی، شاید این نوشتەی بندە را با نگاهی سیاست زدە، طبقە بندی کردە و بە نگاه بستەی ناسیونالیستی و حتا بە قول خودتان شوونیستی تعبیر نمایید، اما خیلی شفاف میگویم آن گونە نیست، من بە مثابەی یک شاعر و نویسندەی - بە قول گلشیری یک لا قبا-، در لبەی پر خطر یک زبان و ادبیات (کوردی) ایستادە و بە پیام شما نگاه می کنم. نویسندەای کە نە تنها نوشتن بە کوردی را در تضاد با فارسی نمی داند بلکە بالعکس. شما کە آنگونە نادیدە می گیرید، شاید باور این حرف بندە برایتان سخت باشد، اما در کتابخانەهای ما کتاب های کوردی و فارسی، عربی و ترکی در کنار هم قرار می گیرند حتا بعضی از آن ها بالاتر از کتب کوردی. زبان کوردی و فارسی برای ما دو زبان متفاوت اما هم خانوادە هستند، من بە یاد ندارم هیچ جریان و نویسندە و شاعری در کوردستان یاد گرفتن و تبحر در زبان و ادبیات فارسی را محترم و ضروری نشمردە باشد و حتا بە گمانم هنوز بیشترین ترجمەها بە زبان کوردی از زبان فارسی و از خلال آن صورت می گیرد. آقای دولت آبادی فراتر از زبان قرار بود ادبیات ما را بە هم دیگر نزدیک کند، هم چنانکە مرحوم یونسی آنگونە کرد. اما بیشتر مستمعین پیام شما فهمیدند و فهمیدیم کە انگار در پیامتان هر گونە نوشتن و حرف زدن از زبان و ادبیات کوردی یعنی داشتن "نگاه بستە". از نظر شما انگار هر گونه تاکید بر زبان و فرهنگ کوردی ریشە در شوونیسم و عصبیت قومی دارد، و شما پیام دادە بودید یونسی یونسی است چون آنگونە ننوشتە بود. گرچه گلایەهای خویش را از ایشان داریم ولی ما بنا را بر آن گذاشتەایم خفقان پهلوی کە نوشتن و خواندن بە کوردی را ممنوع کردە بود و بە قول خود یونسی (در مدرسە بە فارسی کتکمان میزدند وما بە کوردی گریە میکردیم) مانع از کوردی نوشتن ایشان شدە بود، ولی این دلیل نمی شود شما آن توفیق اجباری! را کە دیگرانی در این زمانە ندارند و می توانند بە کوردی بنویسند و بخوانند، حمل بر شوونیسم نمایید. هنوز نمیخواهم باور کنم کە آن همە تقلای شما برای حذف و بر زبان نیاوردن آن کلمات دردمند، تعمدی بودە است اما شما کە روشنفکر ادبی و رمان نویس هستید آیا خبر ندارید اکنون حتا بیشتر گفتمان های رسمی جمهوری اسلامی ایران فراتر از اذعان و بە رسمیت شناختن زبان و ادبیات کوردی، گاهی بە آن هم مباهات می کنند؟ شخصا بە خاطر رمان هایتان، مایل نیستم شما را در صف کسانی تصور کنم کە نگاه توتالیتر و حذفی دارند، اما متاسفانە پیامتان نا امید کنندە و ناخوشایند بود. 

در پایان آقای نویسندە، بندە متوهم نیستم و جایگاه زبان و نوشتەهای شما و خودم را می دانم، شاید هیچگاه این پیغام را (کە بناست در هفتەنامەای محلی چاپ شود) دریافت ننمایید و میدانم شما راحت میتوانید غول رسانەای مرکز را پشت سر خود داشتە باشید، و آنها در همە حال راحت می توانند مسایل را لاپوشانی، تحریف، کم اهمیت، مهم، ماست مالی و ختم بە خیر کند. بە هر حال چە صدایم بە گوش شما برسد یا خیر دردی بود کە باید گفتە  می شد. در ضمن بندە نە عبدالکریم سروش هستم کە در جدال با شما قاطبەی روشنفکران دینی را پشت سر خود داشتە باشم، نە آثار منتشر شدەام (کە مجموعشان نصف یک جلد کلیدر است) آنقدر هست کە زحمت جواب دادن را بکشید، نگران هم نباشید شما و گفتمانتان، سینە چاکانی چند آتشە دارید کە میتوانند جواب محکمی حوالەی ما بکنند. پس آقای نویسندە با خیال راحت بە حذف ادامە دهید ولی بدانید چە انکار کنید یا خیر "ما نیز مردمی هستیم"، بە زبانی می نویسیم کە با آن عاشق می شویم، می خندیم، با آن ترانە می خوانیم، گریە و گلایە میکنیم، و صد البتە مایەی مباهاتمان است کە فارسی را در کنار زبان کوردی بە نحو احسن بلد باشیم هم چون یونسی و قاضی. خداحافظ آقای کلنل!