اداره میراث فرهنگی مهاباد اعتقاد دارد که میراث فرهنگی اعم از میراث ملموس و ناملموسش هویت، تاریخ، حماسه، ادب، فرهنگ و شناسنامه ملت هستند و اگر چه سازمان میراث فرهنگی متولی حفاظت از میراث فرهنگی است ولی حفاظت، حراست، پاسداری و احیای آن یک وظیفه همگانی است.
اگرچه این روزها برای عده‌ای صحبت از تاریخ و میراث شهر صحبت از چهار عدد سنگ و کلوخ است که انگاری برایشان چون نان ندارد، نامی هم نباید داشته باشد و در این چند سال در مواجه با برخوردهای بازدارنده ما، ما را با اتفاقاتی روبرو نموده اند که هر کدام بنوعی برایمان چالشی بزرگ بود ولی خوشبختانه با همکاری و همیاری مردم و مسئولین این چالشهای بزرگ نیز مرتفع شده اند.
برخی از آثار مهاباد همچون حمام لج حوضخانه شاه درویش، حوضخانه عباس آقا، رستم بیگ، مسجد جامع به مرمت اضطراری نیاز دارند، در کنار آن ساماندهی فقرقا و برده کنته، خره هنجیران، ایجاد راه دسترسی و تعیین حریم فقرقا، مرمت و احیای دوباره کاروانسراهای کوخ کورتک، سیمون یا سید علی، تیمچه حسینی یا ساختمانهای قدیمی سطح شهر، جداره تاریخی بازار شهر و همچنین احیای بافت تاریخی شهر، احداث موزه ها و سایت موزه ها، کاوش تپه های تاریخی همگی جزو ضروریات هستند ولی این اقدامات جملگی اعتباری هنگفت نیاز دارند و باید منطقی بود که در شرایط فعلی اقتصاد کشور و مشکلات و بلایای طبیعی که خسارات و هزینه های هنگفتی را متوجه دولت ساخته است تلاش برای دست یابی به اعتباراتی که بتواند این عقب ماندگی چندین سال فراموشی را در مدتی کوتاهی جبران نماید غیر ممکن است ولی از طرفی دیگر نبود اعتبارات نمی تواند بار مسئولیتی این مهم را از دوش ما بردارد و باید با درک واقعیتها و شرایط موجود تلاش نماییم که با هم افزایی و استفاده از توان همه ظرفیتهای موجود در دستگاهها و نهادها در راستای حفاظت و حراست از این حوزه با اولویت بندی گامهای مهمی برداریم ، لکن این وظیفه بزرگ بدون همکاری دستگاهها ، نهادها و ارگانها و منتخبان مردم در مجلس و شوراهای اسلامی شهر و روستاها و همچنین دوستداران میراث فرهنگی امکان پذیر نیست.
خوشبختانه در شهرستان مهاباد جمعیت و خیل دوستداران میراث فرهنگی نسبت به جمعیت افراد بی توجه به این حوزه بیشتر است و اداره میراث فرهنگی و متولیان آن ضمن تقدیر و تشکر از این اعتماد عمومی علی الرغم وجود کمبود اعتبارات ولی با اتکا به همین هم افزایی و همکاری و تعامل بین مسئولین دلسوز و مردم فهیم توانسته است منشا اقدامات ارزنده ای به شرح ذیل باشد :
- دستگیری بیش از 21 نفر از حفاران غیر مجاز با همکاری نیروی انتظامی در چند ماهه اخیر
- بیش از 10 مورد بازرسی منزل با اخذ حکم قضایی جهت کشف فلزیاب ، اشیاء تاریخی و ....
- اخذ حکم ضابطین قضایی برای همکاران یگان حفاظت وجذب بیش از 150 نفر همیار یگان حفاظت وانجام بیش از 253 مورد بازدید و سرکشی حفاظتی از آثار تاریخی شهرستان در سال 1396
- تشکیل بیش از 38 مورد پرونده قضایی
- پیشگیری از ساخت و سازهای غیر مجاز در شهر و روستا ها با همکاری و تعامل با شهرداریها ( شهرداری مهاباد – شهرداری شهر خلیفان – شهرداری شهر گوک تپه ) و شورای اسلامی شهر و دهیاران و شوراهای اسلامی روستا ها
- آموزش و توجیه نمودن دهیاران و اعضای محترم شورای اسلامی روستاها در راستای نحوه حفاظت و حراست از آثار تاریخی منطقه
- فرهنگ سازی و آموزش دانش آموزان مقاطع مختلف در زمینه نحوه حفاظت و حراست و نگهداری از آثار تاریخی
- برگزاری مسابقه بازیهای بومی محلی ، نقاشی و عکاسی در مدارس سطح شهر و روستا ها در زمینه آثار تاریخی و جاذبه های گردشگری جهت ترویج اهمیت آثار تاریخی
- تشکیل بانک سفال توسط یگان حفاظت این اداره از تمامی تپه های شهرستان
- تشکیل کارگروه میراث فرهنگی در سطح شهرستان با ریاست معاونت محترم استاندار و فرماندار ویژه شهرستان و عضویت نمایندگان دستگاههای دولتی و نمایندگان تشکلهای مردم نهاد
- تشکیل انجمن میراث فرهنگی شهرستان و بخش مرکزی و چند روستای دارای آثار ارزشمند تاریخی
- تشکیل اتاق فکر میراث فرهنگی و اقدام برای قانونمند کردن و استمرار آن در قالب یک تشکل غیر دولتی متشکل از دوستداران میراث فرهنگی با بهره گیری از حضور پیشکسوتان، نخبگان و تحصیل کردگان و فعالان و علاقمندان به حوزه میراث فرهنگی
- شناسایی بیش از 50 اثر غیر ثبتی و معرفی به اداره کل که 5 مورد آنها از جمله کاروانسرای کوخ کورتک و غار آبی تاریخی سهولان و مسجد سویناس و دستکندهای یوسفکند و بافت تاریخی روستای سویناس در سالهای اخیر در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده اندوتهیه پرونده ثبتی مابقی آثار در دستور کار قرار دارد .
- تعیین حریم مصوب حوضخانه های داخل شهر برای حراست از منظر این ابنیه های ارزشمند
- ساماندهی ونوسازی سنگفرش مسجد جامع مهاباد با کمک یکی از خیرین مهابادی و همکاری هیات امنا و روحانیت محترم مسجد و اعضای محترم شورای اسلامی شهر و شهرداری مهاباد
- همکاری و پیگیری در صدور مجوز موزه مفاخر- سرای ماموستا هیمن بعنوان اولین موزه خصوصی وابسته به شهرداری مهاباد
- ثبت کلیه اشیا اهدایی به موزه مردم شناسی حمام میرزا رسول که بالغ بر 1000 قلم شی و اثر می باشد توسط کارشناسان ارشد موزه های استان و شناسنامه دار کردن آنها
- مرمت نیمه کاره حوضخانه رستم بیگ
- ساماندهی مسیر منتهی به اثر تاریخی فقرقا با بهره گیری از همیاری باغداران منطقه و همکاری دستگاههای اجرایی همچون شهرداری و اداره راه و شهرسازی
- ایجاد مانع برای ورودیهای برده کنته بمنظور جلوگیری از تخلیه نخاله های ساختمانی بر عرصه این اثر ارزشمند
- جلوگیری از تخریب جداره اثر تاریخی برده کنته توسط شرکت هایمجری پیمانهای دولتی از جمله شرکت مجری طرح توسعه فیبر نوری
- جلوگیری از تبدیل حوضخانه و مسجد عباس آقا به پاساژ تجاری در طرحهای نوسازی اوقاف
- جلوگیری از تصرف حریم آثار تاریخی توسط کشاورزان و طرح شکایت برعلیه متصرفان
- انتقال مشکلات ابنیه ها ازجمله حمام لج و حوضخانه ها و مسجد جامع فقرقا و سایر آثار تاریخی به استان،سازمان و حتی ریاست محترم جمهوری از طریق مکاتبات رسمی و مردمی و دعوت و بازدید مسئولین سازمان برنامه و بودجه و سایر مسئولین مرتبط با موضوع اعتبارات از این اماکن
- افزایش اعتماد عمومی و اخد کمکهای مردمی از جمله 1500 متر زمین رایگان برای تحقق آرزوی دیرنیه مردم مهاباد در احداث موزه باستان شناسی در این شهرستان
- عقد قرار داد توسط اداره کل برای مرمت های اضطراری حوضخانه های مهاباد و حمام لج در اواخر سال جاری و اوایل سال آینده
- پاکسازی منطقه نمونه گردشگری فقرقا توسط انجمنهای زیست محیطی و راهنمایان گردشگری
- برگزاری تورهای رایگان با همکاری دفاتر خماتی مسافرتی سطح شهر برای سالمندان در بازدید از موزه های مهاباد
- نوسازی تابلوهای راهنمای سطح شهر با کمک بخش مردمی در سنوات گذشته و مجددا در اسفندماه انجام خواهد شد .
- تعیین حریم اثر ارزشمند فقرقا برای رها سازی حریم این اثر ارزشمند
- انجام زیرسازی راه دسترسی به فقرقا و احداث چندین سکوی استراحتگاهی در پیرامون آن در اوایل سال آینده
- و بسیار اقدامات ارزشمند دیگر در حوزه های گردشگری و صنایع دستی که در گزارشاتی متفاوت به سمع و نظر مخاطبان خواهد رسید و نوید بخش فردایی بهتر برای شهرستان مهاباد می باشد .