شهرستان دهلران بیش از یک سوم خاک استان ایلام را در برگرفته تنها شهرستان این استان است که دارای چهار نقطه شهری دهلران، وسیان، پهله و میمه است که هرکدام دارای اقلیم آب وهوایی و جاذبه های خاص خود است.

با انجام بررسی ها و مطالعات انجام شده در دشت دهلران سابقه سکونت در این دشت به احتمال زیاد به 30 تا 40 هزار سال پیش باز می‌گردد که این نشان از تاریخ گرانبهای این دیار است.

شهرستان دهلران به لحاظ جغرافیایی از جمله نقاطی از کشور است که دارای 220 کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق است.

در بخش مرکزی شهرستان دهلران جاذبه هایی همچون آبگرم، غار خفاش و چشمه قیر وجود دارد که هر سال و در ایام نوروز گردشگران را به سوی خود جلب می کند.

سیاه کوه دهلران

سیاه‌کوه، با ارتفاع ۱۴۰۸ متر، در ۱۶ کیلومتری شمال شرقی دهلران قرار دارد. این کوه از شمال غربی به دینار کوه و از شرق به کوه خرگهی منتهی می‌گردد. رودخانه‌های آب گل‌گل، دره‌شور، و ماشاب از سیاه‌کوه سرچشمه می‌گیرند. در دامنۀ جنوبی آن، چشمه‌های آب معدنی وجود دارند. اگر برای اولین بار است که می‌خواهید وارد این کوه شوید بهتر است همراه با راهنمای محلی به گشت و گذار بروید.

چشمه قیر دهلران

چشمه قیر روان یکی از عجایب طبیعی و جاهای دیدنی استان ایلام است که هر ساله مورد استقبال گردشگران می گیرد. این چشمه قیر شامل یک چشمه اصلی و سه چشمه فرعی است که در حدود ۸۵ هکتار مساحت دارد و برای رسیدن به این چشمه سیاه‌رنگ که دهانه آن ۹ متر است باید از شهر دهلران به سمت بوستان جنگلی آبگرم رفت.

این اثر طبیعی به عنوان یکی از آثار تفریحی، توریستی استان ایلام و با ظرفیت اقتصادی ویژه در ۷ کیلومتری شهر دهلران قرار دارد و سالیانه به ویژه در ایام نوروز افراد و گردشگران زیادی از این اثر طبیعی بازدید می‌کنند. چشمه قیر دهلران به عنوان اثر طبیعی در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. چشمه قیر روان که ریشه در تاریخ بلند سرزمین ایلام (آلامتو) دارد، از بی نظیرترین عجایب طبیعی این استان به شمار می رود.

غار خفاش

این غار در ۳ کیلومتری شمال شرقی شهر دهلران در دامنه کوه مشرف به دره و چشمه های آب گرم قرار دارد که یکی از جاهای دیدنی دهلران به شمار می‌آید. این غار محل زندگی میلیون ها خفاش می‌باشد و به همین دلیل به غار خفاش معروف شده است. خفاش هایی که در این غار زندگی می کنند از نوع دمدار و بزرگ هستند. این غاردهلیزهای وسیعی دارد که عمق بعضی از قسمت های آن به ۴۰۰ متر میرسد. این غار یک از غارهای تاریخی عصر غارنشینی به حساب می‌آید ولی حالا زیستگاه خفاش ها شده است.

این غار ثبت ملی شده و مورد حفاظت سازمان میراث فرهنگی می‌باشد. این غار ۲۶۵ متر طول، ۳۰ متر عرض و ۵۰ متر ارتفاع دارد و به عنوان یک موزه طبیعی شگفت انگیز مورد توجه گردشگران قرار گرفته است. زمان غروب گردشگران می‌توانند دسته خفاش ها که برای تغذیه از غاربیرون می‌آیند و به شهر میروند را ببینند.

قلعه تاریخی شیاخ

یکی از جاهای دیدنی دهلران قلعه تاریخی شیاخ می‌باشد. قلعه يا شهر باستانى شياخ بر فراز تپه‌اى بين دو رودخانه در تنگ معروف به وويله و در دامنه کوه‌هاى تخت پيران در شمال غربى و تخت نيله در شمال شرقى بخش زرين‌آباد شهرستان دهلران و در نزديکى روستاى بردى، واقع شده است. اين قلعه با توجه به مصالح به کار رفته در ساختمان آن که سنگ و ملاط سارو‌ج‌‌اند به دوره ساسانى تعلق دارد و چون در نزديکى بين‌‌النهرين قرار داشته به عنوان انبار آذوقه نيز مورد استفاه قرار مى‌گرفته است. مصالح ديوارهاى باقى مانده قلعه، هر يک به طول هزار متر و ارتفاعى بين ۷ تا ۱۰ متر و ضخامتى حدود ۲ متر کلاً از سنگ مى‌باشد. بقاياى اتاق‌‌هاى قلعه نيز که جهت اسکان فرماندهان و حکمرانان ناحيه استفاده مى‌شده است، ‌هنوز مشهود است.

 

تپه علی کش

تپه علی کش از تپه های قدیمی شهرستان دهلران استان ایلام است که قدمت آن به هزاره ۸ قبل از میلاد می رسد.تپه علی کش در جنوب غربی استان ایلام در شش کیلومتری بخش موسیان شهرستان دهلران در ‏میان ارضی کشاورزی و درنزدیکی رود میمه قرار گرفته است.‏ تپه علی کش بین سالهای ۱۹۶۱ تا ۱۹۶۳ توسط فرانک هول و هیئت همراه کاوش گردید.

بر اساس شواهد به دست آمده به وسیله باستان شناسان و هم چنین آزمایش های فراوان (هول و کنت دی فلانری) در سال ۱۹۶۱ بر روی تپه های موسیان (تپه باستانی علی کش با وسعتی به قطر حدود ۱۳۵ متر که ضخامت لایه های باستانی آن به حدود هفت می رسد) و چغا سفید و دیگر مناطق باستانی این منطقه انجام گرفته، نشان گر این حقیقت است که انسان در فاصله میان ۵۵۰۰ تا ۷۵۰۰ قبل از میلاد در این منطقه به اهلی کردن گاو و کشت دانه های گیاهی مانند عدس و ماش و کتان توفیق یافته است.